Bij Milinda uitgevers is als onderdeel van de Klassieke Tekstbibliotheek deel vijf in de verzameling van thematisch geordende leerredes verschenen. ‘Het grote Deel’ (Maha Vagga) is door Rob Janssen en Jan de Breet rechtstreeks uit het Pali vertaald in het Nederlands. Deze nieuwe publicatie is het vijfde en grootste deel van de Samyutta-Nikaya (SN), de verzameling thematisch geordende leerredes van de Boeddha. Het grote Deel is niet alleen groots qua omvang; ook de inhoud wordt door velen als groots en uniek beschouwd omdat het de kern van de leer van de Boeddha bevat.
De SN is in de traditionele telling na de Digha-Nikaya en de Majjhima-Nikaya de derde verzameling in de Sutta-Pitaka (de Mand van de leerredes van de Boeddha) behorend tot de Pali-Canon. De hele SN bestaat uit 56 boeken (samyutta’s), die elk een bepaald thema behandelen.
Deze nieuwe publicatie wordt het Maha-Vagga ‘Grote Deel’ genoemd, omdat het qua omvang het grootste Deel van de SN is. De eerste zeven samyutta’s zijn namelijk gewijd aan de 37 factoren die bijdragen aan het ontwaken’ (sattatimsa bodhipakkhiya dhamma): de vier vormen van het cultiveren van de aandacht, de vier vormen van juiste inspanning, de vier grondslagen van magische kracht, de vijf geestelijke vermogens, de vijf krachten, de zeven factoren van het ontwaken en het edele achtvoudige pad. De overige vijf samyutta’s bevatten sutta’s over de eerw. Anuruddha, de jhana’s, aandachtig in- en uitademen, het betreden van de stroom en de vier edele waarheden.
Het nu uitgebrachte deel geeft een systematisch overzicht van alle oefenmateriaal voor de volgelingen van de Boeddha die onderweg zijn naar het nirvana, het ontwaken.
Het is een overzicht in beknopte, genummerde vorm en bestaat in hoofdzaak uit de ‘Zevenendertig factoren die bijdragen aan het ontwaken’. Deze handleiding is tamelijk abstract, schrijven de vertalers Janssen en De Breet, en behoeft vertaling – door een individuele leraar- naar de concrete werkelijkheid.
De 37 factoren worden traditioneel uiteengezet in zeven groepen.
-
De vier vormen van het cultiveren van de aandacht: aandacht voor het lichaam, de gevoelens, de geestesgesteldheid en de mentale factoren.
-
De vier juiste inspanningen: vermijding van onheilzame geestestoestanden, het opgeven van reeds ontstane onheilzame geestestoestanden, het laten opkomen van heilzame geestestoestanden en behoud en ontplooiing van heilzame geestestoestanden.
-
De vier grondslagen van ‘magische kracht’ als vier vormen van concentratie, namelijk als concentratie gebaseerd op verlangen, energie, denken, en analytisch onderzoek.
-
De vijf geestelijke vermogens als: gelovig vertrouwen, energie, aandacht, concentratie en inzicht.
-
De vijf krachten: na het ‘betreden van de stroom’, d.w.z. vanaf het eerste stadium op weg naar bevrijding, worden zojuist genoemde geestelijke vermogens ‘de vijf krachten’ genoemd.
-
De zeven verlichtingsfactoren: aandacht, onderscheiding van toestanden, energie, vreugde, innerlijke rust, concentratie en gelijkmoedigheid.
-
Het Edele Achtvoudige Pad: de juiste zienswijze, de juiste gerichtheid, de juiste manier van spreken, het juiste handelen, de juiste wijze van levensonderhoud, de juiste inspanning, de juiste aandacht en de juiste concentratie.
In dit deel van de leerredes is om onduidelijke redenen enigszins afgeweken van de bovenstaande volgorde van de groepen. Voor goed begrip: het is een opsomming van oefenmateriaal, waardoor sommige factoren meermalen voorkomen. Zo wordt energie negen keer genoemd, aandacht en concentratie acht keer, inzicht vijf keer en gelovig vertrouwen twee keer. Energie, wilskracht, is dus duidelijk hard nodig om de genoemde factoren te ontwikkelen en te praktiseren.
De nummering wekt de indruk van een trainingspad om stap voor stap af te leggen, maar dat is beslist niet de bedoeling. In deze leerreden spreekt de Boeddha tot de monniken en de lijst is een hulpmiddel om alle factoren in het geheugen te stampen. Hij heeft ook nooit gezegd dat een mens álle factoren moet ontwikkelen om het einddoel te bereiken. Daarom wijst hij er ook op dat elk van de 37 factoren behoort tot de ‘dingen die bijdragen tot ontwaken’.
Het boek toont juist de veelzijdigheid en de plooibaarheid van het onderricht van de Boeddha, zeggen de vertalers. Hij houdt steeds rekening met de aard en omstandigheden van zijn toehoorders. Door gestage beoefening leert de volgeling van de Boeddha de geledingen van de persoonlijkheid kennen ‘zoals ze werkelijk zijn’, vernietigt hij de mentale vergiften (onwetendheid, begeerte en haat) en bereikt hij de uiteindelijke bevrijding van alle lijden, de toestand van ontwaken, nirvana.
Jan de Breet en Rob Janssen hebben dit deel, evenals de delen 1, 2 en 3 die al zijn verschenen, voorzien van een grondige inleiding om de lezer goed voorbereid op weg te helpen. Deze bundels leerredes (sutta’s) zijn niet bedoeld om achter elkaar te worden gelezen. Het is beter om er van tijd tot tijd in te duiken voor verdieping van bepaalde onderwerpen. Vandaar ook een massa verklarende noten en uitgebreide registers van personen en onderwerpen.
De integrale Nederlandse vertaling van De verzameling van thematisch geordende leerredes verschijnt in vijf delen:
1: Het Deel der verzen (Sagatha-Vagga)
2: Het Deel der schakels (Nidana-Vagga)
3: Het Deel der geledingen (Khandha-Vagga)
4: Het Deel der zes zintuiggebieden (Salayatana-Vagga) Van De verzameling van thematisch geordende leerredes ontbreekt nu nog de vertaling van deel vier. Dit deel heeft als voornaamste thema de ‘zes zintuiggebieden’, die volgens de Boeddha ‘het Al’ vormen: het oog en de zichtbare vormen, het oor en de geluiden enz. De vertalers De Breet en Janssen hopen deze vertaling volgend jaar af te ronden.
5: Het grote Deel (Maha-Vagga).
Lees ook academisch werk aan de eettafel
