Collectief gebruikte mondkapjes verbranden, huwelijksfeesten geven om werknemers weer met elkaar te verbinden en ‘huggen’ via vliegers in de lucht. Antropoloog Danielle Braun zegt werkend Nederland met rituelen naar het nieuwe normaal te helpen.
Braun reisde de hele wereld over en bezocht oude volkeren en stammen die een ramp meemaakten en toch samen weer opkrabbelden. Ze vertaalde hun herstelrituelen naar de post-corona werkvloer en begeleidt nu Nederlandse ziekenhuizen, scholen, gemeenten en bedrijven om weer te wortelen in de nieuwe situatie.
Uitroken
Rituelen helpen ons om de overgang te maken van oud naar nieuw volgens de antropoloog. In bijna alle oude stammen is uitroken hét ritueel om afscheid te nemen van een periode of persoon. “Dat moeten wij ook doen met Corona: collectief gebruikte mondkapjes verbranden. Die kwade geest moet weg!” Zo verbrandde Braun eerder samen met personeelsleden van een familiebedrijf een eikenhouten bureau. Het was van een directielid dat al een jaar daarvoor met pensioen was gegaan. “We stonden op hun parkeerterrein, gooiden een jerrycan benzine over dat ding en hup de hens erin”, vertelt ze. “Pas toen kon iedereen echt afscheid van hem nemen”.
Saamhorigheid
Als we straks weer teruggaan naar kantoor (of bedrijf) zijn rituelen volgens Braun hard nodig om weer tot elkaar te komen. Werknemers hebben al maanden vanuit huis gewerkt. Een aantal is van de radar verdwenen en verschijnen zelfs niet meer tijdens online vergaderingen. “Die moeten we er weer bijhalen”, zegt Braun. “Veel oude stammen gebruiken dansceremonies als ritueel om elkaar te verwelkomen. Daarmee zeggen ze in feite: wij zijn één groep. In Nederland organiseer ik huwelijksfeesten om personeel weer te herenigen. Die symboliek verbindt, het is magische gebeurtenis die zich vastzet in ons brein”.
IC medewerkers
Op dit moment begeleidt Danielle Braun personeel van enkele ziekenhuizen. “Je ziet daar een tweedeling ontstaan tussen IC-personeel van de frontlinie en collega’s die niet de verschrikkingen van Covid-19 op hun netvlies hebben staan. Met hen bereid ik nu herenigingsrituelen voor die vergelijkbaar zijn met het buddysysteem in Zuid-Afrika na de apartheid. Daar werden witte en zwarte landgenoten gekoppeld om elkaar te vertellen wat ze hadden meegemaakt. Elk vanuit hun eigen perspectief, om meer begrip voor elkaar te krijgen.”
Tribale brein
Danielle Braun reist de wereld rond om bijna vergeten gebruiken te onderzoeken. Zo doorkruiste ze de Himalaya, trok ze door jungles, bezocht ze oude Quakerhuizen, woonde ze mega-begrafenissen diep in Tana Toraja, Sulawesi Indonesië bij en leerde ze de levenslessen van nomadenvrouwen in Iran. Met haar bijzondere antropologische blik analyseert ze groepsgedrag op kantoor en in de samenleving tijdens de coronacrisis. Deze maand lanceerde ze haar boek Tribaal Kantoorgedoe. Daarin laat ze zien hoe mensen worden gestuurd en geholpen door hun tribale brein.
