Morgenmiddag bieden ‘plastic influencers’ Plastic Soup Surfer (Merijn Tinga) en Zwerfinator (Dirk Groot) in de Tweede Kamer hun ‘operation overload’ rapport aan. Hierin presenteren zij hun plan om de druk op openbaar afvalbeheer en zwerfafval te verminderen. Door de ‘zwerfafvalkans’ van een verpakking vooraf te berekenen kan beter verpakkingsontwerp worden beloond.
Tinga: ‘We zullen dinsdag bij de Kamerleden pleiten om in te grijpen bij de bron van het zwerfafval probleem: de verpakking zelf. We willen innovatie in verpakkingsontwerp belonen. Zodra je weet welke factoren het ‘zwerfafval-risico’ bepalen dan kun je er op sturen met financiele prikkels. Verpakkingen belasten doen we al. Wij doen nu concrete aanbevelingen hoe je het belonen van verpakkingen met een lager ‘zwerfafval risico’ kan invoegen in het bestaande beleid. Wij kunnen als Nederland een voorbeeld worden voor heel Europa.’
Overvolle prullenbakken kosten 304 miljoen euro
Zwerfafval is een almaar groeiend probleem. Er worden steeds vaker, steeds meer ‘TO GO producten’ op straat geconsumeerd in vaak volumineuze verpakkingen. De kosten voor het legen van afvalbakken en het opruimen van zwerfafval zijn jaarlijks 304 miljoen euro en groeit nog elk jaar. Overvolle prullenbakken zijn bovendien zelf ook weer een bron van zwerfafval. Wat eruit valt verwaait of valt ten prooi aan meeuwen, kauwen en ratten die het afval verder verspreiden.
Vorig jaar riepen Tinga & Groot op om foto’s te nemen van overvolle prullenbakken. Honderden zwerfafvalrapers door heel Nederland namen in totaal 1999 foto’s van uitpuilende prullenbakken die Tinga & Groot vervolgens analyseerden. De foto’s tonen overduidelijk aan dat afvalbakken de groeiende stroom afval van ‘TO GO’ eten en drinken niet meer aan kunnen.
Groot: ‘De standaardreflex is om naar gemeenten te wijzen en te roepen om grotere afvalbakken en vaker legen. Maar dat leidt tot hogere kosten waar de gemeente voor opdraait. Dit terwijl TO GO afval afkomstig is van zeer beperkt aantal bedrijven. Het klopt niet dat de winst naar aanbieders van die TO GO bekers en voedselverpakkingen gaat, maar de kosten naar de gemeente.’
Vooraf zwerfafval risico verpakking bepalen
In de Tweede Kamer presenteren Tinga & Groot de ‘verpakkingsfactoren’ die direct invloed hebben op de zwerfafval-kans van een verpakking. Het rapport laat zien hoe aan de hand van die zwerfafval-factoren beleid kan worden aangepast zodat niet de kosten voor de afvalbak en zwerfafval telkens toenemen maar juist de verpakking kleiner, minder, opvouwbaar, ‘mee-neembaar’ of ‘oppropbaar’ wordt. Verpakkers die het goed doen moeten worden beloond. Tinga & Groot lanceren in dit rapport de ‘afdank matrix’: een instrument om de zwerfafval-kans per TO GO verpakking in de ontwerpfase te bepalen.
‘Afdank Matrix’ versus UPV wetgeving
Vanaf 2023 wordt de industrie verantwoordelijk voor de kosten van het zwerfafval dat zij veroorzaken (de UPV wetgeving). Hoe de kosten precies wordt doorberekend zal pas in de loop van 2023 bekend worden. ‘In dit rapport laten we zien welke eigenschappen van een verpakking invloed hebben op zwerfafval. Deze eigenschappen zouden ons inziens leidend moeten zijn in het bepalen van de af te dragen kosten per producent. De UPV houdt geen enkele rekening met de verpakkingseigenschappen, kijkt niet naar specifieke verpakkingen maar naar product categorieën in het zwerfafval en belast bovendien achteraf.’
Groot en Tinga hebben de ‘afdankmatrix’ ontwikkeld om te bepalen wat de ‘zwerfafval-kans’ van een TO GO verpakking is. Deze moet meegenomen moeten worden in de bestaand ‘afval tariefsdifferentiatie’.
- De zwerfafval-kans van een verpakking is het resultaat van twee factoren: de ‘actieradius van de verpakking’ tijdens gebruik én de ‘afdank-urgentie’ van de verpakking ná gebruik.
- Nieuw instrument om zwerfafval risico te berekenen: De ‘afdankmatrix’ waarin we bovengenoemde factoren ontleden om de ‘zwerfafvalkans’ per verpakking te bepalen. Je kunt vooraf de kans bepalen (in plaats van achteraf zwerfafval meten zoals de aanstaande UPV wetgeving voorstaat.)
Belangrijkste aanbevelingen uit het rapport:
- Niet de bak moet groter maar de verpakkingen moeten kleiner, minder, opvouwbaar of oppropbaar.
- In de UPV wetgeving moeten producenten meebetalen voor het aandeel van hún TO GO verpakking in prullenbakken en zwerfafval. De eerder genoemde ‘afdank-matrix’ kan als instrument gebruikt worden om de extra-kosten te bepalen. De matrix beperkt zich niet tot plastic (- in tegenstelling tot de UPV).
- voor beter prullenbakkenbeheer is in ons rapport als ‘best practice’ de gemeente Zwolle toegevoegd
