Waarom wensen we elkaar van alles toe rond Nieuwjaar?
Antropologisch antwoord: de komst van een nieuw jaar maakt mensen onzeker en dat vraagt om een overgangsritueel. Wensen zijn deel van dat ritueel. Ze bestrijden onze onzekerheid, helemaal in crisistijden. Onze wensen vertolken ons houvast in idealen, waarden en schoonheid.
Helaas, over de verwezenlijking van onze wensen hebben we weinig macht. Ons wensdenken vindt altijd plaats in een machtscontext. Immers, macht is het vermogen het leven van anderen te beïnvloeden. Dat is sowieso eigen aan alle sociale relaties. Onze wensen bedoelen het leven van anderen te veraangenamen. Ze willen iets teweeg brengen, wel tegen beter weten in. ‘Vrede voor jou en alle mensen!’. Realisten reageren met een bars ‘Lees je krant!’.
Dat we iets te wensen hebben, is gegeven met de beperkingen die machtsmechanismen aanbrengen. Juist het gewicht van dominante macht laat veel te wensen over. Leidersfiguren vestigen een exclusieve vorm van betekenisgeving. Dat stelsel geeft sommigen zekerheid, veel anderen kriebels. Het gegeven dat machthebbers doorgaans aan het langste eind trekken, daagt aan het kortste eind betekenisgevers uit om te vragen: ‘Klopt dit?’.
We zouden daarom wat eigenwijzer moeten omgaan met onze eigen wijze van betekenis toekennen aan de werkelijkheid om ons heen. De schurende wisselwerking tussen onze wensen en de voorhanden machtsverhoudingen is een prima aanleiding.
En dat niet alleen in het stemhokje. Bij ‘macht’ denken we primair aan de politiek in land, wereld en eventueel levensbeschouwing. Maar het is ook een factor in kleinschalige persoonlijke relaties in het dagelijks leven, het werkveld voor onze nieuwjaarswensen.
Mijn wens voor 2024? Dat u in het komende jaar af en toe bespeurt hoe betekenisgeving en machtsuitoefening samenhangen. Ik zal u daarin wekelijks bijstaan.
