Akkerbouwers die hun eigen stikstof telen en als bemesting toedienen, met behoud van opbrengsten én minimale stikstofverliezen naar bodem en grondwater. Dat is voor veel agrariërs en beleidsmakers nog een droom. Uit een preview van langjarig onderzoek van Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw (SPNA) en het Louis Bolk Instituut op Proefboerderij Kollumerwaard blijkt dat deze droom realistischer is dan gedacht. ‘Uit de resultaten blijkt dat je door het gebruik van vlinderbloemigen als organische meststof uiterst efficiënt met je stikstof kan omgaan. Dit systeem kan kringlooplandbouw enorm vooruithelpen’ stelt onderzoeker Geert-Jan van der Burgt van SPNA.
Het onderzoek startte in 2012. Dit jaar wordt het onderzoek afgesloten; begin 2021 wordt in een symposium de evaluatie over de periode 2012-2020 gepresenteerd. De onderzoekers voegden gedurende de gehele periode geen andere vorm van mest toe dan de zelf verbouwde bemesting. Jaarlijks werd één perceel ingezaaid met stikstofbindende vlinderbloemigen, die later als organische meststof verspreid werd over andere percelen waar commerciële gewassen verbouwd werden. Verder werd er gewerkt met een biologische, zesjarige rotatie, vaste rijpaden en niet-kerende grondbewerking.
Zeer efficiënt stikstofgebruik
‘Wat mij het meest verraste was de hoge stikstofefficiency van dit teeltsysteem’, vertelt van der Burgt.’ Hij analyseerde de resultaten in deze preview met de Ndicea-app. Er viel ongeveer 21kg/ha per jaar aan stikstof uit de lucht, terwijl het verlies naar het grondwater maar 15 kg/ha per jaar bedroeg en daarmee een factor vier onder de norm bleef. De landbouw functioneert daarmee als een soort stofzuiger van stikstof. Bart Timmermans van het Louis Bolk Instituut analyseerde de veranderingen in bodem organische stof en nutriënten. Hij vindt het opvallend dat de bodemorganische stof op peil bleef. Bovendien, zo stelt hij, namen de gehaltes aan andere meststoffen zoals fosfor nauwelijks tot niet af. De productie bleef ook goed op peil en was nagenoeg vergelijkbaar met normale opbrengsten binnen de biologische landbouw met het gebruik van dierlijke mest.
Praktisch toepasbaar
Volgens van der Burgt blijkt uit deze proef dat het stikstofdeel van mest goed te vervangen is door maaimeststoffen van vlinderbloemigen, waardoor er een kringloop binnen het eigen bedrijf tot stand komt, biodiversiteit bevorderd wordt en het milieu minimaal belast. ‘Andere meststoffen, zoals fosfor, zullen op termijn nog wel aangevoerd moeten worden, bijvoorbeeld door regionaal gemaakte compost of bokashi. Met deze aanvullingen komt een goed functionerende kringlooplandbouw steeds meer in zicht. Daar hopen we komende jaren aanvullend onderzoek naar te doen.’
