Wie bij deze titel een zelfhulpboek verwacht, komt voor een uitdagende verrassing te staan. Want via een diepgaande blik op haar eigen levenstrauma’s ontvouwt de schrijfster, Emma van Blom, een diepgaande visie op het bestaan an sich, op het ZIJN. Door de dood van haar partner raakt ze in een grondeloos gevoel van leegte. Ze beschrijft hoe het sterven van haar geliefde haar in een rouwproces bracht en hoe ze haar weg terug vond naar leven en liefde. Ze beschrijft nauwgezet het genezingsproces van een verwond hart, maar bovenal de daarmee gepaard gaande ontdekkingsweg van wie of wat wij in essentie zijn.
In haar verhaal maakt ze een verbinding met boeddhistische zienswijzen op lijden en boeddhistische zienswijzen op de dualistische werkelijkheid en non-dualiteit. Ze maakt uitstappen naar het werk van de filosoof Merleau-Ponty en koppelt aan haar beschouwingen inzichten waarmee de Aboriginals naar de wereld en de mens kijken.
De boeddhistische zienswijzen in haar boek zijn helder en zeer toegankelijk uiteengezet. De kijk op de wereldbeschouwing van de Aboriginals zit vol verrassende inzichten. De beschouwing van de filosofie van Merleau-Ponty komt daarbij voor mij over als ‘een vreemde eend in de bijt’, één waarvan ik het lastig vind de relatie te zien met al haar nauwgezette analyses van ZIJNS-vragen. Kan dat te maken hebben met dat denk-filosofische beschouwingen primair (en wellicht uitsluitend) uitkomsten zijn uit dualistische denkkaders, terwijl het boeddhisme en de Aboriginal-visies voorbij dualistisch wereldbeelden stappen?
Enfin, met deze kanttekening las ik een zeer boeiend en ontroerend boek. Zeer gedegen opgebouwd, met uiterste nauwkeurigheid en precisie beschreven, in een toegankelijke schrijfstijl.
Ontroerend is te lezen hoe het alles doordringende verdriet van het sterven van haar geliefde aanvankelijk het enige was waar bij de schrijfster ruimte voor was. Tot er een ommekeer volgt via een diepe eenheidservaring met een boom. Deze ervaring brengt een terugkeer naar de levende wereld én opende haar blik voor een wereld die meer levend was dan ze ooit had gezien. Deze eenheidservaring is één van de mooie en zeer aanschouwelijk geschreven episodes in het verhaal. Deze ervaring heropent haar hart. En na het volledig aanvaarden van de eerste steen op haar hart, het gemis van haar gestorven geliefde, merkt ze een openheid om volgende stenen onder ogen te zien.
In een prachtig deel over ‘het (onbegrijpelijke) oer-verdriet van een zeepaardje’ komt ze tot de volgende conclusies:
‘Ik ben tot de bodem van het verdriet van het sterven gegaan en daar was liefde. Dat verdriet is liefde. Kan ik naar de bodem van het onbegrijpelijke verdriet afdalen? Het verdriet waaruit het zeepaardje bestaat? Het existentiële verdriet, het verdriet van het bestaan?’
En ze vervolgt: ‘Verdriet om het sterven van iemand die je lief is, is te begrijpen. (…) Het verdriet van het zeepaardje is onbegrijpelijk. (…) Er is in ons blijkbaar een notie van dat verdriet, dat verbonden is met onze bestaansvorm’. Om dan verderop te concluderen: (…) verdriet van het hart, liefdesverdriet en verdriet verbonden met ons menselijke bestaan, existentieel verdriet, zijn niet met ons denken op te lossen, want het zijn geen denkproblemen, maar harts- en zijnsproblemen. De oplossing ligt in het veld van verbinding (…)’ En met die vaststelling slaat ze een belangrijke brug naar een conclusie dat het menselijk bestaan ‘als-en-in-verbinding staan met de wereld’ is. Wij zijn geen ‘ik’ maar we zijn ‘in-verbinding staan’. We zijn geen ‘ik’ maar bestaan ‘als-verbinding’.
Emma van Blom concludeert dat het aangaan van een liefdesrelatie ons de mogelijkheid biedt de paradox te beleven van onszelf ervaren als een individuele, fysieke persoonlijkheid en tegelijkertijd datgene daarbuiten te zijn, ‘als-en-in-verbinding’. Zij schildert op een bijzondere en diepgaande wijze drie dimensies: onze bestaansbron als onzichtbaar Zijn, onze individuele, zichtbare verschijningsvorm en de brug daartussen, ons in-verbinding zijn, dat ons tot leven wekt.
Een pittig boek, maar zeer leesbaar. Een boek dat ons meeneemt via een persoonlijke leerweg naar een verdiept zicht op wijsheid en op de ware aard van liefde.
