• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Hans van Dam » Verlichting is de zelfbewustwording van het denken

Verlichting is de zelfbewustwording van het denken

22 augustus 2022 door Hans van Dam

Oog krijgen voor het oog.

Beste Hans,

Ik denk dat iedereen die net als ik een tijdje doorbrengt in jouw dwaaltuin maar één conclusie kan trekken: deze man weet (het) niet. Geen twijfel mogelijk.

Waar ik wel aan twijfel is hoe ik het moet duiden. Mag niet-weten verlichting heten? Ben jij verlicht?

Beste Sira,

⬜ Ja, ik ben verlicht.

⬜ Nee, ik ben niet verlicht.

⬜ Het is maar net wat je onder verlichting verstaat.

Sira: Je bent het vinkje vergeten.

Hans: Ik had drie vinkjes gezet.

Sira: Dan zijn ze gevlogen.

Hans: Wie wil er ook in een hokje zitten.

Sira: Zeg het dan maar met woorden.

Hans: Ik doe al niet anders.

Sira: Dan heb ik eroverheen gelezen.

Hans: Lees hier dan ook maar overheen.

Ik zal mezelf nooit verlicht noemen. Niet omdat de persoon een illusie is en een illusie niet verlicht kan worden, zoals ze in non-dualistische kringen beweren, maar omdat ik het licht niet heb gezien. Als ik iets heb gezien is het de duisternis.

Ik heb geen metafysisch inzicht gekregen in mijn ware aard, niet in die van het universum, niet in die van de mens. God speelt nog steeds verstoppertje met mij en ik speel nog steeds geen tikkertje met Hem. Ik ben niet ineens groter of alomvattend geworden, of een leegte of het niets; wel kleiner, veel kleiner dan ik dacht en wou.

Alleen mijn denken is wezenlijk veranderd. Dat voelt werkelijk verlicht.

Sira: Wat bedoel je met verlicht?

Hans: Met verlicht bedoel ik lichter, luchtiger, helderder, beweeglijker – minder gewichtig. Zoals je lichaam voelt wanneer je net je rugzak hebt afgedaan, maar dan de hele tijd. Mijn denken is van aggregatietoestand veranderd, zou je kunnen zeggen. Vloeibaar geworden in plaats van vast; vlietend, vlottend. Gasachtig in plaats van vloeibaar; vluchtig, vluchtend.

Sira: Klinkt spannend.

Hans: De overgang van een wetend naar een niet-wetend denken is verbijsterend. Er gebeurt iets wat je absoluut niet kon voorzien. Emergentie noemen ze dat in de wetenschap, om hun onbegrip te verdoezelen. Niet-weten is emergent – onvoorstelbaar tot het verschijnt. Je voelt meteen: dit is een ommekeer. En onomkeerbaar.

Sira: Je denken staat op zijn kop.

Hans: Uit de as van het normale denken, dat vooral betrokken was op zijn omgeving, is een zelfbewust denken verrezen, dat vooral betrokken is op zichzelf.

Sira: Wat moet ik me daarbij voorstellen?

Hans: Waar ik vroeger de wereld meende te zien, zie ik nu mijn wereldbeeld.

Waar ik vroeger de mens meende te zien, zie ik nu mijn mensbeeld.

Waar ik vroeger mezelf meende te zien, zie ik nu mijn zelfbeeld.

Waar ik vroeger zaken meende te zien, zie ik nu woorden.

Waar ik vroeger meende te begrijpen, zie ik nu begrippen.

Sira: Waar je vroeger de werkelijkheid meende te zien, zie je nu het denken.

Hans: Ja. En ik zie meteen dat dat ook maar een gedachte is over wat ik nu meen te zien.

Sira: Dus wat zie je nu eigenlijk.

Hans: Precies.

Sira: Niet het licht, zou ik zeggen.

Hans: Mijn denken is een lichtje opgegaan, zou ik zeggen. Eindelijk heeft het die aap in de spiegel herkend. Sindsdien kan het zichzelf nooit meer niet zien.

Brein met druipkaars van hersenweefsel.
Mijn denken is een lichtje opgegaan.

 

Sira: Wat is een denken dat zichzelf ziet?

Hans: Een denken dat zichzelf ziet is een denken dat zichzelf doorziet. Inclusief alle gedachten over zichzelf, waaronder deze.

Sira: Wat is een denken dat zichzelf doorziet?

Hans: Een denken dat zichzelf doorziet is een denken dat niet meer weet wat het ziet – niet echt.

Sira: Je weet het niet meer.

Hans: En ik hoef het niet meer te weten.

Sira: En dan?

Hans: En dan niets.

Sira: Niets?

Hans: Niets bijzonders.

Sira: Gewoon doorleven.

Hans: Als iemand die zichzelf heeft overleefd.

Sira: Wat houdt dat in?

Hans: Je tijd volmaken. Maar wat doen. Eten, drinken, slapen, zeggen ze in zen. Kijken, kletsen, klagen. Spelen, grapjes maken, liedjes zingen. Hokjes openmaken en rondvliegen als drie vinkjes.

Sira: Mag dat verlichting heten?

Hans: Ik hou het op niet-weten. Dat geeft al verwarring genoeg.

Index | vorige | volgende

Hans van Dam, auteur van de Agnosereeks en NietWeten.nl.
Hans van Dam NietWeten.nl

Deze tekst maakt deel uit van het Witboek Verlichting. Woord: Hans van Dam. Beeld: Lucienne van Dam. Alle teksten van deze serie. Het Witboek Verlichting op NietWeten.nl. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad.

Categorie: Hans van Dam Tags: niet-weten, spirituele verlichting, verlichting, verlichting doorzien, Witboek Verlichting

Lees ook:

  1. Wat je minstens moet weten van verlichting
  2. Catch 7: verlichting als transformatie
  3. Verlichting is geen absence – de trance van U.G. Krishnamurti
  4. Verlichting is nooit meer wroeten

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Series BD. NietWeten.nl. Wie is Hans? Contact. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

14 sep
Tao en geluk; vijf bijeenkomsten
14 sep 23
30 sep
retraite Bhikkhu Analayo
30 sep 23
02 okt
Introductiecursus boeddhistische filosofie en meditatie
2 okt 23
03 okt
cursusreeks Dhammakaya meditatie
3 okt 23
04 okt
Online lezingenserie ‘Vertrouwd raken met de cyclus van leven en dood’ (1)
4 okt 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De taal van het lijden  (deel 1 van 3)

    gastauteur - 20 september 2023

    De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen.  Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.

    Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman

    Taigu - 19 september 2023

    Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 11 september 2023

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    Pseudo-Cicero, pseudo-troost?

    Erik Hoogcarspel - 11 september 2023

    Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.

    Wat loert daar in de duisternis?

    Kees Moerbeek - 10 september 2023

    Eeuwenlang zwierven ze in de bergen, de bossen, de velden, in de rivieren en langs de kust en joegen de Japanners de stuipen op het lijf of belaagden ze. Ze zijn ook nu niet weg te denken, de yokai.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Sociale aspecten van het vroege boeddhisme – deel 5
    • Guy – Anatta
    • Drag acts, glitter en muziek: Queer dag op de A12.
    • haiku
    • Aanbieding brandbrief bezorgde ambtenaren aan Tweede Kamer

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.