Dhondup Wangchen (44), Tibetaans documentairemaker en politiek activist, wil dat de kwestie Tibet- de bezetting van Tibet door China, weer op de internationale politieke agenda wordt gezet. In een artikel in The Korea Herald licht hij zijn pleidooi toe.
‘In 2001, toen Peking werd gekozen als gastheer voor de Olympische Zomerspelen van 2008, waren de verwachtingen hooggespannen dat China’s de mensenrechten in China zou verbeteren. Zelfs Chinese ambtenaren voorspelden een verandering. Zoals de burgemeester van Peking destijds zei, zou het organiseren van de spelen ‘de verdere ontwikkeling van onze mensenrechtenzaak ten goede komen’.
Maar tien jaar later blijft China een van de meest onliberale landen ter wereld. Etnische minderheden worden het doelwit, critici van het regime worden gevangengezet en hervormingsbeloften worden niet gestand gedaan. Als Tibetaanse dissident ben ik daar het levende bewijs van.’
Dhondup Wangchen kwam in december 2017 in de Verenigde Staten aan, nadat hij meer dan zes jaar in Chinese gevangenissen had gezeten. Hij werd mishandeld en gemarteld voor de ‘misdaad’ om vragen aan Tibetanen te stellen over het leiderschap van China. Hij schrijft dat hij als jongen zich nauwelijks bewust was van de onderdrukking door China van Tibet, dat besef kwam pas later. In 1992 zag hij hoe monniken van het Gandenklooster in Lhasa naar de gevangenis werden gesleept omdat ze religieuze en politieke vrijheid eisten. Velen van hen brachten jaren in de gevangenis door omdat ze China durfden aan te klagen.
Dhondup Wangchen: ‘Toen de Olympische Spelen van 2008 naderbij kwamen, ben ik op zoek gegaan naar nieuwe manieren om de geschiedenis van mijn volk vast te leggen. Dat was toen vrienden en ik begonnen met het plannen van een documentaire over de aspiraties van de Tibetanen, die ik “Leaving Fear Behind” noemde. In de winter van 2007 hebben we onze angst achter ons gelaten en zijn we door Tibet gereisd, met camera’s in de hand. Om vertrouwen te winnen deelden we dvd’s uit van de Dalai Lama die in oktober 2007 van president George W. Bush de gouden medaille van het Amerikaanse congres kreeg. In interviews uitten Tibetanen hun wens om de Dalai Lama terug te zien keren naar Tibet, en deelden ze hun frustraties over het feit dat de voorbereiding van de Olympische Spelen niet voor meer vrijheid had gezorgd.’
Op 26 maart 2008 werd de activist gearresteerd door de Chinese geheime politie. Eenmaal in hechtenis begon onmiddellijk het martelen. Tijdens deze sessies werd hem verteld dat hij zou worden vrijgelaten als hij zou toegeven dat zijn filmproject illegaal was. De filmmaker weigerde omdat hij niets verkeerds had gedaan. Uiteindelijk kreeg hij zes jaar gevangenisstraf voor “ondermijning van de staatsmacht”. In de loop van zijn opsluiting werd hij vaak verplaatst en gedwongen om urenlang zonder pauzes handenarbeid te verrichten. Zelfs na zijn vrijlating in 2014 voelde hij zich gekooid vanwege het huisarrest. Zijn communicatie werd nauwlettend gevolgd.
‘Ik wilde alleen maar studeren, mijn Tibetaanse taalvaardigheden verbeteren en werk vinden. Maar in een groot deel van Tibet zijn zelfs eenvoudige dromen voor de Tibetanen onmogelijk geworden; voor velen is vluchten de enige optie.
Mijn lange, riskante en kostbare reis naar de vrijheid eindigde vorig jaar op kerstdag, toen ik in San Francisco aankwam en herenigd werd met mijn familie, die China jaren geleden voor haar eigen veiligheid had verlaten. Om verschillende redenen moet ik de details van mijn ontsnapping privé houden, maar het is geen geheim dat velen over de hele wereld mij geholpen hebben. Leiders in de Verenigde Staten, Duitsland, Zwitserland en Nederland deden vaak een beroep op China om mij vrij te laten, en ik ben ervan overtuigd dat deze druk de reden was waarom ik minder mishandeld werd en een iets betere behandeling kreeg dan mijn celgenoten.’
Dhondup Wangchen signaleert dat nog veel Tibetanen opgesloten zitten vanwege hun overtuiging. Ook zij hebben steun nodig en moeten worden vrijgelaten. Hij signaleert ook dat de steun van westerse regeringen voor de kwestie Tibet is afgenomen door de economische groei en machtige politiek van China.
‘De regering van president Donald Trump zou de steun van de VS onder andere kunnen hervatten door een speciale coördinator voor Tibetaanse aangelegenheden aan te stellen, een post voor een ministerie in opdracht van de Tibet Policy Act van 2002, die sinds het aantreden van Trump vacant is. Bijna tien jaar zijn verstreken sinds de Olympische Spelen van 2008 werden gehouden. Maar hoewel de Chinese regering niet veel over mensenrechten praat, mag de internationale gemeenschap nooit ophouden (daar aandacht aan te besteden). Ik kan u verzekeren dat de Tibetanen in Tibet hun strijd niet hebben opgegeven – ook al luisteren er steeds minder mensen.’
