De laatste tijd valt me iets op. Verbondenheid die tot nu toe als vanzelfsprekend voelde, lijkt steeds vaker opgeschort. Of zelfs beëindigd. Verbinding verbroken.
Verbondenheid
Als je deel bent van een samenleving, heb je het gevoel ergens bij te horen. Dat geldt voor alle niveaus van samenleven, van het gezin tot en met de hele wijde wereld. Je identificeert je in zekere mate met je omgeving, waar dan ook, wanneer dan ook.
Dat kan een tijdelijk en voorlopig gevoel van verbondenheid geven, ongeveer zoals wanneer een toevallige ontmoeting een klik oplevert. Verbinding kan anderzijds ook blijvend zijn, zoals een vriendschap die een leven lang duurt.
Twee maal ontheemd
Nu in ons land een rechts-radicale regering aan de macht is, heb ik steeds meer het gevoel er niet bij te horen. Ik heb echt wel een actieve herinnering aan de voorgaande regeringen, dus weet ik dat die ook niet altijd voldeden aan mijn kernwaarden van mededogen en medemenselijkheid. Maar wat we nu hebben, lijkt een loopje te nemen met die waarden. Weg verbinding.
Een jaar of vijftien geleden maakte ik kennis met Facebook omdat onze kinderen daar dingen op plaatsten over onze kleinkinderen. Verbondenheid. Mijn Braziliaanse oud-studenten ontdekten al snel dat ik op FB zat. Nog meer verbondenheid. En ik zet daar wekelijks mijn Vrijdag Zindag op. Dat zorgt – hoop ik! – voor nog meer verbinding. Maar helaas, nu kiest FB-baas Zuckerberg luid en duidelijk voor Trump. Daardoor voel ik me op bezoek in een huis waar ik eigenlijk niet zijn wil. Dat roept een dilemma op. Ga ik mijn account sluiten en dus een platform opdoeken? Weg verbinding.
Vul zelf maar aan, als dit gevoel herkenbaar is.
Rollen omgekeerd
Ik realiseer me wel dat wat ik vanuit mijn bubbel nu als ontheemding ervaar, voorheen het gevoel was bij mensen die deze rechts-radicale regering aan de macht hebben geholpen. Misschien bewonderen zij Trump en Zuckerberg. Kan ik dankzij mijn huidige ontheemding meevoelen met wat zij eerder ervoeren? Helpt dat om de verbondenheid terug te krijgen?
Dat lijkt niet zo gemakkelijk. Het heeft alweer te maken met de verschuiving van democratische naar autocratische politiek. Aan Trump zie je dagdagelijks hoe de bedrijfsmatige aanpak van het landsbestuur mensen uitsluit. Hij maakt duidelijk dat een kapitalistisch wereldbeeld prima spoort met autocratie, en veel moeizamer met democratie. In ons land loopt het zo’n vaart nog niet, maar als de manier waarop Wilders debatteert nagevolgd wordt, is er meer uitsluiting dan verbinding. Het bubbelsysteem wordt versterkt, de speelruimte beperkt.
Speelruimte
Spel is een mooie tegenhanger van macht, ook al horen machtsspelletjes evengoed bij spel. Maar verantwoord spelen doe je samen, de bubbels voorbij, met speelruimte voor ieders eigen insteek. Want elk spel moet het hebben van alternatieven. Als collectief spel opent carnaval binnenkort een alternatieve werkelijkheid. Spel is het vermogen tegelijk meer versies van de werkelijkheid te hanteren. Dat helpt om je in te leven in de ander.
Autocraten houden niet zo van alternatieve scenario’s. Democraten daarentegen faciliteren het spel met alternatieven. Zolang de alternatieven in zicht blijven en goed overwogen worden, kan de autocratie tegenspel krijgen. Liefst zonder spelverruwing.
Wil je met me spelen? Verbinding herstellen?
Geef een reactie