In de Dhammapada zegt de Boeddha:
‘Niet in de lucht. Niet in het midden van de oceaan. Niet in een grot. Op de hele wereld is er geen plaats te vinden waar iemand kan ontsnappen aan [de gevolgen van] zijn onheilzame daden.’
Anders gezegd: er is geen plek op aarde te vinden waar de mens kan ontkomen aan het resultaat van zijn/haar kamma.
Volgens de Boeddha is kamma geen predestinatie of determinisme dat de mens opgelegd is door mysterieuze, onbekende krachten of machten waaraan hij zich hulpeloos en devoot moet onderwerpen.
Kamma simpel gezegd: we zullen oogsten wat we intentioneel gezaaid hebben. We zijn het resultaat van wat we waren en we zullen het resultaat worden van wat we nu zijn.
Omdat er geen verborgen ‘element’ of externe ‘kracht’ bestaat die beloning of straf toebedeelt, hoeven we niet op gebed, verering of offers tot die bovennatuurlijke kracht te rekenen om de resultaten van ons kamma te manipuleren.
Alle gevolgen—voor onszelf, voor de anderen, voor de wereld—van onze intentionele wilshandelingen vormen onze persoonlijke verantwoordelijkheid.
Deze verantwoordelijkheid kunnen we nooit ontlopen.
We hoeven ons niet te verschuilen achter illusie. Niet de schuld bij anderen leggen. Maar evenmin de verantwoordelijkheid voor onze bevrijding op de rug van een illustere onbekende macht schuiven. Dat is vluchtgedrag. Wegkijken van de realiteit.
We moeten beseffen dat bevrijding een persoonlijke verantwoordelijkheid is. Dat het op ieder van ons aankomt. Dat wij onze eigen beschermer zijn.
Siebe zegt
Volgens mij is er ook zoiets als beperkingen op het gebied van prikkelverwerking. Dat kan leiden tot brain-fog, een vol, duf, moe hoofd. Het gevoel uitgeput te zijn zelfs. Of dit soort mentaal lijden echt met intenties te maken heeft, betwijfel ik. Tuurlijk moet je er wel mee dealen. Maar de vraag is altijd wel, vind ik, in hoeverre alles echt maakbaar is, veranderbaar. De theorie eist misschien dat alles veranderlijk is maar in hoeverre is je seksuele voorkeur veranderlijk, of dingen als introvert zijn en extravert of zaken als je zenuwstelsel en capaciteiten om prikkels te verwerken?
Wat dat betreft klinkt dit wel wijs: “Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien.” (wordt wel toegeschreven aan Franciscus)