Toen het wetenschappelijke wereldbeeld opkwam, plaatsten natuurwetenschappers dikke vraagtekens achter Gods bestaan en scheppings- en wonderverhalen. Vanuit de theologie werd deels gereageerd met orthodoxie, maar ook met een opnieuw doordenken van de bijbelse boodschap, in dialoog met de natuurwetenschappen. Zo ontstond de vrijzinnigheid.
In haar zoektocht omarmde ze de rationele benadering van de wetenschap. De letterlijke lezing van de Bijbel maakte plaats voor een visie die de Bijbelse tekst als tijd- en cultuurgebonden zag. Net zoals de vraag naar haar hedendaagse boodschap.
Toch kun je je afvragen of de vrijzinnigheid, juist door een sterk rationeel bewustzijn, niet in een valkuil is beland. Binnen de beweging is nu wel sprake van een soort reactie op overdreven rationaliteit. Vrijzinnigen herontdekken de laatste tijd de geloofservaring. Mystiek en meditatie bieden nieuwe sporen.
In dat verband zijn de ideeën van de Schotse psychiater Iain McGilchrist interessant. Hij vulde er een paar vuistdikke boeken mee, maar in essentie komt het erop neer dat de wetenschappelijke revolutie ervoor heeft gezorgd dat in onze cultuur de linker hersenhelft dominant is geworden, terwijl die eigenlijk het knechtje is van de rechter hersenhelft.
Daardoor wordt veel genegeerd waar de rechterhelft voor zorgt: het overzicht, de primaire ervaring van verbondenheid met het geheel, de lijfelijke verbinding met de flow, creativiteit, het impliciete en onmiddellijke, poëzie. De linker helft zet ons op objectieve afstand van de werkelijkheid, fragmenteert die expliciet tot overzichtelijke rationeel te onderzoeken deeltjes, denkt lineair van oorzaak naar gevolg, vestigt orde, spreekt in proza, en is uit op beheersing. Na de linksbreinige staatsgreep is begrijpen verworden tot grijpen, presentie tot representatie, communicatie tot controle. Spel legt het af tegen macht.
Als vrijzinnigen weg willen uit de valkuil van de linker hersenhelft, doen ze er goed aan de rechter hersenhelft te reanimeren en de oorspronkelijke rolverdeling te herstellen. Dat is de aanzet tot een ander geloofsspel, een andere godservaring
