• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Columns » BENAUWENIS

BENAUWENIS

21 oktober 2016 door André Droogers

Het aparte van vakanties zit hem in wat de reisgids niet vermeldt. Je loopt een museum door en ineens grijpt een hele muur met schilderijen je bij de lurven.

Dat overkwam me in de Nationale Galerie in Praag met het werk van de Tsjechische kunstenaar Alén Diviš (1900-1956). Nog nooit van hem gehoord, maar wat een leven en wat een kunst…

droogers-alen-divisToegegeven, bij de schilderijen stond een korte levensbeschrijving die me raakte. Vanuit mijn interesse in religie, macht en spel viel vooral op dat Diviš een groot deel van zijn leven in de marge heeft doorgebracht, aanvankelijk op eigen initiatief, later tegen zijn wens. Als jong kunstenaar trok hij weg uit Praag om zich in Parijs verder te bekwamen. Een beginnend kunstenaar zoekt de creatieve marge. In die periode had hij de rusteloosheid van een wereldburger, overal en nergens thuis, veel op reis. Zo bezocht hij in die tijd bijvoorbeeld ook ons land.

droogers-divis-gevangenismuurNa 1939 kwam hij geheel onvrijwillig in een andere marge terecht. Duitsland viel in dat jaar Tsjechoslowakije binnen en Diviš ageerde met andere linkse Tsjechen in Parijs tegen de Duitse bezetting. Toen de Tweede Wereldoorlog ook Frankrijk trof, werden hij en zijn vrienden gearresteerd, zonder opgaaf van reden. Hij zat bijna twee jaar gevangen, eerst een half jaar in eenzame opsluiting in de Parijse Santé-gevangenis en later in interneringskampen, het laatst in Martinique. Die gevangeniservaring bepaalde zijn verdere werk. Wat voorgangers op de celmuren hadden geschreven en gekrast werd voor hem een thema, zoals in dit schilderij ‘Gevangenismuur’.

droogers-christus-aan-het-kruisNa vrijlating kreeg Diviš asiel in de VS. Zijn werk bleef daar echter onopgemerkt. In 1947 keerde hij terug naar Tsjecho-Slowakije. In februari 1948 had hij in Praag een solotentoonstelling. In diezelfde maand werd zijn land communistisch. Ook al had hij linkse sympathieën, zijn soort kunst beviel de nieuwe machthebbers niet. Voor de tweede keer werd hij onvrijwillig in de marge gezet. Zijn talent werd genegeerd. In die periode schilderde hij religieuze onderwerpen, zoals deze Christus aan het kruis.

Tot aan zijn dood in 1956 verdiende hij de kost als illustrator. Pas in de jaren negentig, na de val van het communistische regime, werd zijn werk herontdekt en gerehabiliteerd. Vandaar die muur in de Nationale Galerie. Kunsthistorici noemen hem een niet te categoriseren outsider en typeren zijn schilderijen als melancholisch.

Wat mij aansprak, was de manier waarop Diviš zich binnen de driehoek religie-macht-spel heeft bewogen. In zijn geval barst de driehoek uit zijn voegen van de spanning. In alle benauwenis die de machtsprocessen van zijn tijd veroorzaakten, zocht en vond Alén Diviš een geheel eigen soort zingeving.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Beeldende kunst, Columns Tags: Alén Diviš, gevangenschap, kunst, marge, nazi's

Lees ook:

  1. Buddhavacana: “Waar is dat feestje!?”
  2. Pierre Wagemakers- ’t zijn slechts m’n gedachten die me naar hun naam vragen …
  3. De zinloosheid herhaalt zich
  4. Franje-dier in crisistijd

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

André Droogers

André Droogers is emeritus hoogleraar culturele antropologie, in het bijzonder religieuze en symbolische antropologie, aan de Vrije Universiteit, Amsterdam. andredroogers.nl 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
06 jun
Zen meditatie en sumi-e
6 jun 23
11 jun
Boeddhisme en Meditatie
11 jun 23
11 jun
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
11 jun 23
11 jun
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
11 jun 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    A-sociale media

    Erik Hoogcarspel - 31 mei 2023

    Als boeddhist kun je Internet misschien als oefening gebruiken. Het is in feite een karikatuur van saṃsāra. De begeerte, de afgunst, de woede, de illusie en de leegte zijn er nog gemakkelijker te begrijpen. Als je het scherm van je mobieltje kunt leren zien als een soort ingewikkelde lamp waar niets gebeurt, kun je misschien ook begrijpen dat de werkelijkheid waarin je leeft een soort openheid is waar echt niets gebeurt.

    De afsluiting van de A12 en het boeddhisme

    Joop Ha Hoek - 30 mei 2023

    Mag je de snelweg A12 een paar uur afsluiten om de mensheid te behoeden voor de ondergang? Is het erg om als automobilist even stilte staan of op die dag de weg te vermijden. Was de Boeddha ook een dwarsligger? Zanger/componist Hans de Booij  schuwde als boeddhist het eenvoudige handwerk niet.

    Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’

    Joop Ha Hoek - 29 mei 2023

    ‘Wanneer precies weet ik niet meer, maar op een bepaald punt in mijn leven brak mijn kritische geest open. Ik kan me ook niet meer herinneren hoe en op grond waarvan, maar er brak een periode aan waarbij ik me serieus begon af te vragen: hoe kom ik aan het begrip god’? God zat in mijn hoofd als een vage, vormloze massa. Ik moest toen heel nuchter vaststellen dat het begrip ´god´ geen weten was, geen ervaring, maar mij door mensen in  mijn omgeving was aangepraat, in mijn geest was geplant. God was gewoon een implantaat.´

    Waarover praten we als we het over identiteit hebben?

    Kees Moerbeek - 28 mei 2023

    Zolang de identiteitsstrijd werd gevoerd uit naam van gemarginaliseerde of als minderwaardig beschouwde minderheidsgroepen, stond deze op het programma van links. Zodra de referentiegroep echter een meerderheid werd, of een groep die zichzelf superieur opstelde naar andere groepen, werd het bestempeld als een rechts of extreemrechts geluid.

    Daoïsme, de mystieke traditie, een bloemlezing

    Erik Hoogcarspel - 27 mei 2023

    Jan de Meyer (1961) is sinoloog en vertaler. Hij doet al 40 jaar onderzoek naar het daoïsme en hij heeft een nieuwe bloemlezing geschreven van de belangrijkste teksten van het daoïsme. De meeste lezers zijn al bekend met twee beroemde teksten uit deze Chinese traditie: de Laozi en de Zuangzi. Beide teksten zijn al verschillende malen in het Nederlands vertaald, onder andere door de bekende sinoloog Kristoffer Schipperṣ.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • XR in actie tegen KLM
    • De virtuele denkster 425
    • Dick – Wat wij werkelijk zijn
    • De levenstocht, een visualisatie (3)
    • B’eter – Klimaatinstorting en raapsteeltjes

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens