• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Edel – Met weinig stof in de ogen

Edel – Met weinig stof in de ogen

19 oktober 2022 door Edel Maex

In de Palicanon (MN 26) vertelt de Boeddha uitgebreid over zijn eigen zoektocht. In dat verhaal vertelt hij ook hoe, kort na zijn ontwaken, de volgende gedachte bij hem opkwam:

‘Gevonden is door mij deze Dhamma, die diep is en moeilijk te doorgronden … Maar deze mensheid schept er behagen in zich te hechten … Daardoor is voor haar dit feit moeilijk te doorgronden, namelijk het geconditioneerd zijn, deze keten van voorwaardelijk ontstaan. Ook dit feit is moeilijk te doorgronden, namelijk het tot rust komen van alle drijfveren, het afschudden van alle lasten, de vernietiging van begeerte, passieloosheid, ophouden, nirvana.

Als ik de Dhamma zou onderrichten, en anderen zouden mij niet begrijpen, dan zou dat voor mij vermoeiend zijn, dan zou dat voor mij een kwelling zijn.’

Daarop verschijnt een god, Brahma Sahampati uit de Brahma-hemel, hij knielt voor de Boeddha en smeekt hem om toch te onderrichten want: ‘Er zijn wezens met weinig stof in de ogen, die door het niet-horen van de Dhamma te gronde zouden gaan. Zij zullen de Dhamma wel begrijpen!’

Dit is menens. Het scheelde geen haar of de Boeddha had er de brui aan gegeven. Het is onbegonnen werk. Niemand gaat dit begrijpen. De dramatiek van het gebeuren wordt extra in de verf gezegd door in het verhaal een god te laten opdraven. Brahma Sahampati moet de Boeddha redden van een grote valkuil.

Even los van de literaire conventies van die tijd: het is verbazend hoe actueel deze tekst is.

‘Deze mensheid…’ Hoe vaak horen en lezen we dit niet? Deze generatie, de mensen van nu, in deze tijd… We horen het nu zeggen, we lezen het in uitspraken van tien jaar geleden en van honderd jaar geleden. En dus ook 2500 jaar geleden in Noord-India. ‘Deze tijd’ is duidelijk van alle tijden.

En ‘deze mensheid schept er behagen in zich te hechten’. Het Pali woord voor hechten hier is alaya. Het wordt soms ook vertaald door begeerte, lust, en het kan ook verblijfplaats, vaste grond, en daarmee zekerheid betekenen. Mensen, toen niet anders dan nu, willen zekerheid, willen hun noden en behoeften bevredigd zien. Tegen deze diagnose is weinig in te brengen.

Daarom, denkt de Boeddha, is de Dharma moeilijk te doorgronden. Hij had er zelf alles voor opgegeven, zijn familie, zijn carrière, alles wat hij bezat. Door zijn strenge ascese was hij er zelfs bijna het leven bij ingeschoten. Kan iets wat zo moeizaam bevochten is, zomaar doorgegeven worden? Dan nog wel aan een mensheid die vastzit in passies en gehechtheden? Hij noemt dan ook een waslijst van moeilijk uit te leggen concepten zoals de ‘keten van voorwaardelijk ontstaan’ en ’nirvana’. Wie gaat dit ooit kunnen begrijpen? De impasse is totaal.

Als een deus ex machina komt Sahampati met een radicaal andere wending: Er zijn wezens met weinig stof in de ogen. Zij zullen het zien.

Deze drie elementen zijn doorheen de eeuwen onveranderd gebleven:

de diagnose: Mensen lopen vast in hun gehechtheden

de valkuil: Niemand kan dit begrijpen

de oplossing: Er zijn wezens met weinig stof in de ogen.

Wat mij telkens treft, niet alleen in deze passage, maar in het hele verhaal is hoe kwetsbaar de Boeddha zich opstelt en ons deelgenoot maakt van zijn eigen dwaalwegen en valkuilen. Ik ga ervan uit dat hij hiermee anderen voor deze valkuilen wil behoeden.

Wat hij hier schildert is de karikatuur van een ‘verlichte’ leraar die zich ver boven de mensheid verheven waant. Er moet zelfs een god bijgehaald worden om hem met zijn twee voeten terug op de grond te zetten.

In Boeddhistische tempels vind je steevast afbeeldingen uit het leven van de Boeddha. Het viel mij op dat deze scene niet zo vaak wordt afgebeeld. Misschien zou het goed zijn als er in iedere tempel en meditatieruimte een beeld zou staan van Brahma Sahampati met daaronder de waarschuwing: Zij met weinig stof in hun ogen zullen het zien.

Natuurlijk zullen er altijd ook diegenen zijn die niet zien. Maar dat is onze taak: zichtbaar maken voor zij die het kunnen zien, en niet ontgoocheld zijn in zij die het niet zien.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Columns, Edel Maex, Geluk Tags: Brahma Sahampati, met weinig stof in de ogen

Lees ook:

  1. Edel Maex – Aanwijzingen voor de tuinier
  2. Edel – Bestaat Guanyin?
  3. Edel – dharmaregen
  4. Edel – De hond en zijn boeddhanatuur

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Mieke zegt

    20 oktober 2022 om 18:07

    Kan Dhamma onderricht worden vraag ik mij af. Dhamma wordt uitgedrukt veeleer dan uitgelegd.

Primaire Sidebar

Door:

Edel Maex

is psychiater, zenbeoefenaar en auteur. Leven in de maalstroom 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
30 mei
Vipassana meditatie Rotterdam
30 mei 23
Rotterdam
31 mei
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
31 mei 23
01 jun
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
1 jun 23
03 jun
Zen in Twente ochtend met Doin Sensei op 3 juni
3 jun 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’

    Joop Ha Hoek - 29 mei 2023

    ‘Wanneer precies weet ik niet meer, maar op een bepaald punt in mijn leven brak mijn kritische geest open. Ik kan me ook niet meer herinneren hoe en op grond waarvan, maar er brak een periode aan waarbij ik me serieus begon af te vragen: hoe kom ik aan het begrip god’? God zat in mijn hoofd als een vage, vormloze massa. Ik moest toen heel nuchter vaststellen dat het begrip ´god´ geen weten was, geen ervaring, maar mij door mensen in  mijn omgeving was aangepraat, in mijn geest was geplant. God was gewoon een implantaat.´

    Waarover praten we als we het over identiteit hebben?

    Kees Moerbeek - 28 mei 2023

    Zolang de identiteitsstrijd werd gevoerd uit naam van gemarginaliseerde of als minderwaardig beschouwde minderheidsgroepen, stond deze op het programma van links. Zodra de referentiegroep echter een meerderheid werd, of een groep die zichzelf superieur opstelde naar andere groepen, werd het bestempeld als een rechts of extreemrechts geluid.

    Daoïsme, de mystieke traditie, een bloemlezing

    Erik Hoogcarspel - 27 mei 2023

    Jan de Meyer (1961) is sinoloog en vertaler. Hij doet al 40 jaar onderzoek naar het daoïsme en hij heeft een nieuwe bloemlezing geschreven van de belangrijkste teksten van het daoïsme. De meeste lezers zijn al bekend met twee beroemde teksten uit deze Chinese traditie: de Laozi en de Zuangzi. Beide teksten zijn al verschillende malen in het Nederlands vertaald, onder andere door de bekende sinoloog Kristoffer Schipperṣ.

    ‘Meebewegen met wat er is’

    gastauteur - 15 mei 2023

    Als het gaat om dak- en thuisloze mensen wordt er door de maatschappij merendeels nog vanuit 'schuld en eigen verantwoordelijkheid' gedacht. Men heeft vaak het verkeerde idee dat iedere persoon in Nederland eigen verantwoorde keuzes maakt en dus verantwoordelijk is voor diens eigen lijden. Of men denkt dat het heel makkelijk is om een uitkering aan te vragen. De gewone burger weet niet hoe het is voor iemand die in een totaal andere realiteit zit.’

    Ras – nutteloze, kwaadaardige onzin

    Kees Moerbeek - 14 mei 2023

    Angela Saini heeft voor haar boek Superieur: de terugkeer van de rassentheorie zo’n beetje alle literatuur over rassenwetenschap doorgespit, schrijft ze. Veel genetici menen dat als genetica bewijst dat er nauwelijks reden is om rassenonderscheid te maken, het dus snel afgelopen zal zijn met racisme. Was het maar waar. Racisme is juist een sociale constructie met een enorme invloed, constateert ze.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Hoe Boeddha leeft
    • Het paradijs is de kosmische grap
    • Over de Lotus-soetra (23): De parabel van de man die naar water graaft
    • Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’
    • haiku

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens