De bijeenkomst vindt op zondag 6 februari van 12.00 tot 13.00 uur plaats via Zoom. Registreer je nu via deze link: https://forms.gle/ErT2uuoL7ZfSGYKJ6
‘I am a continuation like the rain is the continuation of the cloud.’
Thich Nhat Hanh: No Death, No Fear
Het waardevolle geschenk van ons leven is onlosmakelijk verbonden met sterven. BFFE online! gaat hierover in dialoog met twee bijzondere gasten: Ton Lathouwers en Ellen van der Velden.
De organisatoren dragen deze bijeenkomst op aan het leven van dichter, schrijver en zenleraar Thich Nhat Hanh (Thay) die met zijn ‘Engaged Buddhism’ in dienst stond van Interbeing en een waar boeddhistisch revolutionair was door zijn radicale her-interpretatie van de Bodhisattva gelofte. Deze implementeerde hij niet alleen in de strijd tegen de Vietnamoorlog, maar ook tegen de Amerikaanse inval in Irak, en bv het politiegeweld tegen Rodney King in Los Angeles. Martin Luther King nomineerde hem voor de nobelprijs voor de vrede.
BFFE heeft in het verleden meerdere films met en over Thay met het publiek kunnen delen. ‘Als BOS programmadirecteur en producent van diverse films met hem had ik een vertrouwensband met Thay en Sister Chang Khong opgebouwd en nodigde hij mij uit hem te vergezellen met een filmcrew toen hij na 39 jaar ballingschap weer voor het eerst naar Vietnam terug mocht. We vlogen vanuit Parijs en ik zal nooit meer vergeten dat toen het moment aangebroken was om in Vietnam te landen, en ik naar zijn zitplaats toe liep, er tranen over zijn wang stroomden. Hij keek mij met een zachte glimlach aan en ik bleef stil… ik zag hier geen onbereikbare heilige, maar een mens met diepe pijn en naakte rauwe emoties.’
Mogen de zaden van vreugde die hij plantte blijven bijdragen aan vrede voor mens en planeet.
In deze bijenkomst richten we ons op de inzichten over het thema Leven en sterven van Ton Lathouwers en Ellen van der Velden.
Babeth M. VanLoo
Een van de films die George Schouten (regie) en Babeth VanLoo (eindredacteur, producer) over Thich Nhat Hanh maakten, ‘My Life is My Message’, is online te zien (zonder Nederlandse ondertiteling):
https://www.youtube.com/watch?v=fO5f75rKy20
‘Leven-dood’: zo wordt de onlosmakelijke samenhang tussen leven en dood in de zen traditie aan het einde van een meditatiedag pregnant weergegeven: met een verbindings-streepje in plaats van een meer het verschil uitdrukkende ‘en’:
‘Dit wil ik ons allen graag op het hart drukken: leven-dood is een ernstige zaak. Snel vergaan alle dingen. Wees daarom altijd wakker, nimmer onoplettend, nimmer achteloos!’
Pittige tekst. Daar kunnen we het voorlopig weer mee doen!
Er is een even raadselachtige als beroemde regel van de zesde zen-patriarch Huineng (638—713): ‘Als je dood gaat voordat je dood gaat, ga je niet dood als je dood gaat!’ (vrij vertaald:’ als je sterft aan je kleine ‘ik’, dan krijgt je ‘grote Ik’ (wat in zen heet: ‘ware Zelf’ of ‘oorspronkelijke gelaat’) eindelijk alle ruimte. Die Huineng moet gevoel voor humor gehad hebben.
Overigens heb ik de meest ontroerende getuigenissen van deze innerlijke ommekeer gevonden in de zogenaamde ‘atheïstische’ Sovjetliteratuur waarin alle religieuze uitingen taboe waren. Ik herinner me in dit verband een gesprek dat ik ooit in Moskou had met een auteur. Zij zei me: ‘Ja, jullie in het Westen hebben voor zo’n ommekeer meteen de vaste etiketjes klaarliggen. En daarmee maken jullie het eigenlijk juist dood. Maar wij in Rusland zijn genoodzaakt voor zo’n ervaring een nieuwe, onbevangen taal te scheppen. En juist daardoor kan het levend blijven’.
En dat is ook precies wat de bekende Japanse, in de USA werkzame zenmeester Sunryu Suzuki ooit schreef over leven-dood. Hij vergeleek doodgaan met een omlaagvallend geïsoleerd waterdruppeltje in de Niagara waterval die hij ooit bezocht: ‘wat moet dat eenzame druppeltje zich bevrijd en gelukkig voelen, als het eindelijk terug thuis is gekomen in de Grote Stroom! ‘ En…. wat het belangrijkste is – Suzuki besluit dan met de oproep aan iedereen om haar of zijn eigen unieke voorstelling hiervan te scheppen!
Aan de slag dus!’ Ton Lathouwers
Prof. dr. Ton Lathouwers (1932) studeerde wis- en natuurkunde, Slavische talen en letterkunde en cultuur- en godsdienstwetenschappen over de ontmoeting tussen Oost en West. In 1968 werd hij tot hoogleraar Russische letterkunde aan de KU Leuven benoemd. In 1987 ontving hij transmissie als zenmeester in Chinese Linji Chan (Rinzai Zen in Japan). Hij geeft leiding aan de Maha Karuna Ch’an boeddhistische gemeenschap.
Als auteur schreef hij o.a.:
‘Je kunt er niet uitvallen’; ‘Zij is altijd soms, vrouwelijke gestalten van compassie; ‘Kloppen waar geen poort is’; ‘Meer dan een mens kan doen’.
Ellen van der Velden
Door elke dag dikwijls op onverwachte wijze met de vergankelijkheid geconfronteerd te worden, ben ik pas echt begonnen te leven. Achteraf gezien is het een soort van ‘geluk’ dat ik in 2013 de diagnose van MS kreeg. Hierdoor word ik, bijna van dag tot dag, gedwongen om mijn verwachtingen los te laten en mijn plannen bij te stellen. Ik houd me bezig met wat wel nog kan, wat er voor mij nodig is om gelukkig te zijn, dus hoe ik lief voor mezelf ben, en daardoor aangenaam voor mijn omgeving. Dat is een on-going proces en wat ik vooral moeilijk vind, is mezelf op de 1e plaats te zetten.
Mei 2002 toen ik 27 jaar was, kwam ik in aanraking met het boeddhisme door de retraite ‘raadgevingen voor het dagelijks leven’ met Lama Karta te volgen. De eerstvolgende retraite die ik bij hem uitkoos ging over het stervensproces. Sindsdien ben ik met beiden op een boeddhistische wijze bezig: omdat ik al zo lang ik me kan herinneren geïnteresseerd ben in de werking van de geest (waarom we onderling verschillen maar ook wat we allemaal overeenkomstig hebben), heb ik psychologie gestudeerd.
Lama Karta heeft me op een gegeven moment gevraagd erover na te denken om meditatie onderricht te verzorgen in mijn woonplaats Maastricht. Mede hierdoor hebben sindsdien o.a. cursisten die inmiddels vrienden waren geworden, me verzocht hun tijdens het sterven te begeleiden. Daar ben ik erg dankbaar voor: dankbaar voor het in mij gestelde vertrouwen, en dankbaar voor de mogelijkheid om me ook door deze ervaringen goed op mijn eigen einde voor te bereiden.
Door ontmoetingen met bepaalde boeddhistische leraren heb ik mogen ervaren dat alles vanuit de basis onvoorwaardelijke liefde ontstaat, dat je je eigen realiteit creëert. Je schept je eigen ‘hel’ of ‘hemel’ zowel hier op aarde alsook daarna, afhankelijk van hoe je naar iets kijkt. Hoe goed te leven en hoe goed te sterven… het is een kunst!
Ellen van der Velden (30-06-1974) Studeerde psychologie. Sinds 2007 voorzitter stichting Tibetaans Boeddhisme Limburg. Sinds mei 2017 bestuurslid Tibetaans instituut Yeunten Ling (Huy, België).
