Misplaatste geestdrift

Gisteren zag ik op Facebook een foto staan van Thich Nhat Hanh met een tekst van zijn hand die mij ontroerde. “Gewoonlijk vinden mensen lopen over water een wonder. Maar ik denk dat het ware wonder niet is lopen over water, maar lopen over de aarde. Iedere dag zijn we getuige van een wonder dat we meestal niet eens herkennen: een blauwe lucht, witte wolken, groene bladeren, de donkere, nieuwsgierige ogen van een kind – of onze eigen ogen. Alles is een wonder,” aldus de Vietnamese boeddhistische leraar.

Het deed me denken aan een zin uit een column van Edel Maex die ik eerder op de dag in het Boeddhistisch Dagblad had gelezen: “Mag ik een lans breken voor het gewone?”

Het gebeurde allemaal na mijn artikel over mindfulness en boeddhisme. Daarmee, en met mijn bijdragen aan de aansluitende discussie erover, ben ik lelijk uit de bocht gevlogen. Dit betreur ik zeer.

Enthousiasme
De dharma, de leer van Shakyamuni Boeddha, kan in elke periode welke vorm dan ook aannemen, overeenkomstig de ontvankelijkheid en het begripsvermogen van mensen. Dus waarom zou mindfulness voor sommigen niet een vorm kunnen zijn waarin de dharma zich in de tegenwoordige tijd aandient?

Voor mij blijkt in mijn situatie de nembutsu, een mantra om te mediteren op Amida Boeddha, een vaardig middel dat me in combinatie met mijn zenbeoefening verder helpt op mijn boeddhaweg. Ieder het zijne.

Iedereen wil ik graag laten delen in mijn enthousiasme over de nembutsu. Het lijkt me een laagdrempelige toegangspoort tot de dharma, ook voor mensen die aan mindfulness doen. Maar ik zie over het hoofd dat die mindfulness op zichzelf al een vaardig middel kan zijn en toereikend voor beoefenaars. En dat de nembutsu die voor mij werkt, dit voor anderen niet hoeft te doen.

Spiritueel materialisme
Dharma kan ook dharma zijn als er geen dharma op staat. En zelfs al zou mindfulness er geen toegangspoort toe zijn, wat dan nog? Dat mensen leren hun rusteloze geest tot kalmte te brengen en meer subtiliteit van waarneming te ontwikkelen, is al heel wat. Meer nog, zelfs al zouden ze dat niet doen maar beter kunnen omgaan met tegenslag of bewustere keuzes maken in het leven, dan nog kan mindfulness van waarde zijn, getuige de voorbeelden die Edel Maex in zijn column geeft.

Ik was bezorgd dat dharma zonder dharma de deur zou openzetten voor spiritueel materialisme. Dit is een valide vraag, maar niet op de manier waarop ik deze in mijn stuk uitwerkte. Wie is Jules Prast om al de mindfulness waarmee zoveel mensen integer bezig zijn, de maat te nemen en het gewone leven de leer voor te houden?

Verkeerde been
Ik zeg jullie: die Jules Prast, die was abuis, de weg even kwijt. Niet met kwade intenties, maar uit misplaatste geestdrift. Geestdrift is in dit verband een toepasselijk woord; wanneer drift de geest binnensluipt, kan het zicht op de weg makkelijk uit het oog worden verloren.

Alles is een wonder en alles is een les. Je kunt naar dat inzicht op ieder moment terugkeren. Zowel de woorden van Thich Nhat Hanh als die van Edel Maex waren een teken, een schok van herkenning en een flits van ontwaken na een discussie die mij gevoelsmatig niet lekker zat. Het spijt mij, lieve lezers, wanneer ik jullie op het verkeerde been heb gezet. “Mag ik een lans breken voor het gewone?” Deze boeddhist en columnist draagt deze vraag mee in zijn hart.

Namu Amida Butsu.