Ik hoor het steeds vaker zeggen: ‘Ach, eigenlijk zijn alle religies gelijk’. Klinkt tolerant, en dat is mooi meegenomen in roerige tijden. Maar wat zegt men eigenlijk?
Vrij vertaald: ‘Ik houd niet van religies die zich exclusief opstellen. Waar haalt een religie de arrogantie vandaan om te zeggen dat ze de enig juiste is? Zelfs binnen één religie verketteren ze elkaar! Machtsvertoon van allemaal dikke ikken!’.
Zo’n opstelling heeft meestal geen consequenties voor de eigen levensovertuiging, al zijn er natuurlijk die zich bij de vorming van hun levensbeschouwing laten inspireren door uiteenlopende religies.
Soms klinkt in de uitspraak een actieprogramma door: ‘Mensen, we hebben veel meer gemeen dan we denken! Compassie! Mededogen! Laten we daar de nadruk op leggen!’.
Godsdienstwetenschappers zoeken de gelijkheid van religies deels in de functies die ze vervullen. Religies bieden oriëntatie op de eigen werkelijkheid, ze geven antwoord op vragen naar de zin van leven en dood, ze onderbouwen de maatschappelijke orde, en nog zo wat. Voor een ander deel zoeken godsdienstwetenschappers overeenkomsten in de vormen: overal riten en mythen, offer en gebed. Maar zo specifiek denken de meesten niet die alle religies als gelijk bestempelen.
Misschien schuilt de grootste gelijkheid in de uitbundige verbeelding. Die maakt dat elke religie weliswaar hetzelfde lijkt, maar toch weer anders is. Overal gelijke functies en vormen, maar steeds anders. Uiteindelijk zijn alle gelovigen gelijk in hun vermogen om onvermoeibaar te spelen met beelden. Dat gelovigen dat niet doorzien, komt doordat macht en hiërarchie exclusiviteit promoten.
Misschien laat dat spelen met verbeelding wel het best zien hoe religies gelijk zijn. Omdat ieder zichzelf mag blijven, lijkt deze insteek het meest overtuigende argument voor tolerantie. Ieder gunt het de ander om anders te zijn en bewondert waar zingeving toe in staat is. Weg met die dikke ikken!
Piet Nusteleijn zegt
Er is één religie met het logo: “Weg met de dikke (en ook die dunne) ikken
Ik is worden. Ik is tijd. We zijn al-één in Zijn. Laten we daarom allemaal hiervoor één grote “inzinking” krijgen. Een soort inkering als absolute variant op de zingeving. Eerst wakker worden en lang kijken naar de spellen van de verbeelding. Ze zijn prachtig.
kees moerbeek zegt
Misschien vind je dit wat, Piet?
‘(Dus) in plaats van ‘neen’ te antwoorden op de vraag of er al of niet een zelf bestaat – gebonden of onafhankelijk, eeuwig of niet – beoordeelde de Boeddha dit vraagstuk van meet af aan als misleidend.’
http://www.vriendenvanboeddhisme.nl/2015/thanissaro.html
René zegt
Helaas zijn de meeste religies wel degelijk gelijk in de zin dat ze andere religies verketteren. En veel religies delen een hang naar rituelen, een missionair aspect en het ontmoedigen of bedreigen van kritische denkers in hun midden.
Ik hoop dat er ooit een tijd komt dat ons brein zover geevolueerd is dat we de ‘God delusion’ achter ons kunnen laten. Tot die tijd laat ik me graag inspireren door de koan van Linji: “If you meet the Buddha, kill him”.
Borisboyo zegt
Waarom zouden we de God delusion moeten verdwijnen?? Ik ken vele zeer inspirerende mensen die in God geloven en zie ook dat door hun geloof zij een soort rust uitstralen, en krachtig, liefdevol en moedig door het leven gaan…. Wie bepaalt eigenlijk dat dat niet oke is, in een God geloven, De Boeddha??? Of toch niet…
G.J. Smeets zegt
Gautama Shakyamuni, alias jouw Boeddha, stelde (met vele anderen) dat je beter niemand kunt geloven wil je zijn pad volgen. En Linji zei eeuwen daarna: “Kom je de Boeddha onderweg tegen maak hem dan een kopje kleiner.” Geloof het of niet maar dat is wat die twee krachtpatsers over elkaar hebben gezegd :)
kees moerbeek zegt
Mwwwah, nogal, maar eigenlijk behoorlijk kort door de bocht, G.J. Smeets.
Als je louter en alleen op je eigen oordeel af gaat, blijf je altijd hangen in je eigen vooroordelen enzovoorts, en blijf je dus in samsara. Dat raadde de Boeddha de Kalama’s niet aan, integendeel!
Linji wordt ook vaak verkeerd uitgelegd. Het gaat er niet om om per se dwars te liggen. Het gaat er niet om slaafs de Boeddha te volgen, of wie dan ook, maar kennis te nemen van de Dharma, een diepgaande afweging te maken en de lering te overstijgen door het eigen te maken: de Dharma te leven.
http://www.suttas.net/suttas/anguttara-nikaya/3/an3-65-kalama-sutta.php
https://www.youtube.com/watch?v=A36tmCQ6soI
kees moerbeek zegt
Mensen die in het bestaan van het Vliegende Spaghetti Monster, smurfen, kabouters en sinterklaas & zwarte piet (zelfs zwarte piet!) geloven kunnen door dit geloof ook ‘een soort rust uitstralen, en krachtig, liefdevol en moedig door het leven gaan….’ Anti-depressiva hebben hetzelfde effect.
Toch is er een groot verschil tussen die mensen en sommige gelovigen en dat is de reden dat Richard Dawkins ‘The God Delusion’ schreef, Borisboyo. Dawkins heeft geen bezwaren tegen religie, omdat inspirerende mensen met ‘een soort rust uitstralen, en krachtig, liefdevol en moedig door het leven gaan.’
‘Wie bepaalt eigenlijk dat dat niet oke is, in een God geloven, De Boeddha??? Of toch niet…’ Het ligt er duimendik bovenop dat dit een retorische vraag is. Als we het antwoord toch allemaal weten, hoef je hem echt niet te stellen :-) Jij gaat daar zelf over voor jezelf, en ik voor mijzelf. Dat mag in een land waar kerk en staat gescheiden zijn en daarvoor heeft veel bloed van onschuldigen gevloeid.
Borisboyo zegt
Ik zie eigenlijk het probleem niet zo, als iemand in God gelooft, prima….Laat iedereen in zijn of haar waarde, dat maakt het leven rijk, dat is het enige wat ik ermee bedoel.
kees moerbeek zegt
Borisboyo, wonderlijk dat je het probleem van godsdienstvervolging en vervolging door (fundamentalistische) godsdienstig gelovigen van niet- en andersgelovigen niet zo als een probleem ziet. Heb je geen televisie, lees je geen kranten? (Godsdienst)vervolging maakt het leven niet rijker :-(
https://www.youtube.com/watch?v=VS5-uYLiKmw
Borisboyo zegt
Ik heb het helemaal niet over vervolging, ik heb het alleen over het geloof in een God en dat ik daarin inspirerende mensen ken, die goed doen, die liefdevol zijn, dus van mij mag het geloof in een God blijven bestaan als reactie op wat Rene schreef over het evolueren van het brein. Er wordt iets anders van gemaakt als wat ik zeg jammergenoeg.
kees moerbeek zegt
Tja Borisboyo, je weet zelf ook wel dat godsdienstig geloven een zwarte kant hebben. En niet alleen die geloven!
Het is geen bijverschijnsel of een vuiltje, maar een direct gevolg van godsdienstig geloven.
Als gesproken over 1 ware god, 1 waar geloof e.d. dan heeft de rest het fout en is dat voor sommigen meer dan genoeg rechtvaardiging om een heel register aan ellende open te trekken om de rest eronder te krijgen. Goed- maar vooral ook kwaadschiks.
Jammer dat je het als een persoonlijke aanval ziet
:-(
Nic Schrijver zegt
Borisboyo,
“Iedereen in zijn waarde laten.” (12 september 13:23)
Daar heb je een mooi streven. Dat inhoud geven vereist grote aandacht.
Borisboyo zegt
Inderdaad, dat is een mooi streven, en kan iedere dag weer opnieuw beoefend worden. De enige dag beter dan de ander dag weliswaar ;-)
Nic Schrijver zegt
;-)
kees moerbeek zegt
Onder ‘iedereen in zijn eigen waarde laten,’ zit een addertje.
Als het erom gaat iedereen in zijn mens-zijn te respecteren (dus zijn/haar mensenrechten te beschermen) dan klopt het. Het veronderstelt echter een actieve houding.
Mijns inziens betekent het niet dat we respect zouden moeten hebben voor het handelen van mensen, ongeacht of die handelingen heilzaam of onheilzaam zijn. Integendeel, moord, diefstal, mishandeling, uitbuiting e.d. is geen gedrag dat te respecteren is. De Boeddha hield er geen ‘laat maar waaien-mentaliteit’ op na.
De oorzaken van het Lijden moeten we niet laten voor wat ze zijn, maar er juist mee aan de slag gaan om ze weg te nemen. Met diep respect en mededogen voor eenieder.