Bij de oprichting van het Boeddhistisch Dagblad in maart 2012 is het reactiebeleid van deze krant ter sprake gekomen. Stellen we onze lezers al of niet in de gelegenheid om op onze berichtgeving, beeldmateriaal, columns, interviews en artikelen te reageren? En wat kan wel en niet? Wat is onze rol daarin, die van de redactie? Kan alles maar gezegd en geschreven worden door de lezer? Bijna organisch is er een open- en ook kwetsbaar beleid ontstaan dat het lezers mogelijk maakt zonder moderatie vooraf hun mening te geven over de inhoud van het BD.
Dat is een groot goed en zeker niet vanzelfsprekend. Veel media modereren de reacties vooraf en bewaken op hun eigen wijze en inzicht normen en inhoud van hun product. Meestal gaat het goed, die vrijheid om in het BD te reageren, om te zeggen wat je te zeggen hebt. Soms moest de redactie ingrijpen en lezers op de vingers tikken of hun reactie verwijderen omdat ze anderen onnodig kwetsten, beledigden of zinloze kletspraat bezigden.
Binnen de redactie is in het verleden heel wat gediscussieerd over de vrijheid van meningsuiting in onze krant. Onze meningen liepen niet altijd parallel, op z’n zachtst gezegd. Maar altijd stond voorop dat het BD een veilige plek moet zijn voor iedereen die wil reageren. Juist spreken, juist handelen staan hoog in het vaandel van de redactieleiding.
Emotionele stormen van lezers teisterden de graslanden van het Boeddhistisch Dagblad als er geschreven werd over boeddhistische leraren: Ritskes, Mettavihari en nu ook Nico Tydeman. Na het vernemen van het gerucht, begin vorige week dat er zich binnen de sangha van Zen Centrum Amsterdam gebeurtenissen afspeelden die mogelijk nieuwswaardig waren omdat ze het uitoefenen van het leraarschap van Nico en dus van de hele sangha aangingen, zochten wij uiteindelijk zelf contact met Nico en vroegen hem wat er aan de hand was. Nadat we al eerder de bevestiging van mensen in zijn omgeving hadden gekregen dat er inderdaad het een en ander speelde binnen ZCA. Binnen twee dagen informeerde Nico ons zonder terughoudendheid over zijn buitenechtelijke relatie en gingen we over tot publicatie.
Behalve ons hoofdartikel publiceerden we ook teksten over deze kwestie van Dick Verstegen en Robert Keurntjes. Zoals verwacht leidden de drie artikelen tot veel reacties van een klein groepje lezers. De meeste reageerders beperkten zich in hun reacties tot de kwestie zelf en beargumenteerden –meestal onder naam die bekend is bij de redactie- de houding van deze leraar afgezet tegen boeddhistische beginselen en de verhouding tussen leraar/leerling waar het boeddhistische voorschriften betreft.
Nu bleek ook hoe kwetsbaar ons reactiesysteem is waar het gaat om het bewaken van juist spreken en fatsoen. Dick Verstegen werd op een kwetsende wijze door een anoniem opererende lezer bejegend, terwijl hij in overleg met de hoofdredactie van deze krant niet meer deed dan voor zijn mening uitkomen. Tydeman werd onderwerp van kwalificaties die de fatsoensnormen ver te buiten gingen en niet bewezen konden worden. En dat gebeurde allemaal in het BD, wij maakten dit mogelijk.
De opgestarte discussie over deze kwestie werd op punten zo wijdlopig dat ik dacht, als ik de reacties van sommigen bekeek: waar gaat dit nog over? Ik moest denken aan een conference van Gerard Cox over een marine-bevelvoerder die in een kantine zijn manschappen op de hoogte brengt van een nakende zonsondergang in zee. Tien manschappen en evenzoveel versies verder ontstaat er een onbegrijpelijk verhaal dat een eigen leven gaat leiden.
Hoe dan ook: de kwestie Tydeman, onze berichtgeving daarover en de reacties daarop van sommige lezers, legden heel venijn onze zwakte bloot. Het open reactiebeleid werkt niet, correctie door de redactie achteraf deugt niet als het kwaad al is geschied en beledigingen, vermoedens, onheuse kwalificaties over Tydeman, zijn vriendin, sangha, collega’s al zijn geplaatst en later weer verwijderd. Dit soort taal had nooit de krant mogen halen. Waar het mensen heeft beschadigd of verdriet heeft gedaan: mijn excuses daarvoor, ik trek me dat persoonlijk aan.
Ik merkte dat in de redactiegemeenschap van het BD, onder onze medewerkers, maar ook onder onze lezers, terecht reuring ontstond over het in eerste instantie toelaten van ongenuanceerde kreten en beledigingen en kwalificaties waar de honden geen brood van lustten. Ze hebben daar gelijk in en zagen door die reacties een krant ontstaan waarin ze zich niet meer thuisvoelen. Waarin anonieme figuren- door de redactie niet te herleiden ondanks speurwerk, zich achter een nickname konden verschuilen en anderen de maat namen.
Ik heb me dat persoonlijk aangetrokken en ben vanmorgen- het zal wel een doodzonde zijn in deze Facebookwereld waarin iedereen alles mag zeggen zonder consequenties, met een schoffel door de reacties gegaan. Niet om ze naar mijn zin te maken, te ordenen, niemand hoeft mij te pleasen. Maar om verantwoordelijkheid te tonen voor de inhoud van de krant, ook waar het de reacties van onze lezers betreft. Het BD is geen Fabeltjesland, is er voor maar niet van de lezers.
De redactieleiding gaat zich beraden over de toekomst van ons reactiebeleid. Als u als lezer daar ideeën over heeft, laat het ons weten. Dan kan de schoffel in de kast blijven.
Joop Hoek, uitgever en hoofdredacteur.
Moge iedereen gelukkig zijn, met name jij.
Thea Ensing zegt
Wat goed om dit zo bespreekbaar te maken!
Een middenweg zou kunnen zijn dat je mensen vraagt een account aan te maken (inclusief onderschrijven van de gedragsregels rondom juist spreken), gekoppeld aan controle van de reacties achteraf. Nog steeds het goede en krachtige van je open kwetsbaarheid, maar met de mogelijkheid om actie te ondernemen richting mensen die over de schreef gaan, of (uiteindelijk) te blokkeren.
Veel wijsheid met elkaar!
Connie Franssen zegt
Daar ben ik blij om, Joop. Dank je wel voor je openheid. Alhoewel het natuurlijk van de gekken is dat dit nodig is.
Veel wijsheid en sterkte!
Sjoerd Windemuller zegt
Hallo Joop,
Ik vind het fijn dat jullie het serieus oppakken.
Mocht ik in de ogen van de redactie zelf ook de grens overschrijden, of overschreden hebben, dan hoop ik dat te horen.
Hartelijke groet, Sjoerd
Anne zegt
Het is wat het is. Lastig voor mensen die goede reden hebben om hun anonimiteit ook richting jullie redactie te bewaren maar uiteindelijk jullie site en dus jullie beleid.
Joop Ha Hoek zegt
Lezers mogen best onder een fantasienaam reageren, als de redactie maar weet heeft van de echte identiteit. Wij garanderen onze lezers geheimhouding en zullen hun gegevens nooit openbaar maken. Maar we willen ze aan kunnen spreken op hun gedragingen.
Anne zegt
Jullie site heeft geen beschikbare verklaring aangaande privacy en de manier waarom persoonsgegevens beveiligd worden bewaard dus voor mij is dat geen optie.
Joop Ha Hoek zegt
Daar kunnen we aan werken, de boel gaat toch op de schop.
kees moerbeek zegt
Joop, ik vind dat je op de goede weg en integer bezig bent.
Dharmapelgrim zegt
Ik reageer onder de naam Dharmapelgrim, (maar het is geen geheim dat dat Menno Prins uit Woudbloem in Groningen is).
Wat Thea hierboven schrijft lijkt mij een uitstekend idee: iedereen mag reageren … op voorwaarde dat naam, e-mailadres en telefoonnummer bij de redactie bekend zijn om zo nodig een en ander te kunnen verifiéren. Eén maal voor dat doel account aanmaken is geen overbodige luxe. het account is pas actief – na onderschrijven van een aantal fatsoensregels.Worden die naderhand overtreden, dan kan de redactie onder verwijzing daarnaar de reactie weigeren. Maar 100% garantie dat er iets tussendoor slipt krijg je nooit! Moet je volgens mij ook niet nastreven.
René zegt
Het zou heel jammer zijn als de reactiemogelijkheid zou verdwijnen. Ik vind de discussies op het BD vaak heel waardevol. Een account voor wie wil reageren is een goed idee, maar zal niet 100% voorkomen dat er ongewenste uitingen op de site komen. Je kunt makkelijk een fake-identiteit creëren als je kwaad wil. Wat wel heel effectief werkt, is om ‘moderatie vooraf’ op reacties aan te zetten in WordPress. Het betekent iets meer redactiewerk en de snelheid van een discussie gaat wat omlaag. Je zou ook een aantal mensen die je vertrouwt de rol van moderator kunnen geven, zodat je het niet allemaal zelf hoeft te doen.
Jeroen zegt
Een reactie van iemand die normaal geen behoefte voelt om te reageren :-)
Waarom geen apart forum maken? Hiermee bied je mensen die daar behoefte aan hebben de ruimte om discussie te voeren over de artikelen.
Je koppelt dan de artikelen los van de discussie. De ‘voorpagina’ van het Boeddhistisch dagblad richt zich dan puur op het nieuws. Wil je een discussie starten over een onderwerp, dan ga je naar (bijvoorbeeld): forum.boeddhistischdagblad.nl
Mvg,
Jeroen
Piet Nusteleijn zegt
Mijn advies: niets doen. Laat de schoffel ongebruikt staan.Laat ieder bij zichzelf te rade gaan en alles wat gezegd en geschreven wordt op zich laten inwerken en nieuwe pogingen ondernemen tot “juist spreken”. Mogen we herkansen?
Ramo de Boer zegt
Dank je Joop, dat is helder en toepasselijk. Ik vraag mij af waarom er überhaupt aliassen gebruikt moeten worden, reageer gewoon onder je eigen naam en draag je verantwoordelijkheid = dat je herkenbaar en aanspreekbaar bent op je bijdrage.
Twee, een apart forum zou wel eens een goede scheiding kunnen zijn tussen ‘nieuws’en ‘opinie.’
Last but not least – veelal kies ik ervoor mij niet te mengen in de discussies die hier vaak gevoerd worden, soms omdat ik te weinig kennis van zaken heb (daar worden nogal eens de degens over gekruist) maar vooral omdat vaak de toon waarmee men elkaar ook hier bejegent mij tegen de borst stuit.
Ik weet uit ervaring hoe lastig het is om tot een echte dialoog te komen, al helemaal op internet, maar het is wel een compassievolle wijze van elkaar ontmoeten. Anders rest ons weinig anders dan de wat narcistische monoloog.
We kunnen een dialogische houding omschrijven als: je niet verliezen in je oordeel over de visie van de ander (leidt tot emotioneel geladen gelijkhebberigheid) en oprecht nieuwsgierig zijn waarom die visie voor de ander belangrijk is.
Alert blijven op wat we zelf doen en vooral ook welk effect dat heeft op de ander.
Ik wens ons allen een heldere geest en een open hart.
Tom Brinkmann zegt
Onbenoemd is het zelfreinigend systeem binnen de lezersgroep (toch vaak dezelfde mensen) die reageerders aanspreken op onoorbaar gedrag in het schrijven.
Er zijn weinig plaatsen waar zo open gediscussieerd kan worden als hierin het BD. Ik beschouw dat als een groot goed. En laten we wel zijn, in veruit de meeste gevallen gaat het goed. Het zou m.i.jammer zijn als het BD ingericht wordt op “de uitzondering” ipv op “de regel”
Laat de schoffel nog even staan en laat de natuur zijn werk doen, waardoor sierplanten het onkruid gaan overwoekeren.
Johanneke zegt
Ik reken het BD totaal niet aan dat sommige lezersreacties misschien kwetsend waren. Reacties van lezers vallen onder de verantwoordelijkheid van lezers en pas na publicatie in enkele gevallen onder redactionele verantwoordelijkheid. En inderdaad bij laster is het kwaad dan al geschied. Moet de redactie dat zichzelf aanrekenen? Lezers moet je verantwoordelijkheid laten dragen. Ik waardeer juist de open en vrije discussie binnen dit dagblad. Ik vind de meeste reacties binnen het dagblad heel zinvol en respectvol. Ik waardeer dat de redactie heeft besloten om de pijnlijke kwestie in de openbaarheid te brengen. Waar pijn is komt negativiteit naar buiten. Ook daarmee moeten we compassie hebben. Het is niet anders. Gooi het boetekleed maar af en laat de schoffel zo veel mogelijk staan.
Sytze Wierda zegt
Normaal gesproken reageer ik niet in/op publieke discussies.
Er worden een aantal zeer zinvolle dingen geopperd zoals: Gedragscode, forum. Ik kan me voorstellen dat registratie kan helpen. Niet genoemd is het gebruik van een blacklist van niet te accepteren woorden die het plaatsen van een reactie voorkomt. En ik kan me voorstellen dat wanneer een reactie niet veel verder gaat dan vuilbekkerij de gebruikersaccount wordt opgeschort als gevolg van de gedragscode.
Vrijheid van meningsuiting is iets anders dan veroordelen.