De Werkplaats – De verstilde kunst van Paula Kuitenbrouwer

Paula Kuitenbrouwer (49) –boeddhist zonder leraar en sangha-  tekent en schildert uit de vrije hand voornamelijk de natuur. Haar ideeën en composities zijn daardoor digitaal-vrije kunststukjes en doen verslag van haar natuurbelevingen.

Elke tekening of schilderij is een klein verhaal of getuigt van een verstild moment in Paula’s leven.
Zij noemt haar tekeningen ‘Mindful Drawings’ omdat ze tijdens het tekenen vaak een meditatieve staat ervaart die tijd- en egoloos is. ‘In de Oudheid had ik gezegd dat de muzen, de godinnen van kunst in de Griekse mythologie, mij inspiratie influisterden, maar in deze tijd heet dat mindfulness’.

Paula heeft jaren met haar familie in het buitenland gewoond. In Korea woonde ze naast een boeddhistische tempel. In de vroege ochtend hoorde zij de monniken chanten. Tijdens haar bezoeken, met haar jonge dochter, aan de prachtige tempeltuinen, ervoer zij een bepaalde concentratie en schoonheid die ze in haar tekeningen probeert te tonen.

‘Ik  heb een dochter van twaalf jaar, ze is in Korea geboren. Met haar wandelde ik door de tempeltuinen. Ik moest altijd wel snel weg voordat om zes uur ’s middags de zware gong werd geluid, want daarvan ging mijn baby huilen. Die gong kon je in de gehele wijk horen.

In Korea viel het wonen nabij een boeddhistische tempel samen met het lezen van Sarah Napthali. Terwijl mijn baby in mijn armen sliep, las ik Napfthali’s ‘Buddhism for Mothers’. Bij de London Buddhist Society volgde ik de Correspondence Course. Mijn gezin was jaren lid van deze society. Korea was niet mijn eerste ontmoeting met het boeddhisme. Als tiener las ik boeken over oosterse wijsheid. Ik las ook over het boeddhisme, maar dat viel niet mee. Dankzij Jack Kornfield, Thich Nhat Hah, Robert Thruman, Matthieus Ricard en bijvoorbeeld de Australische Sarah Napthali, zijn boeddhistische teksten en interpretaties veel toegankelijker geworden.’

Ik geef full time thuisonderwijs aan mijn dochter.  Thuisonderwijs is onderwijs van ouders aan hun kinderen. Er is dus geen schoolgang, alhoewel de meeste thuisonderwijsleerlingen op een een of andere manier online een curriculum, leerplan of opleiding volgen. Ik denk dat ik de enige of een van de weinige thuisonderwijsouders ben die zich heeft beroepen op de boeddhistische richting. De meeste thuisonderwijsouders geven katholiek, christelijk of holistisch thuisonderwijs. Thuisonderwijs mag je in Nederland geven als je in een straal van (pakweg) vijfendertig kilometer geen school van je (religieuze) richting kunt vinden.

Staatssecretaris Dekker is van plan thuisonderwijs te verbieden. Het is dus waarschijnlijk ons laatste jaar thuisonderwijs. Geen ramp, maar ik had toch graag gezien dat het een vrije keuze was zoals in Belgie (huisonderwijs)  en Engeland (home education) waar thuisonderwijs toegestaan is zonder beroep te doen op religieuze richting.

In 2004 las ik in ‘How to teach Buddhism to Children’ van Dr. Helmuth Klar. Het werd mij duidelijk dat onderwijs en opvoeding niet strikt van elkaar te scheiden zijn. In ons thuisonderwijs klinkt boeddhisme zeker door. Bij economie discussiëren we over ‘greed’ en bij Environmental Studies over ‘Right Livelihood’. Overigens is het niet de bedoeling om van mijn dochter een boeddhiste te maken. Ze is vrij haar eigen weg te gaan. We vieren Buddha’s geboortedag (Vesak) op een vrolijke wijze zoals wij dat in Zuid-Korea hebben gevierd en hebben een mooie rij educatieve boeddhistische kinder-en tiener-boeken.

Ik heb aan de universiteit van Utrecht en Amsterdam wijsbegeerte gestudeerd en jaren rondgelopen met het plan een wijsgerige praktijk te beginnen. Omdat mijn gezin vaak in het buitenland woonachtig was, schoof ik dat plan steeds voor mij uit. De deur staat inmiddels open voor ‘Een Gesprek en een Kop Thee’ (Van Vrouw tot Vrouw), waarin ik aandachtig luister naar wat iemand met mij wil bespreken. Ik reik dan een wijsgerig of boeddhistisch perspectief aan. Ik heb lang geaarzeld of er behoefte is aan zo’n praktijk. Sociale media en het drukke leefwijze maakt mensen eenzamer. Men deelt van alles met elkaar digitaal, maar heeft bijna geen tijd om naar elkaar te luisteren.

Ik teken en schilder ik vooral in het weekeinde. Ik kan niet op vaste tijden tekenen of schilderen, want het vereist inspiratie en meditatie om geconcentreerd te werken. De geest moet leeg en open zijn. Het gaat om de ruimte die ontstaat voor iets fraaiers dan jezelf. Ik moet mijn werk signeren in verband met copyright, maar liever werk ik als een schilder in de Middeleeuwen. Deze ondertekende zijn schilderij niet omdat inspiratie afkomstig was van God. Ik noem daarom mijn tekeningen Mindful Drawing. Inspiratie ontstaan daar waar het ego even opzij gezet wordt, althans zo gaat dat bij mij.’

Het liefst laat Paula anderen aan het woord over haar werk. ‘Dat komt omdat ik ervaar dat mijn werken niet uitsluitend door mijzelf tot stand komen. Allereerst waren daar mijn docenten. Ik ervaar grote steun van mijn man, dochter, familie en vrienden. En laat ik vooral niet alle vogels, vlinders en planten vergeten die op mijn pad zijn gekomen en ‘model’ hebben gestaan.’

Werk van Paula Kuitenbrouwer.

Dit is aflevering drie in onze serie De Werkplaats. Klik voor andere afleveringen op de knop ‘de werkplaats’.