Dood de Boeddha, begin bij je zelf.
Een zendo is een lege oefenruimte. Je oefent er in doodgaan. Zendood is wie gestorven is aan zijn verstand, aan zichzelf en aan het zelf.
Om de leegte van de zendo te verbloemen zonder hem op te vullen wordt hij weleens opgeleukt met een enso. Zodat je weet wie en wat je bent en wat je er komt doen.
Een enso is net een zero. De Zero was een meesterlijk jachtvliegtuig uit de tweede wereldoorlog. Daarmee hebben de Japanners in 1941 tijdens Operatie Z de Amerikaanse marine in Pearl Harbor tot nul gereduceerd. Hun vliegtuig was eventjes zijn tijd vooruit. Het kon sneller opstijgen dan welke jager ook en even snel neerstorten, een geweldige prestatie.
Neerstorten is een ander woord voor kamikaze, een metafoor voor agnose, ik kom er later op terug. Als ik het haal tenminste, en als jij het haalt. Want voor je het weet haalt de tijd ons in en storten we neer voor de laatste keer. Boeddhisten noemen dat vergankelijkheid, het hart van hun holle leer.
Sterf je niet aan je vergankelijkheid dan sterf je wel aan je spiritualiteit, dat is tenminste de bedoeling: anatman. Zen is kamikaze. Dood de Boeddha, begin bij je zelf.
