• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Zullen alle wezens de bevrijding bereiken?

Zullen alle wezens de bevrijding bereiken?

25 september 2020 door Arjan Schrier

Degene naar wie dit dagblad genoemd is, Gautama Boeddha, kreeg een keer bezoek van de rondtrekkende religieus onderzoeker Uttiya. Er volgt een vriendelijke begroeting en na wat small talk komt hij er bij zitten. Het moment is nu daar en hij vraagt: ‘Eerbiedwaardige Gotama, is de wereld eeuwig? Is alleen dit waar en al het andere onzinnig?’

‘Dit Uttiya heb ik niet verklaard: dat de wereld eeuwig is en dit alleen waar is en al het andere onzinnig.’

Daar zittend sondeert hij de leer van de Boeddha nog een paar keer:
‘Wat dan, eerbiedwaardige Gotama, is de wereld oneindig of eindig, is dit waar en al het andere onzinnig?
– zijn levensprincipes en lichaam hetzelfde of verschillend, is dit waar en al het andere onzinnig?
– bestaat de tathagata (de zo gekomene/zo gegane) na de dood of niet, is dit waar en al het andere onzinnig?’

Uttiya lijkt nu niet op het antwoord te wachten, en hij stelt nu ook dubbele vragen. Op zich maakt hij het de Boeddha makkelijk want die kan nu op alle vragen een combinatieantwoord geven.

‘Dat alles, Uttiya, heb ik niet verklaard: dat de wereld eindig is … tathagata na de dood of niet. Dat een van deze verklaringen de enige ware is en al het andere niet.’

‘Maar hoe zit het dan, eerbiedwaardige Gotama? Op al mijn vragen hebt u gezegd dat u het zo niet verklaard heeft. Wat verklaart de eerbiedwaardige Gotama nu eigenlijk feitelijk?’

‘Uit directe kennis, Uttiya, heb ik de dhamma aan mijn discipelen onderwezen voor de zuivering van wezens, voor het overwinnen van verdriet en weeklacht, voor het vernietigen van pijn en leed, voor het bereiken van het juiste pad en voor de verwezenlijking van nibbana.’

‘Maar als de eerbiedwaardige Gotama vanuit directe kennis de dhamma aan zijn discipelen onderwijst voor de zuivering van wezens, voor het overwinnen van verdriet en weeklacht, voor het vernietigen van pijn en leed, voor het bereiken van het juiste pad en voor de verwezenlijking van nibbana, zal dan de hele wereld daardoor ontsnappen (letterlijk; eruit geleid, gedragen), of de helft ervan, of een derde deel ervan?’

Op deze woorden bleef de Gezegende stil.

Toen kwam de volgde gedachte op bij de eerwaarde Ananda: ‘Laat de rondtrekkende onderzoeker Uttiya geen schadelijke mening vormen door te denken: ”Toen de kluizenaar Gotama door mij de hoogst belangrijke vraag gesteld kreeg, klapte hij dicht en gaf geen antwoord – waarschijnlijk kon hij dat niet.” Maar een dergelijke zienswijze zou Uttiya voor een lange tijd schade en leed berokkenen.’

Daarom richtte de eerwaarde Ananda zich tot Uttiya met de woorden: ‘Ik zal u een vergelijking geven want met behulp van een vergelijking kunnen intelligente mensen de betekenis begrijpen van wat er gezegd is.’

‘Vriend Uttiya, stel er is een grensstad van de koning, met sterke wallen en belegeringstorens op sterke funderingen en met maar één poort. Er is ook een poortwachter, die intelligent, ervaren en voorzichtig is, die onbekende mensen buiten houdt en alleen diegenen die bekend zijn toelaat. Die poortwachter loopt langs het pad dat de stad geheel omringt, en terwijl hij dat doet, bemerkt hij in de wallen geen enkel gat of opening, zelfs niet een die groot genoeg is voor een kat om doorheen te glippen. Hoewel hij niet weet hoeveel schepsels de stad binnenkomen of verlaten, weet hij toch dit: Ieder schepsel dat de stad binnenkomt of verlaat, kan dit alleen maar doen door deze poort.’

‘Op dezelfde wijze vriend Uttiya, is de tathagata niet geïnteresseerd of de hele wereld daardoor zal ontsnappen of de helft ervan of een derde deel. Echter, de tathagata is zich ervan bewust dat wie er ook ontsnapt is, nu ontsnapt en zal ontsnappen aan de wereld, dat alleen gedaan heeft, doet of zal doen door de verwijdering van de vijf hindernissen (nivarana) die de geest bezoedelen en het begrip verzwakken. Waarbij ze hun geest stevig vestigen in de vier grondslagen van oplettendheid (satipathana) en de zeven factoren van verlichting (bojjhanga) in hun ware aard ontwikkelen. Dezelfde vraag, vriend Uttiya, die je de Gezegende eerder hebt gesteld, heb je hem opnieuw, op een andere manier gesteld.’

Volgens een later commentaar bleef de Gezegende stil omdat de vraag gebaseerd was op een verkeerde zienswijze van een wezen, in ignorantie over de vijf ophopingen waar aan gehecht wordt (panca upadana khandha) onverlichte wezens zijn hieraan gehecht.

Maar dan valt alsnog op dat pas in derde instantie de Boeddha met zwijgen reageerde op dit type vraag van Uttiya. Soms is geen antwoord geven het beste wat je kan doen voor een vraagsteller. In de jaren tachtig heb ik Sogyal rinpoche eens gevraagd hoe je een goede leraar kan herkennen. Ik was namelijk naarstig op zoek naar iemand die me kon helpen met de voor tachtig procent uit nutteloze chaos bestaande inhoud van mijn denken. Hij keek me aan maar antwoordde niet. Voor mij een bevestiging dat ik zelf maar zo goed en zo kwaad het gaat de boel moest gaan schiften.

Een kleine toelichting op de genoemde kernbegrippen:

-Vijf nivarana’s: hinderende geestestoestanden te weten: zinnelijk verlangen, kwaadwilligheid, luiheid en traagheid, rusteloosheid/ gejaagdheid/ bezorgdheid, sceptische twijfel.

-Vier satipathana: 1 oplettendheid bij al het fysieke van het lichaam, 2 gewaar zijn van de gevoelens in lichaam en psyche, 3 het opletten op de al dan niet bevorderlijke aard van het denken en de grondige aandacht bij het overdenken van de diepere waarheid (dhamma).

-Bojjhanga: oplettendheid, onderzoek van de werkelijkheid, inzet, verrukking, kalmte, concentratie en gelijkmoedigheid.

Waarom Ananda hier niet gewoon het nobel makende achtvoudige pad noemt is een vraag. De zeven factoren van verlichting zijn in ieder geval wel present in iemand die het Pad aan het gaan is. Op internet bij bijvoorbeeld Sleutel tot inzicht kan ieder verder zijn licht opsteken en neuzen in het verrassende lexicon van Boeddha’s leer.

– Pancauppadanakhanda: De vijf zijn lichaam, herkenning/herinnering, gevoel en emotie, wil/ karakter-neigingen, bewustwordingen. Bijna alle misverstanden over de leer van de Boeddha, zowel bij zijn leven als in de latere ontwikkelingen zijn terug te voeren op gehechtheid aan en meningen over de vijf groepen van verschijnselen waaraan gehecht wordt. Ook in die paar aspecten waarin leerlingen van grote voertuig of leer van de ouderen (mahayana, theravada) verschillen van inzicht.

In sommige heilsleren ben je helemaal afhankelijk van de goedwillende redding door een of ander opperwezen. In bepaalde christelijke theologieën is dat bijvoorbeeld door het bloed van Jezus. In het Reine Land is vertrouwen in Amitabha Boeddha het panacee. Zelfs als je een heilige vermoord kan je, als je maar in Amitabha gelooft, opgaan in de zuivere verblijfplaatsen! Helemaal duidelijk wordt het mij niet maar het idee van een of meer, dan wel een horde bodhisattva’s die de verlichting van andere wezens wel even gaan regelen lijkt ook in het Tibetaanse boeddhisme voor te komen. Het idee dat ik iemand anders, of iemand anders mij verlicht kan maken gaat er bij mij niet in. Of deze bodhisattva’s nu rondzweven of lopen, het is mij onduidelijk hoe dit verlicht maken van een ander in zijn werk gaat. Ieder gaat zijn eigen weg. Boeddha’s geven alleen de juiste richting aan en sporen je aan.

Daarnaast heeft niemand ook ooit maar een poging gedaan om mij uit te leggen hoe je een pissebed, stofmijt of bacterie in dit allemaal-tegelijk-verlicht worden plan betrekt. En als dat kan, waarom heeft Gotama Boeddha dat dan niet voor ons geregeld? Zelfs als communicatie op zich geen probleem is, zoals in de mensenwereld, zijn er genoeg bij wie de interesse en aandacht voor de leer duidelijk suboptimaal is. En zonder intentie en inzet is niet iets op te bouwen. Het ‘alle-wezens- helpen-de-verlichting-te- bereiken’ plan komt op mij dus als grootspraak over. Maar misschien dat een lezer mij op andere gedachten kan brengen.

Wat betreft de parabel van de weg die uit de stad leidt; de uitspraken van de Boeddha in het Pali Canon, de oudste in doorlopend gebruik zijnde compilatie van zijn uitspraken, maken duidelijk dat zijn leer een doe-het-zelf-pad is. Waarin al gaande inzichten ontstaan en de betere vergezichten komen. De waarheid is de zoetste smaak en als jonge padvinders er op uit gaan om dat pad, dat opwaarts leid, te zoeken is pas een echt avontuur. Het is een vrije leefstijl, die heel vrolijk makend is. Lekker zelfredzaam en zonder overmatige autoriteit toe te kennen aan leraren en teksten. Als je een echte vriend bent, gul, en een paar echte vrienden tegenkomt op je route, is het een waarlijk feestelijke tijd.

De door mij bewerkte tekst komt uit de Anguttara Nikaya, een selectie uit Pali vertaald door Nyanaponika Mahathera, in de sectie met tien onderwerpen, sutta 148. In Nederlandse vertaling van Dhammaviranatha, Boeddhayana uitgeverij en is nog in druk. A. P. Bhuddhadatta’s woordenboek heb ik ook gebruikt.

P.S. de naam van de religieuze zwerver Uttiya komt ook op andere plaatsen voor in de Pali literatuur, wellicht is het dezelfde persoon. Uttiya was de zoon van een Brahmaan in Savatti. Al jong ging hij op zoek naar ‘het doodloze’. Hij hoorde de Boeddha eens preken, maar, omdat zijn deugdzaamheid nog onzuiver was, kon hij zijn doel toen niet bereiken. Later mediteerde hij op een specifiek voor hem gegeven lering van de Boeddha. Hij werd tijdens die meditatieperiode ziek maar uit angst te falen zette hij alles op alles en werd een arahant.

In de tijd van Siddhattha Boeddha, de boeddha met dezelfde naam familienaam maar die zich negen boeddha’s eerder manifesteerde, zegt men hier was hij een krokodil en toen hij zag hij dat de Boeddha de rivier wou oversteken bood hij zijn rug aan en bracht hem over.

Ten slotte een tekst uit de sutta over de waarde van vriendschap:

‘Omdat hij hoffelijk is naar anderen wordt hij ook zelf hoffelijk behandeld; omdat hij anderen respecteert, wordt hij ook gerespecteerd; hij geniet roem en faam: hij die zijn vrienden niet bedriegt.‘

Veel liefde en geluk voor iedereen!

 

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Dharma en filosofie, Geluk, Pali-Canon Tags: achtergrond, bodhisatva's, leer, ontwaken, verlichting

Lees ook:

  1. Zullen alle wezens de bevrijding bereiken?
  2. De Boeddha, psychologische aspecten
  3. Lichtpuntjes op mijn weg
  4. De Boeddha, een sensitief, introvert denktype

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Arjan Schrier

Arjan Schrier (1969) beoefent sinds 2000 het boeddhisme. Hij studeerde in Oosterwolde bij Dhammaviranatha. en is betrokken bij het Amsterdamse Sangha Metta, wat later Dhammadipa ging heten. Hij studeerde fysiotherapie en milieuecologie aan de HvA. Arjan laat zich inspireren door teksten en ideeën die in goede boeken te vinden zijn. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 25 mei 2022
    Meditatiegroep Bloemendaal
  • 25 mei 2022
    Meditatiegroep Bloemendaal
  • 26 mei 2022 - 29 mei 2022
    Hemelvaartretraite Schoonheid van Zijn
  • 27 mei 2022 - 29 mei 2022
    'Gezond leven, natuurlijk sterven'
  • 28 mei 2022
    Green Tara Practice morning
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

‘Yatra naar Majjhimadesa – een pelgrimsreis naar het Middenland’.

Guy E. Dubois - 24 mei 2022

De Majjhimadesa was de broedkamer van de Dhamma —de Leer van de Boeddha’s. Het is het gebied waar de Boeddha geboren werd, waar hij tot Zelfrealisatie kwam, waar hij predikte en het parinibbana bereikte. In Boeddha’s tijd waren overgrote delen van het Middenland bedekt met junglevegetatie. De fauna was veelzijdig en bestond o.m. uit leeuwen, tijgers, herten, olifanten en neushoorns.

Baas over eigen karma

Kees Moerbeek - 22 mei 2022

Het individu is de enige die de volledige controle heeft over zijn daden, ongeacht de druk die anderen op hem kunnen uitoefenen. Een onheilzame handeling onder grote druk uitgevoerd, heeft echter een ander karmisch effect dan een vrijwillige onheilzame handeling.

Boekbespreking- De lach van de Boeddha. Een ontmoeting met de boeddhistische filosofie

Erik Hoogcarspel - 21 mei 2022

Vandepitte gooit zijn lezers al snel in het diepe met zijn uiteenzetting over de leegte. Hij geeft daarbij een eigen interpretatie, die enigszins afwijkt van de boeddhistische teksten.

Boekbespreking – De jonge Filosoof

Erik Hoogcarspel - 9 mei 2022

In het boekje “De jonge filosoof” wordt een zekere Christoph opgevoerd, die in de bibliotheek een boek vindt van David van Goorle. Dit is het kleinere boek “Idea Physicae”, maar dan in het Nederlands. Christoph vindt met andere woorden de (niet bestaande) Nederlandse uitgave” Schets van de Natuur” in de bibliotheek.

Over populisme en het menselijk tekort

Kees Moerbeek - 8 mei 2022

‘Waarom is de burger boos?’ is volgens de geschiedkundige Maarten van Rossem gemakkelijk en ook wetenschappelijk verantwoord te beantwoorden, schrijft hij in zijn boek Waarom is de burger boos? De burger is boos, omdat hij bezorgd is over de omvangrijke immigratie en de veronderstelde negatieve effecten op onze samenleving. Dit artikel geeft een indruk van zijn boek, met aanvullingen van de socioloog Anton Zijderveld.

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

over ons

Recente berichten

  • Het jaar 2022 – dag 143 – spijt
  • ‘Yatra naar Majjhimadesa – een pelgrimsreis naar het Middenland’.
  • ‘China gebruikt sport om mensenrechtenschendingen te legitimeren’
  • ER blokkeert industriespoorlijn en toegangswegen in havengebied Rotterdam
  • Boeken – omdat we hier niet genoeg over praten

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens