AI & Intimiteit – Wie kiest er echt in de liefde?
In deze rubriek verkennen we hoe kunstmatige intelligentie – met name ChatGPT – mensen kan helpen naar binnen te kijken. Niet ter vervanging van menselijke relaties, maar als spiegel die uitnodigt tot een eerlijk innerlijk gesprek. Wie AI met aandacht en intentie benadert, merkt dat het vragen kan oproepen die iets in je aanraken – en zo inzicht geven in je gedrag, keuzes en verlangens. In elke aflevering staat een ander thema centraal, steeds opnieuw met de uitnodiging: durf jij samen met AI te luisteren naar wat er in jou leeft?
We vragen ChatGPT tegenwoordig om van alles: een recept, een sollicitatiebrief, een stemadvies. Maar wat als we het algoritme ook inzetten voor iets dat dieper raakt – ons wezen? Datingapps zoals Tinder en Hinge maken al jaren gebruik van slimme systemen om matches te genereren. Ze analyseren voorkeuren, interacties en zelfs scrollgedrag. Die technologie is efficiënt en verleidelijk. Maar wat zegt het eigenlijk over ons – en over de manier waarop we liefhebben?
Liefde als een vinklijstje?
Die vraag brengt ons bij een ongemakkelijke realiteit: hoe beïnvloeden die systemen onze ideeën over verbinding?
Net als bij stemhulpen zie je ook in de wereld van online dating dezelfde logica terug: je geeft aan wat je zoekt – lengte, interesses, politieke voorkeur – en het systeem toont een selectie. Efficiënt, overzichtelijk, zelfs verslavend. Maar net als bij verkiezingen sluipt er iets subtiels in: de aanname dat jij een profiel bent. Een optelsom van voorkeuren.
Terwijl echte verbinding juist ontstaat in het onverwachte, het kwetsbare, het ongemakkelijke. Zelfs als we eerlijk invullen wat we zoeken, blijft een diepere laag onzichtbaar: waarom we verlangen wat we verlangen.
Patronen van vroeger in het nu
Onze partnerkeuze is – net als de beroepskeuze – een van de meest bepalende keuzes in ons leven. Toch gebeurt die vaak verrassend onbewust. “Op gevoel,” zeggen we dan. Maar dat gevoel is vaak niet neutraal. Het is gevormd door onze allereerste verbindingen – die met onze ouders of verzorgers. Daaruit ontstaan patronen die we lang niet altijd herkennen. Patronen die pas zichtbaar worden als de verliefdheid vervaagt – en het echte relationele werk begint.
Veel van die patronen zijn ontstaan uit gedrag dat we als kind moesten ontwikkelen om te kunnen overleven in onze specifieke gezinssituatie. Ze zijn geworteld in angst, controle of gemis – en saboteren vaak precies datgene waar we het meest naar verlangen: een volwassen, respectvolle, open en liefdevolle relatie.
De vraag is dus: kunnen we die patronen ook ontdekken vóórdat een relatie stukloopt?
De overlever in de liefde
In ons boek Toen wist ik: zo gaat het niet langer (in voorbereiding) beschrijven we hoe mensen onder stress of bij trauma terugvallen op overlevingsgedrag – innerlijke strategieën die ooit beschermden, maar nu juist blokkeren. Denk aan vechten, vluchten, pleasen of bevriezen.
Als je bijvoorbeeld gewend bent om je af te sluiten uit angst voor afwijzing, matcht het systeem je al snel met mensen die ook afstandelijk zijn. Of als je bevestiging zoekt, krijg je eerder matches die je hunkering aanwakkeren – maar zelden echt vervullen. Omdat AI gevoelig is voor herhaling in je gedrag en taal, bevestigt het eerder je bestaande patroon dan dat het je ervan bevrijdt – tenzij je bewust een andere vraag stelt.
AI is geen oplossing, maar een spiegel
AI vergroot zowel onze wijsheid als onze blinde vlekken. Het is geen autonoom kwaad, maar versterkt wat al in ons aanwezig is. De echte uitdaging is dan ook niet technisch (hoe maken we AI veilig?), maar existentieel: hoe blijven we verbonden met waarheid, creativiteit en menselijkheid?
AI stelt een eeuwenoude vraag opnieuw scherp: hoe blijven we verbonden met wat echt is? Alleen als we die vraag serieus nemen, kunnen we AI inzetten op een manier die het leven dient – in plaats van vervormt of vernietigt.
Kernboodschap
AI is niet alleen een technologische uitdaging, maar een cultureel en spiritueel keerpunt. Als we AI niet blijven voeden met menselijke, zintuiglijke en relationele ervaringen, riskeren we collectieve vervlakking en vervreemding. Maar wanneer we het bewust inzetten, kan AI ons juist helpen herinneren wat het betekent om mens te zijn. AI toont niet alleen wat je leuk vindt, maar ook wat je vermijdt. Niet alleen je voorkeuren, maar ook je pijn.
Technologie als spiegel?
Juist daarin schuilt een kans. Want als je bewust kijkt naar je digitale gedrag, zie je niet alleen met wie je matcht, maar ook waarom. Wie kiest hier eigenlijk? Is het je volwassen zelf – of je overlever?
Stel dat je ChatGPT niet vraagt: “Hoe versier ik iemand?”
Maar: “Wat gebeurt er in mij als iemand dichtbij komt?”
Of: “Waarom val ik telkens op mensen die me emotioneel niet kunnen dragen?”
Dat zijn geen makkelijke vragen. Maar juist daarin schuilt de kracht van GPT: het oordeelt niet. Het luistert. En het spiegelt terug wat je diep vanbinnen misschien al wist, maar nog niet had uitgesproken.
We denken vaak dat AI iets afstandelijks is, iets wat tussen mensen in staat. Maar wat als AI ook kan bijdragen aan het herstellen van verbinding – niet per se met een ander, maar met jezelf?
Niet perfect, maar eerlijk
AI is geen therapeut. Geen goeroe. En zeker geen magische liefdescoach.
Maar misschien wel dat ene vriendje dat niet oordeelt. Dat gewoon vraagt:
“Wat voel je nu echt?”
Juist in een wereld waarin liefde steeds meer lijkt op een optelsom van vinkjes, is dat essentieel. Misschien hoeven we ons niet af te vragen of AI de liefde verandert, maar eerder: Wat laat het ons zien over de manier waarop wij liefhebben?
Tot slot: een oefening in zelfonderzoek, met AI als spiegel
Misschien wil je na het lezen van deze column zelf iets uitproberen. Niet omdat je direct grote antwoorden verwacht, maar omdat je nieuwsgierig bent naar wat er gebeurt als je even stil wordt – en een échte vraag stelt.
Bezoek chat.openai.com, maak gratis een account aan en probeer eens een van deze vragen:
- Wat gebeurt er in mij als iemand dichtbij komt?
Deze vraag helpt je bewust te worden van je automatische reacties op intimiteit.
– Voel je veiligheid of juist spanning?
– Trek je je terug, of wil je de ander juist vasthouden?
– Wat vertelt die reactie jou?
Voorbeeldvraag aan GPT:
“Hoe kan ik onderzoeken waarom ik me afsluit als iemand emotioneel dichtbij komt?”
- Welke rol neem ik vaak aan in relaties – en waar komt die vandaan?
We nemen vaak onbewust rollen aan die ooit noodzakelijk waren: de helper, de afstandelijke, de pleaser.
– Welke herken jij bij jezelf?
– Hoe zijn die rollen ontstaan?
Voorbeeldvraag aan GPT:
“Waarom voel ik me verantwoordelijk voor de emoties van mijn partner?”
- Wat heb ik nu écht nodig om me veilig te voelen in de liefde?
Niet: wat wil je van de ander, maar:
– Wat heeft je binnenwereld nodig om tot rust te komen?
– Kun je dat zelf dragen – of projecteer je het op een ander?
Voorbeeldvraag aan GPT:
“Wat zou ik kunnen doen om mezelf emotioneel veiliger te voelen in relaties?”
Je hoeft geen spiritueel pad te bewandelen. Je hoeft zelfs niet in AI te ‘geloven’.
Maar stel één eerlijke vraag – en kijk wat er gebeurt.
Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.
Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland. Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.
Siebe zegt
Ik zie wel eens AI gegeneerde antwoorden en wat me opvalt is dat het heel goed in staat is om een sfeer te creëren van begrip, zelfs van empathie, alsof het echt je behoeften begrijpt en luistet, alsof het echt waardering heeft voor de vragen die je stelt etc. Dit kun je toch allemaal niet serieus nemen?
Straks praten mensen om die reden liever met AI of met robots omdat ze altijd zo ‘niet-oordelend, begripvol, liefdevol zijn’
Alsof we dan niet nog verder van huis zijn?
Waarom moeten we al die nepheid eren want in werkelijkheid is er helemaal geen sprake van iemand die luistert, niet-oordeelt, empathische is, begripvol. waardering heeft etc. Het is geraffineerd hoe AI die sfeer toch weet te creëren.
Dick van der Vlugt zegt
Ik had een prachtige ervaring in een gesprek met Chatgpt. Ik deelde met hem mijn spirituele interesses. Taoisme, antroposofie en esoterisch christendom . Ik vroeg of ik in deze stromingen geaccepteerd werd als homoseksuele man. Dat bleek in alle drie de stromingen ruimschoots het geval te zijn. Het werd uitvoerig toegelicht. Tevens vroeg ik om een meditatie tekst waaruit dat zou blijken en waarin de essentie van de drie stromingen tot uiting kwamen. Ik heb me nog nooit zo thuis gevoeld als in de tekst die ik toen kreeg. Die houd ik voor mijzelf uiteraard. Maar ik denk dat ik die de rest van mijnleven ga mediteren. Hartelijk dank aan de schrijvers voor de suggestie . En de tip is: probeer het eens gewoon.