Ik ben geen deskundige op het gebied van de Lotus-Soetra, maar dat hoeft toch ook niet? De soetra brengt mij op allerlei gedachten en die wil ik met lezers van het BD delen. We naderen het einde van de soetra, maar zijn nog niet aan het einde. Deze keer:
Moeder van alle wijsheid.
Wanneer iemand de Lotus-soetra vandaag de dag voor het eerst zou opschrijven, zou hij er volgens mij geen enkele uitgever voor vinden. Het is dat de tekst uit een ver verleden komt, denk ik, dat maakt dat het nog steeds gelezen wordt. In Azië schroomt men niet de Lotus-soetra de ‘koningin van alle soetra’s’ te noemen, waar Shakyamuni zelf zegt dat de Lotus-soetra ‘de moeder is van alle wijsheid en alle heiligheid’. In eerdere bijdragen heb ik al geschreven dat de soetra bol staat van overdrijvingen, dus deze kan er nog wel bij. Tegelijkertijd kan ik veel begrip voor alle overdrijvingen opbrengen, want is het niet zo dat je in veel gevallen pas serieus genomen wordt wanneer je de zaak die je bepleit wat aandikt? In de reclamebranche weten ze daar alles van. “Neem dit of dat en je gezondheid gaat met sprongen vooruit.” En een recensie van minder dan vijf sterren kun je moeilijk serieus nemen. (Recensies van vijf sterren ook niet, maar dat is mijn mening). Alle boeddha’s zijn allemaal, altijd, overal, perfect! Allemaal zes sterren. Minstens. Wat dat betreft zie ik in de Lotus-soetra een tegenstrijdigheid: de boeddhanatuur is alom tegenwoordig, maar lijkt uitsluitend realiseerbaar voor hem (en haar) die tenminste honderd miljoen jaar perfect is. Als je zelf boeddha wilt worden, poets dan iedere onvolkomenheid weg. Niet één leven lang, nee … miljoenen levens achter elkaar. Tegenwoordig pimpen teenagers foto’s van zichzelf met behulp van een fotobewerkingsprogrammaatje om er sexyer, slanker, hipper of ouder uit te zien dan in werkelijkheid. Pukkeltjes, rimpels, vetrolletjes… weg ermee. Het maakt mij een beetje moedeloos.
Hoe beter ik ‘de moeder van alle wijsheid en alle heiligheid’ leer kennen, hoe meer ik meen te verstaan dat ik haar niet letterlijk mag nemen. Neem bijvoorbeeld het stukje tekst dat verhaalt over een bodhisattva die zichzelf in brand steekt en daarna wel 1200 jaar lang blijft fikken. Dat gaat natuurlijk nooit over een brandend fysiek lijf. Los van het feit dat het nooit zolang blijft branden, is het ook nooit bedoeld geweest om letterlijk navolging te krijgen. Dat sommige boeddhistische monniken dat wél deden (o.a. in Thailand, Vietnam, Tibet) en zichzelf eerst met benzine overgoten en daarna demonstratief ‘offerden’ is diep en diep tragisch. Jezelf in vuur en vlam zetten zou je uit moeten leggen als ‘jezelf vol geestdrift’ overgeven aan de leer van boeddha. Dat is mijn idee van ‘ vurigheid’. En die twaalfhonderd jaar… dat betekent: zonder te verzaken! Want verzaken is menselijk. Zeker wanneer je als mens te maken krijgt met de volgende drie vergiften: begeerte, gramschap en ontevredenheid.
Zolang je niets tekortkomt, lijkt begeerte geen rol te spelen. Lijkt, want begeerte is een sluipend gif dat je doe verlangen naar ‘everything everywhere all at once”, terwijl je helaas niet zelf een multiversum ingeslingerd wordt. Begeerte vreet je op, omdat het voortdurend een onstilbare honger naar alles en overal tegelijk veroorzaakt en in stand houdt. Gramschap is een wat ouderwets woord voor boosheid, ergernis, irritatie, kribbigheid, misnoegen, ongenoegen, en nog veel meer. Het ontstaat gemakkelijk wanneer jij de honger die begeerte opwekt niet kunt stillen doordat iets of iemand anders je dat belet. Jouw begeerte naar erkenning misschien? Jouw behoefte aan rust? Jouw stille wens om ongestoord te mogen mediteren? Begeerte hoeft immers niet uitsluitend uit te gaan naar kwalijke zaken. Was dat maar zo, dat zou een hoop schelen. Het derde vergif steekt de kop op wanneer je ontevreden bent, bijvoorbeeld met de situatie waarin je je bevindt. Of als je wel tevreden bent met die situatie, dan misschien wanneer je ontevreden bent met de door jou geboekte vooruitgang op het achtvoudige pad? Begeerte, irritatie, ontevredenheid… een verraderlijke cocktail van gif dat zich – als je even niet oplet – stapelt in jouw geest. Het druppelt binnen via films, video’s, juicekanalen, radio-uitzendingen, burenpraat, whatsappberichten, krantenartikelen, boeken, documentaires, preken, en ga zo maar door. Iedere vorm van communicatie draagt er sporen van mee en brengen die bij je binnen. Het veroorzaakt allerlei symptomen, zoals vooringenomenheid, vooroordelen, jaloezie, desinteresse, afkeer, en ga zo maar door. Wat betekent dat? Dit: als je niet wilt verzaken in de leer die boeddha predikt, mag je het vuur in jezelf dat alle onzuiverheden kan verbranden niet uit laten gaan. Houdt de vlam brandend. Brandt deze drie kwalen uit je leven: begeerte, gramschap en ontevredenheid. Dat is geen zaak van één keer doen en klaar is kees. Het is een zaak van jaren. Alle jaren van je leven. Altijd, overal. En als je mij niet gelooft, geloof dan de moeder van alle wijsheid en heiligheid maar, de Lotus-soetra.
