Rozijnen blijken nog zwaarder besmet met pesticiden dan in voorgaande jaren. Er zijn zelfs veelvuldig sporen van illegale middelen aangetroffen. Ondanks gezondheidsrisico’s voor consumenten is er niet opgetreden door de NVWA. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van voedselwaakhond Foodwatch die jaarlijks de controlecijfers van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft opgevraagd.
“Het zijn schrikbarende resultaten die heel duidelijk maken dat er rigoureuze ingrepen nodig zijn om ons voedsel veilig en eerlijk te maken. Supermarkten en overheden moeten nu eindelijk eens hun verantwoordelijkheid nemen”, aldus campaigner Anke Bakker van Foodwatch.
De cijfers laten zien dat rozijnen vorig jaar een nieuw record hebben gebroken als het gaat om verontreiniging met pesticiden. Het gemiddeld aantal gifresten per monster was 18,6 en op één monster van Jumbo werden maar liefst 39 soorten resten landbouwgif gevonden. Vorig jaar bracht Foodwatch ook al nieuws over de ‘gifkrenten’. De verontreiniging was toen al hoog, met een gemiddeld aantal gifstoffen van 10,8. Het maximumaantal aangetroffen gifstoffen in één monster was toen 30. In 2021 is de situatie nog verder verslechterd. Er waren ook gezondheidsrisico’s, maar omdat deze niet overeenkwamen met de handhavingsnormen is er niet opgetreden door de NVWA.
Omdat de veiligheidsnormen alleen iets zeggen over de individuele residuen, wordt er geenszins rekening gehouden met stapeleffecten van gifmixen. Dit terwijl verschillende resten elkaar gevaarlijk kunnen versterken. Foodwatch slaat ook dit jaar alarm om deze gebrekkige veiligheidsberekeningen en doet wederom een beroep op supermarkten om rozijnen met gifcocktails uit de schappen te weren.
Geen enkele supermarkt onderneemt actie tegen gifcocktails op rozijnen, ondanks eerdere waarschuwingen van Foodwatch. Een aantal supermarkten heeft in het verleden wel eisen gesteld over het maximaal aantal residuen dat er in en op vers fruit mag zitten. Aldi en Lidl hanteren een maximum van vijf en Albert Heijn legt de limiet op drie bestrijdingsmiddelen per versproduct. Vanwege de mogelijke gezondheidsrisico’s door combinatie-effecten zouden alle supermarkten dergelijke eisen moeten instellen en ook moeten toepassen op gedroogd fruit, waaronder rozijnen. Afspraken met telers moeten als doel hebben om landbouwgif helemaal te verbannen.
Foodwatch roept supermarkten bovendien op om in de winkel bij de schappen actief te communiceren over het (gebrek aan) beleid rondom pesticiden. Anke Bakker: “Welke eisen stellen supermarkten qua teelt en residuen? De consument heeft recht op deze informatie, om een weloverwogen keuze kunnen te maken.”
Op 18 rozijnenmonsters zijn in totaal 73 keer residuen gevonden van pesticiden die verboden zijn in EU-landbouw. Het gaat om 15 verschillende soorten illegale middelen. Deze rozijnen werden verkocht door Albert Heijn, Aldi, Jumbo, Lidl en Plus. Ondanks dat Brussel deze middelen in de eigen landbouw heeft verboden, wordt de import van producten die hiermee zijn geteeld buiten de EU wel toegestaan. Foodwatch wil dat dit stopt, want Europa blijft er anders aan meewerken dat arbeiders in de druiventeelt in andere landen worden blootgesteld aan bewezen schadelijke middelen. Daarbij belanden de gifresten via import van voedsel alsnog op het bord van Nederlandse consumenten.
Foodwatch wijst erop dat verboden bestrijdingsmiddelen nog steeds door EU-lidstaten worden geproduceerd voor de export naar andere werelddelen. “Het is moreel totaal verwerpelijk dat we deze dubbele standaard hanteren. Europa kan dit met geen mogelijkheid goedpraten en moet hier een einde aan maken”, zo verwoordt Anke Bakker. Foodwatch strijdt al jaren tegen deze grote gifroute. Ruim 79.000 mensen hebben al een protestmail via de e-mailactie van Foodwatch naar pesticidenproducenten Bayer, BASF en Syngenta gestuurd om hiermee te stoppen, en riepen de Europese Commissie op om een exportverbod in te stellen.
De NVWA doet zelden metingen bij biologische rozijnen, maar de 11 metingen van de afgelopen vier jaar laten wel een merkwaardig beeld zien. Gemiddeld werden er alsnog 0,7 gifresten per meting gevonden. Het ging om een totaal van acht residuen, waarvan niet één is toegestaan bij de biologische teelt en vijf zelfs illegaal zijn in de EU landbouw. Of deze producten misschien ten onrechte biologisch zijn gecertificeerd, is door de NVWA niet verder onderzocht.
In vergelijking met gangbare rozijnen zijn biologische rozijnen vele male schoner. Zolang de politiek en supermarkten onvoldoende strenge eisen stellen aan het bestrijdingsmiddelengebruik, raadt Foodwatch consumenten aan om zoveel mogelijk biologische rozijnen te kopen.
Duidelijk is dat rozijnen nog steeds niet schoon zijn, ondanks alle op papier gestelde ambities van de EU om het pesticidengebruik te verminderen. Foodwatch heeft recent het rapport ‘Locked-in pesticides’ gepresenteerd, over hoe de Europese landbouw gevangen zit in het destructieve pesticidensysteem en wat ervoor nodig is om uit deze houdgreep te komen. In het rapport wordt een exit-strategie per gewas beschreven waarmee het mogelijk is om in 2035 helemaal pesticidenvrije landbouw in de EU te realiseren. Daarvoor is wel drastische hervorming van Europees en nationaal landbouwbeleid nodig.
