Als we nu eens de opties mono-, poly-, pan-, en atheïsme niet langer als onderling uitsluitend zouden zien?
Doen we dat, dan zijn we in één klap af van al die vruchteloze debatten tussen opinie A en standpunt Z. Iedereen gaat gewoon door met wat overtuigend lijkt. En verder valt ieder de ander alleen lastig om, voorbij alle verschillen, de gemeenschappelijke waarden te ontdekken. Dan kunnen de verenigde levensbeschouwingen de wereld duurzamer maken, in plaats van met hun exclusiviteit conflictstof aan te dragen.
Eigenlijk laten al die zin-loze debatten zien dat we ons geen raad weten met diversiteit. We vooronderstellen, in domme navolging van de wetenschap, dat er een punt moet zijn waar die ene absolute finale waarheid te vinden is. De valkuil van de levensbeschouwing is, dat een voorzichtig inzicht wordt aangezien voor ultieme waarheid, een hypothese bevorderd wordt tot these. Vervolgens zitten aanhangers gevangen in het zeker kennen en ongetwijfeld weten. En in de tegenstelling met andersgelovigen.
Waarom zijn de -ismes zo populair? Omdat mensen een beetje zekerheid nodig hebben in leven en sterven. Omdat hun samenscholen -isme-leiders vergt die continuïteit en orde garanderen. Omdat spraakmakers charisma hebben.
Maar de zinzoeker is een zoeker, geen vinder. Levensbeschouwingen gaan over geheimen, onoplosbare vragen. Het zijn aftastende pogingen om wat ons overstijgt te duiden.
Over de zoektocht naar het mysterie valt ook nauwelijks zinnig te praten of te schrijven. Proza is veel te arrogant voor zoveel onduidelijkheid, en theologisch proza al helemaal. Verhalend proza, OK, daar valt indirect nog wat mee te zeggen. Maar verder zijn er alleen poëzie en liederen. Of nog liever, liederen zonder woorden.
Verlost van de exclusieve -ismes komt er ruimte voor het indirecte beweren, de oneindig uit te breiden beeldspraak, de steeds weer uitgestelde conclusie, de kwetsbare stilte. En voor een betere wereld.
Bert Henning zegt
citaat: “Waarom zijn de -ismes zo populair? Omdat mensen een beetje zekerheid nodig hebben in leven en sterven. Omdat hun samenscholen -isme-leiders vergt die continuïteit en orde garanderen. Omdat spraakmakers charisma hebben”. Ook deze bewering verdient m.i. relativering.
monique zegt
Dank je wel voor deze mooie overpeinzing. Mijn leraar spreekt vaak van “muzisch minnend” als manier om het onbegrijpelijke te “duiden”.
Siebe zegt
Ik heb uit de teksten begrepen dat de Boeddha ook wel debatten of gesprekken voerde met leiders en leerlingen van andere levensbeschouwingen. De Boeddha was kennelijk kritisch.
Zeer kritisch zou hij geweest zijn over de leraar Makkhali die, kortgezegd, de leer van kamma afwees.
Hij praatte over hem en diens leer van niet-oorzakelijkheid, als een valstrik voor eindeloos veel wezens.
AN 1.319
“Just as a trap set at the mouth of a river would bring about harm, suffering, calamity, and disaster for many fish, so too, the hollow man Makkhali is, as it were, a trap for people who has arisen in the world for the harm, suffering, calamity, and disaster of
many b e in g s”
De Boeddha in de sutta’s toont zich als iemand die zeer overtuigd was van het belang van juiste visie. Juiste visie/begrip maakt het verschil tussen heil tot stand brengen of ellende veroorzaken. Niet alleen wat jezelf aangaat in dit en volgende levens maar ook op grote schaal.
De allerbelangrijkste visies op dit vlak zijn identiteitsvisies, sakkaya dithhi. Dit zijn identiteitsvisies gerelateerd aan de vijf khandha’s, zoals (alleen uitgewerkt voor vorm/het lichaam):
-ik ben dit lichaam/vorm,
-ik heb een lichaam/vorm of ik bezit een lichaam/vorm
-het lichaam is een aspect of onderdeel van mij
-Ik ben vervat in het lichaam/vorm
Nog sterker is de visie “Ik ben”. Dit staat voor de kern van alle begoocheling.
Geest onder invloed van zulke visies/begrip raakt begoocheld. Het neemt die visies of dat begrip of die perceptie voor waar aan. Met een begoochelde perceptie van wie/wat men zelf is, heeft iemand ook een begoochelde perceptie van wat in diens eigen of andermans voordeel is of niet.
Dit verband is heel belangrijk in boeddhisme.
Dus je hebt een juist inzicht/begrip/visie nodig in wie/wat je bent om ook goed te begrijpen wat in uiteindelijke zin werkelijk in je eigen en andermans voordeel is en wat niet.
Iemand de bijvoorbeeld gelooft dat ie het ego is, die handelt anders dan iemand die daarin niet gelooft.
De kwestie van heil of onheil is volgens de Boeddha-dat kan ik wel zeggen denk ik-dus niet los te zien van de kwestie van identiteit.
De Boeddha was denk ik kritisch ten aanzien van het heilzame aspect van bepaalde levensbeschouwingen en visies, zoals hedonisme, materialisme, eternalisme, ascetisme en nog veel meer.
Diens kritiek was wat mij betreft gestoeld op diens realisatie dat de noties “Ik ben dit” en “Ik ben”, hooguit een perceptie is, een sterke indruk in de geest,
die de boel vertekend, maar wel iets wat ontstaat en kan eindigen.
Ook ten aanzien van bepaalde heersende religieuze gebruiken was de Boeddha kritisch: zoals vuuroffers, dierenoffers, verering van Maha Brahma als Schepper en Vader van alle wezens en Almachtige, het zuiveren van je negatief karma door te baden in rivieren, leven als een os of hond als weg van verlichting en andere gebruiken.
Ik ben er van overtuigd dat de Boeddha dit niet deed om mensen van andere levensbeschouwingen te kwetsen of beledigen maar juist uit mededogen en gebaseerd op diepzinnige wijsheid.
Ik denk dat het ultiem waarachtig is, en uiterst waarschijnlijk dat de Boeddha gelijk heeft dat begoocheling de kern is van onheil. De oplossing van onheil moet ook gezocht worden in het eindigen van deze kern, begoocheling.
Alleen met uitstellen van conclusies kom je er niet, denk ik. Er is wel degelijk een soort antwoord nodig. Een ontmoeting met je ware natuur. Een zien, een ontdekken. Dat wat begoocheling zal eindigen. Dat waardoor je geestesoog, dhamma oog opent. Dat waardoor je wakker wordt. Je ontwaakt. Dat wat vervolgens ook hebzucht en haat zal eindigen. Dat waardoor je niet langer meer vijandschap koestert naar welk wezen dan ook. Dat waardoor je de eenheid en verscheidenheid moeiteloos in alles ziet. Dat wat de angst voor leven en dood volledig wegneemt. Dat wat alle onheilbrengende neigingen ontwortelt.
Ik geloof dat een betere wereld alleen te verwachten valt als wij, ieder voor zich, willen afrekenen bij onszelf met haat, hebzucht en begoocheling.
Ik denk dat de Boeddha gelijk heeft en dat de kern van onheil begoocheling is.
een vat vol haat, hebzucht en begoocheling,
Siebe
kees moerbeek zegt
Siebe, je denkt veel na, blijkbaar, en je schrijft veel. Het lijkt er op dat je het ook beter weet dan anderen. Daar is allemaal niks op tegen.
Welke lessen trek je daaruit, Siebe?’ Het is een ietsiepietsie direct, maar dat mag best, als ik al je berichten zie. Toch?
https://www.youtube.com/watch?v=1HA4lGbrFSY
G.J. Smeets zegt
Deze lap tekst is helemaal off topic, heeft niets te maken met het blogstuk van André Droogers. Ik merk het op doordat het bepaald niet de eerste keer is. En ik spreek de opmerking uit omdat ik als BD lezer off topic reacties op een blogstuk erg storend vind.
Bert zegt
mooie aanleiding om bij jezelf te ontdekken waarom jij je ergert als iemand iets doet dat niet aan jouw voorwaarden voldoet.
Monique zegt
Of we proberen met onze reacties de (intenties van de) blogger te eren
G.J. Smeets zegt
Drie opmerkingen, beste Bert:
1) ik ‘erger’ me niet, dat is jouw psychologisering. Ik vind iets storend en dat heb ik netjes laten weten. Of ik me al dan niet erger, daar weet jij helemaal niks van zonder mij ernaar te vragen.
2) wat ik storend vind heb ik héél duidelijk gemaakt: off topic reacties.
3) het zijn niet *mijn voorwaarden* (jouw term) waaraan die lap tekst al dan niet voldoet; de lap tekst is gewoon off topic.
Wat vind je trouwens zelf van wat André Droogers in het blogstuk ons ter overdenking voorlegt?
Bert zegt
hallo Meneer Smeets,
ik gaf je een tip om tot meer zelfkennis te komen, maar je voelt je kennelijk alleen maar aangevallen. Daarom spijt het me dat ik die opmerking gemaakt heb. Ik had dat niet ongevraagd moeten doen.
Siebe zegt
Zodra de Boeddha zijn leer openbaarde kwam er nog meer conflictstof in de wereld, maar hij was er volgens mij niet op uit.
Ik zie het zo dat wanneer de Boeddha heersende levensbeschouwelijke visies en praktijken bekritiseerde, of gewoon ‘verkeerd’ noemde, hij dat deed vanuit betrokkenheid bij het welzijn van die wezens die die visies koesterden en die praktijken beoefenden.
Siebe
kees moerbeek zegt
Dank, Siebe. Maar de eerste twee regels waren als antwoord voldoende voor mij. :-)
‘Oke, nu gedraag ik me misschien weer als een betweter, maar zo is het nou eenmaal, zeg ik je. Moet ik dan alsmaar doen alsof ik niks weet?’
Dat ‘zeg ik je’, klinkt me niet prettig in de oren en heb ik sinds mijn kindertijd niet meer gehoord. Ik vraag je niet om bescheiden te zijn, kom nou zeg. :-)
Ik vroeg je alleen maar welke lessen je trekt uit wat je zelf schrijft.
kees moerbeek zegt
Ik schrijf de opmerking dat ik de rijmelarij waaraan enkelen zich overgeven in dit BD zeer storend vind. Je kunt zeggen dat dit gerijmel ook een uiting van de vrijheid van mening is, maar welke mening dan? :-)
Kom G.J. Smeets het is maar tijdelijk Mijn lijflied voor jou.
https://www.youtube.com/watch?v=bMysp11TdSg
G.J. Smeets zegt
Beste André Droogers
“Eigenlijk laten al die zin-loze debatten zien dat we ons geen raad weten met diversiteit. We vooronderstellen, in domme navolging van de wetenschap, dat er een punt moet zijn waar die ene absolute finale waarheid te vinden is.”
Wat betreft de zinloze debatten, dat volg ik. Maar je opm. dat “….we in navolging van de wetenschap de waarheid menen te vinden” is een enorme mystificatie van wat wetenschap is. Wetenschappers zijn niet uit op waarheid, ze vergaren en creëren kennis – liefst proefondervindelijk, hoe dan ook controleerbaar en als het effe kan ook reproduceerbaar.
Siebe zegt
Hallo Kees,
Ik zie het schrijven als een kans om van betekenis te kunnen zijn. Iets te kunnen delen met jou en anderen.
Ik denk dat de Boeddha gelijk heeft en dat het belangrijkste -isme, het ego-isme is. Een isme dat eigenlijk alle wezens aangaat, vooral jezelf natuurlijk ook.
De kwestie van heil en onheil is niet los te zien van deze kwestie van identiteit.
Oke, nu gedraag ik me misschien weer als een betweter, maar zo is het nou eenmaal, zeg ik je. Moet ik dan alsmaar doen alsof ik niks weet?
Is de kwestie van identiteit onoplosbaar? Volgens mij onderwijst de Boeddha dat het oplosbaar is. Ik heb daar vertrouwen in.
Je kunt niet van coaches, therapeuten, verplegers, leraren op school, artsen, psychiaters, dominees, imams, je ouders, psychologen, rabbijnen, je vrienden, of wie dan ook, verwachten dat ze je in deze kwestie van identiteit kunnen onderwijzen. Waarom niet? Zonder hun tekort te willen doen, zeer waarschijnlijk doorgronden dat ook niet. Alleen een Boeddha kan dat of een verlichte. Is dat exclusief? Is dat nogal een claim? Ja, maar is het ook onwaar?
Ook in deze tijd zie je hoe belangrijk de kwestie van identiteit is en hoe explosief materiaal dit eigenlijk ook is.
“Ik ben dit” luidt steeds harder terwijl de ander roept “ik ben dat”.
Je kunt alle ismen, alle geloven, alle levensbeschouwingen etc. wel verwijderen uit de wereld, stel, wat je dan niet verwijdert is dat ego-isme in de geest. Daarmee verwijder je ook niet de oorzaak van onheil.
Siebe
G.J. Smeets zegt
Hé Bert (22 mei 2016 om 09:35)
“ik gaf je een tip om tot meer zelfkennis te komen […] Ik had dat niet ongevraagd moeten doen.”
Inderdaad, je zegt het: ongevraagde tips over zelfkennis hebben geen pas in een discussiedraadje zoals dit. Wie dat doet ‘framed’ zijn gesprekspartner naar mijn smaak en inzicht tot moralistisch object. Dat riekt naar paternalisme en daar doe ik niet aan mee. We kunnen van elkaar leren, graag zelfs, maar we zijn niet elkaars leraren.
En nee, ik voel me niet ‘aangevallen’ (jouw woorden), dat is een ongevraagde tip over mezelf.
Dus om bij het onderwerp te blijven, André Droogers stelt in het blogstuk:
“En verder valt ieder de ander alleen lastig om, voorbij alle verschillen, de gemeenschappelijke waarden te ontdekken.”
De gemeenschappelijke waarde in dit draadje is mijns inziens ‘on topic’ te blijven. Ik geloof dat ik er verder niets meer over te zeggen heb.
de redactie zegt
Heren, dames ook. Mag het weer on-topic, alstublieft?