Niet iedere heuglijke gebeurtenis is heuglijk en niet iedere treurige gebeurtenis is treurig.
Het leven zit vol tegenstellingen en tegenstrijdigheden, en ons verstand is van nature ambivalent. Het mijne tenminste wel: overal heb ik dubbele gevoelens over. Iedere gebeurtenis – geboorte, huwelijk, echtscheiding, aanstelling, ontslag, overlijden enzovoort – heeft in mijn beleving positieve kanten én negatieve, voordelen én nadelen. Sommige daarvan manifesteren zich meteen, andere pas op termijn.
Wie een gebeurtenis voorstelt als alleen heuglijk of alleen droevig, onttrekt de keerzijden aan het oog. Het is onwerkelijk om gefeliciteerd te worden met je kindje als je walgt van de boreling of bedenkingen hebt bij het ouderschap. Het is bizar om gecondoleerd te worden met de dood van je levensgezel wanneer jij die als een bevrijding ervaart. Dan voel je je ongezien, onbegrepen, eenzaam, alleen.
Om ruimte te scheppen voor de keerzijden van het leven kun je je medeleven kenbaar maken met het woord ‘gecondoliteerd’, een samentrekking van gecondoleerd en gefeliciteerd. ‘Gecondoliteerd’ is een performatief om je deelneming te betuigen zonder te suggereren dat de gebeurtenis in kwestie een reden is voor louter verdriet of louter vreugde. Gefelidoleerd kan natuurlijk ook, dat klinkt net iets luchtiger. Of zonder neologismen: Mag ik je feliciteren, condoleren, beide of geen van beide?
Of je vraagt eerst hoe iemand zich voelt voor je je medeleven betuigt. Wel even doorvragen, anders blijft de ander mogelijk in sociaal wenselijke antwoorden steken. Doorvragen hoort niet, daarmee ga je stevig tegen de conventie in, maar wie tegenstrijdige gedachten en gevoelens heeft, ze onder ogen ziet en wil delen, zal je dankbaar zijn. Wie ze niet heeft, niet ziet, niet wil zien of tonen, zal het je kwalijk nemen, misschien wel de rest van je leven. Dat lijkt lang maar het duurt maar even.
