• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Columns » Doshin Houtman – Vrijgevigheid: één van de drie bronnen van geluk

Doshin Houtman – Vrijgevigheid: één van de drie bronnen van geluk

2 januari 2025 door Doshin Houtman

In de Itivuttaka 22 (I. 3.2)staat de volgende tekst:

Laat z/hij( *1)zich alleen in verdienste (*2) oefenen
die in de toekomst geluk oplevert;
moge z/hij vrijgevigheid, een vredig leven
en een liefdevolle geest ontwikkelen.
Na deze dingen ontwikkeld te hebben,
die drie bronnen van geluk zijn,
rijst de wijze weer op in een wereld
die gelukkig en vrij van verdrukking is.

Boeddhistische oefening in het Westen

Begin januari stond er in het Volkskrant magazine een verslag van een boeddhistische conferentie die gehouden was in India, het geboorteland van de Boeddha. Boeddhistische beoefenaren vanuit de hele wereld waren uitgenodigd om belangrijke plaatsen uit het leven van de Boeddha te bezoeken. Er waren veel geordineerden, uit Oost en West. Opvallend voor de verslaggever was dat op belangrijke plaatsen oosterse (veelal) monniken gingen chanten en teksten reciteren, terwijl de westerse monniken en nonnen een plek zochten om stil te zijn en te mediteren. In het artikel werd gezegd dat oosterse boeddhisten de westerse beoefenaren vaak al aanduiden als de ‘meditatie-boeddhisten’.

Tekst Doshin Houtman

Inderdaad is het zo dat bij de oefening in het Westen de nadruk ligt op meditatie.

Als we in de bovenstaande tekst kijken zien we de volgorde: vrijgevigheid( dana), een kalm leven(sila) en het ontwikkelen van een liefdevolle geest ( samādhi).

In het Westen oefenen we meestal in omgekeerde volgorde: we beginnen met meditatie, op een retraite komen we in contact met de sila, en aan het einde van de retraite krijgt de dana een plaatsje.

Ik vind het jammer dat de oefening van vrijgevigheid en een kalm leven (vaak aangeduid als deugdzaamheid) weinig populair zijn in het Westen. Ik denk dat we het onszelf daarmee onnodig moeilijk maken, en onszelf te kort doen.

Want als we beginnen met vrijgevigheid en deugdzaamheid komen we het goede in onszelf op het spoor, en dat geeft vreugde en vertrouwen: ik ben in staat om het goede te doen! Zeker in het Westen, met een veelvoorkomende houding van ‘te kort schieten en niet goed genoeg zijn’ is dat erg belangrijk. Als je door vrijgevig te zijn meer vertrouwen jezelf krijgt, wordt de meditatie oefening ook een stuk eenvoudiger: ‘Ik ben nog niet in staat om 1 minuut aanwezig kunnen zijn, maar dat gaat ook wel lukken’.

Bovendien: horen vrijgevigheid en deugdzaamheid niet bij de beoefening van het achtvoudige pad? Zijn vrijgevigheid en deugdzaamheid niet de middelen tegen begeerte en gehechtheid, het ik-gericht zijn?

We leven in een wereld waarin het lijkt te gaan om er uit te halen wat erin zit. Met vrijgevigheid en deugdzaamheid wordt dat omgekeerd: wat heb ik te geven, wat heb ik het leven te bieden?

Materiële vrijgevigheid

Er zijn heel wat teksten waarin vrijgevigheid genoemd wordt. Boeddha zag het als grote kracht: als de wezens de vrucht van het uitdelen van aalmoezen zouden kennen zoals ik die ken, zouden zij niet eten zonder gegeven te hebben.( * 3).

Boeddha bood de oefening o.a. aan mensen aan die nog niet eerder iets aan spirituele oefening hadden gedaan: geef maar, deel maar wat je hebt. In eerste instantie gaat het om materiele zaken.

Vrijgevig zijn is een uitnodiging te delen zonder verwachtingen om iets terug te krijgen.

Als we gaan oefenen met vrijgevigheid valt er heel wat te ontdekken. Het gaat vaak gepaard met vreugde, zowel van de kant van de gever als de ontvanger. Als we gaan geven kunnen we ook gaan ervaren hoe rijk we zijn. We geven weg en komen nog niets tekort. Zelfs als er weinig bezit is nodigt de Boeddha uit om iets weg te geven. Het mooie daarvan is dat we in plaats van te leven vanuit een tekort, met steeds maar vastgrijpen, nu de focus gaan verleggen naar: er is voldoende, zelfs om te delen. Als we de uitnodiging van de Boeddha in praktijk brengen kunnen we de goedheid in onszelf gaan zien: ja, er is vrijgevigheid. We kunnen gaan zien dat vrijgevigheid inderdaad bijdraagt aan welbevinden voor mezelf en mijn omgeving.

We zijn in het Westen heel rijk. Er is zoveel te delen en weg te geven. We kunnen die weelde gebruiken voor meer geluk dan alleen voor onszelf.

In een van de teksten ( *4)zegt Boeddha dat het leven kort is, en dat we niets kunnen meenemen. Dat wetend geeft hij als raad:

….

Men moet [bezit ]redden door te geven:
wat gegeven is, is goed gered.
Wat gegeven is, heeft geluk als vrucht;
bij wat niet gegeven is, is dat niet zo…

…………

Dit beseffend moet de wijze
ervan genieten en ook geven.
Na gegeven en genoten te hebben naar vermogen
gaat men zonder blaam naar een hemelse staat.  

Immateriële vrijgevigheid

Naast het delen van materiele zaken is er ook het delen van immateriële zaken. Misschien is dit in het Westen nog wel uitdagender omdat het een schaars goed aan het worden is. Onder immateriële vrijgevigheid kunnen we verstaan: vriendelijkheid, tijd, ruimte, aandacht, iemand helpen.

Hoeveel tijd hebben nog voor elkaar? Hoeveel echte aandacht is er voor de ander? Mag de ander zijn wie z/hij is?

Het gaat niet eens om hele grote dingen: tijd voor een glimlach, iemand voor laten gaan die haast heeft, even wachten als iemand meer tijd nodig heeft om in te stappen, te betalen, of over te steken, een boodschap doen voor iemand die ziek is, rommel opruimen die anderen hebben achter gelaten, tijd nemen om echt naar iemand te luisteren.

Ook deze oefening van vrijgevigheid blijkt te leiden tot meer welbevinden voor onszelf en anderen. In plaats van eenzijdig te focussen op onze tekortkomingen, krijgen we ook nu meer oog voor het goede in onszelf. Dat brengt tevredenheid en geluk.

Vrijgevigheid in de meditatie

Het valt oosterse leraren nog wel eens op dat westerlingen mediteren of hun leven ervan afhangt, het is bittere ernst. Nu is toewijding aan de oefening natuurlijk aan te bevelen, maar een zekere lichtheid zou de oefening goed doen.

Misschien zijn westerlingen veel te doelgericht aan het oefenen, je inzetten om iets te krijgen. Dat maakt mediteren moeilijk, want als we proberen vast te pakken ontglipt het ons.

Wat gebeurt er als we de meditatie zouden gaan opvatten als daad van vrijgevigheid?

We nodigen onszelf uit om alles wat we aan goede kwaliteiten hebben naar boven te halen en te cultiveren. Dat zijn er heel wat: aandacht, vriendelijkheid, geduld, inzet, toewijding, mededogen, gelijkmoedigheid, interesse, etc. Laten we onszelf de tijd en de ruimte geven om te oefenen zonder er iets voor terug te verwachten. Als we dat doen, komt er lichtheid in de oefening, ook als er eens moeilijke perioden zijn. Als we geven wat we te geven hebben, is er tevredenheid en welbevinden.

Vrijgevigheid, een kalm leven en het ontwikkelen van een liefdevolle geest.

Als we meer met vrijgevigheid gaan oefenen in het dagelijks leven zullen we zien dat er een relatie is met meditatie. Om vrijgevig te zijn, zijn de kwaliteiten van geest en hart nodig. Aandacht en vriendelijkheid zijn daarvan de belangrijkste.

Vrijgevig zijn draagt op haar beurt ook bij aan de meditatie. Heilzame daden worden opgeslagen in onze herinnering. Deze herinneringen kunnen we naar boven halen, of komen spontaan naar boven. Deze herinneringen beïnvloeden onze staat van geest en daarmee onze meditatie.

Als we aan het einde van de dag reflecteren op onze vrijgevigheid, en opmerken dat we daardoor hebben bijgedragen aan het welbevinden van de ander en van mezelf, kan er tevredenheid en dankbaarheid opkomen. Dit zijn twee zeer heilzame staten van geest. Het zal in de meditatie bijdragen aan meer openheid en het verder tot rust brengen van de geest.

*1. Er is gekozen voor inclusief taalgebruik
*2. Verdienste betekent dat op een heilzame manier denken, spreken en handelen een uitwerking heeft, het leidt tot vrijheid en geluk. Verdienste wordt ook wel gezien als een synoniem voor geluk.
*3 Itivutakka 26 (I.3.6.)
*4 Samyutta Nikaya 1.4

Dit artikel verscheen eerder in SIMSara, het magazine van de stichting inzichtsmeditatie. Foto’s Pixabay.

Categorie: Boeddhisme, Columns Tags: dana, deugdzaamheid, Doshin Houtman, geluk, vrijgevigheid

Lees ook:

  1. Doshin Houtman – Vrijgevigheid: één van de drie bronnen van geluk
  2. Dana is jezelf bevrijden van hebzucht
  3. Sangha Metta gaat op proef over op dana economie
  4. Triratna Gent schakelt over op dana-economie

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Doshin Houtman

Studeerde bij verschillende zenmeesters en bij hart-leraar Ruth Denison, ze is als leraar vipassanameditatie verbonden aan Stichting Inzicht & Bevrijding te Tilburg. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2025 – dag 129 – vrede en alle goeds
    • De dood van de paus
    • Seks: Joodse posities in Joods Museum Amsterdam
    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.