Wankelen op drie poten.
Geen enkele definitie van non-dualisme deugt. Dat is een definitie op zich, maar niet de meest pakkende.
Nee, dan deze:
Non-dualisme is de lege leer die geen enkel onderscheid erkent of ontkent.
Net als iedere kruk heeft deze non-definitie van non-dualisme drie poten:
1. Non-dualisme erkent geen enkel onderscheid.
2. Non-dualisme ontkent geen enkel onderscheid.
3. Non-dualisme is de lege leer.
1. Non-dualisme erkent geen enkel onderscheid
Dat non-dualisme geen enkel onderscheid erkent, zal niemand verbazen. Dit aspect van het non-dualisme is wat gewoonlijk non-dualiteit wordt genoemd, niet-tweeheid.
Ik vind dat maar rare woorden, non-dualiteit en niet-tweeheid, tot ik ze vertaal in ‘geen onderscheid weten te maken’.
Want ik weet niet veel, maar iets niet weten lukt me nog wel. En ik kan niet veel, maar iets niet kunnen kan ik nog wel.
Geen onderscheid weten te maken is gewoon iets niet weten of iets niet kunnen, en wie kan dat nu niet.
2. Non-dualisme ontkent geen enkel onderscheid
Dat non-dualisme geen enkel onderscheid erkent is een oude zak, dat het geen enkel onderscheid ontkent is nieuwe wijn. Geen enkel onderscheid erkennen betekent toch zeker ieder onderscheid ontkennen?
Natuurlijk niet. Dat het niet sneeuwt betekent toch niet dat het droog is? Dat ik een agnost ben betekent toch niet dat ik een atheïst ben? Dat iets geen pijp is betekent toch niet dat het een schilderij van Magritte is?
Waarom ontkent het non-dualisme geen enkel onderscheid? Omdat ontkennen nog steeds een vorm van onderscheiden is. Ontkennen is het tegendeel bevestigen.
Agnostisch non-dualisme ontkent niets want het erkent niets, dit ook niet.
3. Non-dualisme is de lege leer
Wat voor leer is een leer die geen enkel onderscheid erkent of ontkent?
Een leer zonder begrippen, want begrippen zijn gebaseerd op onderscheidingen.
Een leer zonder veronderstellingen, want veronderstellingen zijn gebaseerd op begrippen.
Een leer zonder stellingen, want stellingen zijn gebaseerd op veronderstellingen en begrippen.
Een leer die geen enkel onderscheid erkent of ontkent is een leer zonder begrippen, veronderstellingen of stellingen.
Een leer zonder begrippen, veronderstellingen of stellingen, wat is dat voor leer? Een lege leer. Zeg maar gerust dé lege leer, want waarin zou de ene lege leer moeten verschillen van de andere? De lege leer is universeel.
Non-dualisme is de lege leer.
De lege leer is een ander woord voor niet-weten.
