• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Columns » Ondernemen met menselijke maat: Organischeren

Column van Kees logo

Ondernemen met menselijke maat: Organischeren

23 mei 2013 door Kees Klomp

Mijn goede (dharma)vriend Henco van der Weijden vertelde mij onlangs een prachtige anekdote over een reis die hij in 2005 met zijn leraar lama Jigmé Namgyal maakte naar de boeddhistische bedevaartsplaats Bodh Gaya in India.

Henco vertelde hoe lama Jigmé en hij werden opgehaald van het treinstation van Gaya door Khenpo Lobsong – een goede vriend van lama Jigmé – en hoe zij samen in hetzelfde pension verbleven en tijd doorbrachten. Henco werd getroffen door de combinatie van nederigheid en kracht van die Khenpo Lobsang. Alhoewel Khenpo Lobsang alle tijd en aandacht voor Henco en lama Jigmé leek te hebben, verontschuldigde deze zich regelmatig dat hij zo veel bezigheden had en zo weinig tijd.

Lama Jigmé legde Henco uit dat Khenpo Lobsang het druk had omdat hij directeur was van een organisatie van een belangrijk evenement; een ceremonie ter herdenking van de eerste sterfdag van de leraar Khenpo Jigmet Phuntsok. Dit bleek een gigantisch evenement te zijn. Er waren duizenden Tibetanen naar Bodh Gaya gekomen om onderdeel te zijn van de ceremonie. Henco besloot Khenpo Lobsang nauwlettend te gaan volgen om erachter te komen hoe hij leiding kon geven aan de coördinatie van zo’n groot evenement, vanuit de kracht van zijn nederigheid.

Henco vertelde over de wonderlijke manier waarop dit grote evenement georganiseerd werd; binnen enkele dagen werd – schijnbaar spontaan – iets uit de grond gestampt waar wij hier in Nederland weken en vuistdikke draaiboeken voor nodig zouden hebben. Iedereen leek als vanzelf zijn rol en/of taak te vervullen. Henco beschreef dat de verwording van het evenement een vloeiend geheel was, waarin Khenpo niet zozeer het directieve middelpunt van de belangstelling was, maar meer een soort oase van rust van waaruit bewegingen doelgericht hun weg vonden.

Wat is de moraal van dit verhaal? Het beschrijft de contouren van wat ik ‘organischeren’ noem. Zoals het woord waarschijnlijk al doet vermoeden; een organische wijze van organiseren. Een organisatievorm die natuurlijk is, waardoor de samenwerking tussen mensen vanzelf gaat; in plaats van opgedragen en opgedrongen. Naar mijn mening is organischeren de enige échte manier van organiseren, omdat het als enige écht recht doet aan mensen.

Organischaties zijn ingericht op basis van geluk. Tegelijkertijd gebiedt de eerlijkheid mij – na meer dan twintig jaar dagelijks bij bedrijven over de vloer te komen – te zeggen dat het overgrote gedeelte van de bedrijven niet georganischeerd is, maar georganiseerd. Het leeuwendeel van de bedrijven is puur en alleen ingericht op geld en dwingt dit af met een de daartoe benodigde – artificiële – structuur en cultuur. Mensen werken nadrukkelijk in dienst van geld en worden als zodanig geacht te fungeren als medewerkers, te voldoen aan functieprofielen en zich te schikken in bureaucratische processen en hiërarchische procedures.

Als we mensen tot medewerkers reduceren, amputeren we een belangrijk gedeelte van het mens-zijn. Met alle kwalijke gevolgen van dien. Mensen gedijen niet in onmenselijke organisaties. Het is dan ook niet voor niets dat er zoveel lijden is binnen zoveel bedrijfsmuren.

Het is allesbehalve gemakkelijk om organisaties te transformeren tot organischaties. Net als bij mensen is het transformatieproces van genot naar geluk, een pad dat met pijn en lijden is geplaveid. De verandering vindt plaats door schade en schande. Net als mensen speelt het ego hier een sleutelrol bij. Net zoals wij mensen individueel in het ‘genot-gareel’ worden gehouden door ons ego, geldt dat ook voor bedrijven. Bedrijven worden in het ‘geld-gareel’ gehouden door een collectief ego. Ook bedrijven hebben wat mij betreft een ego. Ik noem dit het bedrijfs-ego. Dat is ook niet zo raar, want bedrijven en organisaties zijn niets meer dan een groep samenwerkende mensen. Het bedrijfs-ego is het – door mensen veroorzaakte – geconditioneerde denken en doen van de organisatie.

Het is een reactiepatroon – een overlevingsmechanisme – dat in de loop van jaren in het bedrijf is ingeslepen. Het is een aangeleerde manier om met gebeurtenissen om te gaan. In elk bedrijf geldt: zo is het en zo hoort het. Het bedrijf probeert – net als mensen – de realiteit te manipuleren en bestendigen door zoveel mogelijk pijn – falen, tegenslag – te vermijden en zoveel mogelijk plezier – succes, winst – te bestendigen. Dit vormt in elk bedrijf de basis van de bedrijfsvoering. In elke organisatie creëert dit een ongrijpbare en onzichtbare kracht en macht die het reilen en zeilen dicteert. Een woord voor deze kracht en macht – wat iedereen die bij een bedrijf werkt of heeft gewerkt wel zal herkennen – is de bedrijfspolitiek. In elk bedrijf heerst er politiek. Niemand weet precies waar het vandaan komt – het heeft zelden of nooit een concrete naam of gezicht – maar de drang en dwang die ervan uitgaat is onmiskenbaar en onontkoombaar. Wie tegen het ‘geld-gareel’ in druist, kan rekenen op represailles. Precies zoals ons ego er lustig op los tiert, dreigt en kritiseert als we uit ‘genot-gareel’ stappen.

Het collectieve bedrijfs-ego creëert net als het individuele mens-ego lijden. Ik kom in mijn coaching-werkzaamheden twee dominante vormen van bedrijfslijden tegen: burnout en burndown. Het verschijnsel burnout is een ondertussen overbekende vorm van lichamelijke en geestelijke uitputting die – wat mij betreft – wordt veroorzaakt doordat mensen structureel in een situatie verkeren waarin zij – gedwongen – geen mens mogen zijn maar medewerker moeten zijn. Dat brandt mensen onvermijdelijk op.

Maar ik heb ook ontdekt dat mensen afbranden. Ik noem dit burndown. Ik mag regelmatig jonge, talentvolle mensen – de zogenaamde high potentials – van (grote) bedrijven begeleiden op het carrière-pad naar leiderschap. Het gaat hierbij om jonge mensen waarvan binnen de organisatie wordt verwacht dat zij over het talent beschikken om op termijn leiding te gaan geven aan het bedrijf en/of onderdelen daarvan. In plaats van de nodige sturm und drang en de nadrukkelijke wens/wil om de organisatie – anders dan de gevestigde orde – op eigen wijze te ontwikkelen, stuit ik bij deze jonge mensen juist op een soort van proactieve zelfcensuur. De talenten slikken en schikken – met tegenzin en soms zelfs weerzin – en leggen zich op voorhand al – ongelukkig – neer bij de heersende spelregels van het bedrijf. De politiek is te sterk. Niet bepaald een goede basis voor een gezonde carrière.

Net als bij mensen is het ook binnen bedrijven essentieel dat we ons uit de wurggreep van het ego en zijn ‘genot/geld-gareel’ bevrijden. Dat bevrijden is wat – compleet – anders dan bestrijden. We hoeven het ego niet te bestrijden. We hoeven het ego slechts te begrijpen. We moeten leren inzien dat alles wat we vinden, voelen, denken en doen is aangeleerd in een goedbedoelde poging om veiligheid en zekerheid te verkrijgen. Omdat de realiteit echter onmogelijk te bestendigen is, is de oplossing het probleem geworden. We moeten werkelijkheid en wenselijkheid leren onderscheiden. Het ego vertelt een gekleurd verhaal. Het ego dwingt wenselijk gedrag af met angst en verlangen. Zo ook bij bedrijven. Elk bedrijf heeft zijn succesverhalen en zijn faalverhalen, en bij alle bedrijven zijn dit de bepalende leermomenten geweest die de structuur & cultuur en zienswijze & handelswijze hebben gevormd. Ook bedrijven benaderen de realiteit vanuit verhalen uit het verleden die de mensen in het bedrijf een vermeend gevoel van veiligheid en zekerheid over hun toekomst moet geven. Maar die er feitelijk gezien alleen maar voor zorgt dat het bedrijf in hetzelfde cirkeltje blijft ronddolen.

Ego-bevrijding ontstaat bij gratie van wijsheid en vaardigheid. Eerst moeten we door middel van wijsheid realiteitszin ontwikkelen – en dus inzien dat we helemaal niet zijn wat we vinden, denken, voelen en doen – en daar vervolgens vaardig naar handelen. Dat vaardige handelen staat in het teken van mededogen. We moeten mededogen voor onszelf en ons lijden leren ontwikkelen. Ik heb de boeddhistische leraar Thich Nhat Hanh het principe van mededogen ooit meesterlijk horen verwoorden. Thich Nhat Hanh vertelde dat we naar onszelf moeten leren kijken zoals een moeder (of vader) naar haar/zijn pasgeboren kind kijkt. Als dat kind huilt, heeft geen moeder (of vader) langer dan een seconde nodig om te constateren dat het kind verdrietig is, en zal geen moeder (of vader) er aan twijfelen om het kind liefdevol vervolgens te troosten. Dat is zo een logische reactie, dat het intuïtief is. Mededogen is dat principe éérst op jezelf en je lijden toepassen, en daarna op álle andere mensen. De kunst van mededogen is inclusiviteit; willekeurige vreemden met dezelfde liefde en aandacht behandelen als je pasgeboren kind; de mensheid als je naaste familie benaderen en behandelen.

Met die naaste familie-insteek veroorzaakte ik onlangs een plaatselijke storm in een glas water tijdens een managementcongres, waar ik mijn verhaal mocht vertellen over het bouwen van gelukkige organisaties. Voordat ik het podium betrad, was een managementadviseur aan het woord die vol trots zijn nieuwe managementtool presenteerde; een automatiseringsprogramma waarmee managers snel en gestructureerd functioneringsgesprekken met medewerkers konden (in)voeren. Volgens de spreker was zijn tool ontzettend handig voor managers die leiding moeten geven aan grote groepen medewerkers, want een goed en grondig functioneringsgesprek kostte met zijn tool nog maar een paar minuten.

Ik kreeg ter plekke pijn in mijn buik van het zeer onpersoonlijke en onmenselijke karakter van dit product. Toen ik aan de beurt was besloot ik daarom de spreker tot het leidende voorwerp van mijn verhaal te maken; ik vroeg hem of hij gelukkig was. Hij antwoordde zeer beslist: ‘Zeker. Ik ben zeer gelukkig’. Ik vroeg hem waar zijn geluk uit bestond. De man antwoorde met een even grote stelligheid: ‘Ik word gelukkig van mijn gezin. Ik ben zeer gelukkig met mijn vrouw en twee zonen. Ik word er gelukkig van om hen gelukkig te zien’ en hij zei vervolgens letterlijk ‘We houden van elkaar en hebben het fijn samen. We vormen een harmonieus gezin’. Toen ik de man vervolgens vroeg of hij zijn vrouw en kinderen al aan zijn tool en de daarbij horende geautomatiseerde functioneringsgesprekken had onderworpen, keek hij me uiterst verontwaardigd aan: ‘Nee natuurlijk niet. Wat een rare vraag. Dat doe je toch niet?’ Ik reageerde met de wedervraag: ‘Waarom doet u dat dan wel bij bedrijven?’ Consternatie en geroezemoes alom. De man reageerde: ‘U wilt gezinnen en bedrijven toch niet serieus over één kam scheren? Dat zijn toch volstrekt verschillende dingen?’ Ik antwoorde wederom met een vraag: ‘Wat is dat verschil dan precies? Kunt u mij het verschil tussen uzelf als mens als u thuis bent en uzelf als medewerker als u op het werk bent dan duiden?’ Het bleef stil…

Ik geloof hartstochtelijk dat we privé relaties en professionele relaties bewust over één kam moeten scheren. We kunnen feitelijk gezien ook helemaal niet anders. We zijn immers altijd en overal mens. Organischeren is dan ook dit meedogende familie-principe toepassen in de bedrijfscontext; het is meedogend organiseren. Door medewerkers te behandelen als je dierbare, naaste familie ontstaat er een werkelijk constructieve, compassievolle en coöperatieve organisatie die – omdat deze maximaal menswaardig is – vanzelf geluk-georiënteerd wordt.

Net als het geval is bij gezonde gezinnen (ik ben me namelijk terdege bewust dat er ook volop disfunctionele, destructieve gezinnen bestaan), moeten managers zich daarom meer als vader of moeder gaan gedragen. Managers moeten het laten floreren van de relaties met hun medewerkers als hun belangrijkste taak gaan beschouwen. Managers moeten verbonden zijn met hun medewerkers; de overtreffende trap van betrokken. Managers moeten hun medewerkers – net als hun kinderen – onmetelijke hoeveelheden liefde,  vertrouwen en medevreugde geven. Managers moeten hun medewerkers – geduldig – fouten laten maken en lessen laten leren. Managers moeten helpen. Onvoorwaardelijk! Managers moeten met zachte, warme hand de goede richting wijzen en het goede voorbeeld geven. Managers moeten zorgen, niet leiden. Managers moeten meer – intuïtief – met hun hart werken, en minder met hun hoofd. Managers moeten medewerkers eerst en vooral gelukkig willen laten zijn. Managers moeten de uniciteit van mensen vieren in plaats van de uniformiteit van medewerkers afdwingen. Managers moeten een harmonieuze omgeving creëren waarin mensen zichzelf kunnen zijn. Of, zoals lama Jigmé Namgyal – waarmee ik deze blog begon – het zo prachtig zegt in zijn onnavolgbare mengsel van Engels, Tibetaans & Nederlands: Compassionate leaders make their companies ‘gezellig’.

Kees Klomp werkt als strategy director bij True Ideas; een marketing en communicatieadviesbureau dat bedrijven betekenisvol positioneert en activeert. Hij laat zich hier en overal bij onverminderd inspireren door het boeddhisme. 

Dit artikel verscheen eerder in een kortere versie in BoeddhaMagazine.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Columns Tags: bedrijven, gezinnen, kees klomp, medewerkers, menselijke maat, privé, professioneel, relatie

Lees ook:

  1. ‘Bloei!, werken aan geluk in organisaties’ (2)
  2. Business happiness or business pleasureness? That’s the questions!
  3. Leve de Constructieve Destructie! Het voetstuk en de schaamte.
  4. ‘Economisch gezien begint het bewandelen van de Middenweg met het beteugelen van hebzucht.’

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Joost zegt

    23 mei 2013 om 11:33

    Kees bedankt! Stof om over na te denken. In hoeverre heerst er bij sommige bedrijven inderdaad niet een soort consumptiemaatschappij? Als medewerker ben je gewoon een ding dat moet werken. Werkt het niet, of vinden we wat beters/mooiers/nieuwers, ga je eruit. Gaat het kapot (b.v. burnout), kopen we een nieuwe?

  2. kees klomp zegt

    23 mei 2013 om 13:45

    @joost
    ik ben bang dat jouw vraagtekens kloppen; hoe pijnlijk ook…
    het leeuwendeel van de bedrijven bestempelt mensen nog hardnekkig als (human)resources, functieprofielen, arbeidskrachten, FTE’s en/of meer van dit soort onmenselijke woorden. en dat wat je ontmenselijkt, wordt tot gebruiksartikel gemaakt.

  3. Ujukarin zegt

    23 mei 2013 om 14:56

    Hmmm… niet inkorrekt, maar mag ik dan ook even zout in de wonde wrijven met de keerzijde van de medaille:
    * Consumenten die een leverancier dumpen voor een paar euro/cent minder, denk aan telefoon of energie of vliegticket. NB: even los van de vraag of de kip of de ei begonnen was, waar leveranciers jou als nummer zien is er een vrij grote kans dat de klant HUN als nummer ziet. Maar waar ze jou niet als nummer zien zouden ze wel eens wat duurder kunnen zijn, denk aan natuur/ekologische winkels. Is de consument bereid ervoor te betalen?
    * Consumenten die “eerst advies vragen bij de betere elektromarkt en daarna hetzelfde produkt voor een tientje minder kopen bij Mediamarkt”, de winkel waar de prijs zo laag is omdat ze weinig advies geven.
    Dus we zitten met z’n allen in de Sh^&^&^&*t keten, ook wel de samsarische of Dukkha-keten genoemd, en de beschuldigende vinger wijzen naar één schakel in die keten is iets te makkelijk…

    With folded palms,

  4. kees klomp zegt

    27 mei 2013 om 08:17

    @ujukarin
    je hebt – natuurlijk – helemaal gelijk. producenten en consumenten vormen een wederzijds afhankelijk systeem. zoals alles. mensen zijn niet alleen wat ze produceren, maar ook wat ze consumeren. die wijzende vinger is dus evenzeer op consumenten gericht die de prijs en de waarde der dingen door elkaar heen halen! _/\_

Primaire Sidebar

Door:

Kees Klomp

Kees Klomp is Boeddhist, en marketing- en management expert 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 19 augustus 2022 - 21 augustus 2022
    Retraite weekend | Vreugde van zijn: gelukkig zijn | Live | 19-21 aug
  • 22 augustus 2022 - 26 augustus 2022
    3-daagse boeddha vakantie
  • 26 augustus 2022 - 28 augustus 2022
    Retraite weekend | Liefde en Compassie voor jezelf en anderen | Live| 26-28 aug
  • 29 augustus 2022
    Discovering Buddhism open Class
  • 30 augustus 2022
    Inloopavond Maitreya instituut Amsterdam
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De rafelkant van onze democratische rechtsstaat – deel 2

    Kees Moerbeek - 14 augustus 2022

    De belangrijkste taak van de rechtvaardige, ‘wiel-draaiende vorst (de rājā cakkavattī) is het opheffen van armoede, die leidt tot diefstal en ander moreel wangedrag. De manier om criminaliteit te bestrijden is niet wreder straffen en de wet strikter toe te passen, maar mensen een gelegenheid en een perspectief bieden om op een eerlijke manier hun brood te verdienen. Hebben de mensen een acceptabele levensstandaard dan berokkenen zij anderen geen kwaad en zal het land vrede en rust kennen.

    De rafelkant van onze democratische rechtsstaat – Deel 1

    Kees Moerbeek - 7 augustus 2022

    De auteur signaleert een onontkoombare overgang naar een staatsgrenzen overstijgende vervlechting van belangrijke leefomstandigheden op economisch, cultureel, klimatologisch en technologisch gebied. Het verlies van houvast dat dit veroorzaakt valt samen met het verlies van de bescherming door de verzorgingsstaat. Dit wordt verergerd door de onverschilligheid in leidende politieke en economische kringen ten opzichte van de onzekerheid die de veranderingen oproepen. De weerstand die dit alles opwekt neemt op veel plaatsen onder invloed van populistische en autoritaire bewegingen ‘de vorm aan van een afwijzing van anderen, andersdenkenden en andersverschijnende mensen.’

    Woef hé…een signalering

    Erik Hoogcarspel - 4 augustus 2022

    Georg Luck (1926 – 2013) was hoogleraar aan de Universiteit in Baltimore, Verenigde Staten in de klassieke cultuur en talen. Aan het einde van zijn carrière heeft hij op verzoek van een collega een studie uitgevoerd naar een heel aparte groep van filosofen, de cynici. Het wordt cynicus is afgeleid van “hond”, kynos. Deze “honden” predikten voor het volk en leidden talentvolle leerlingen op.

    De kinderen hebben nu rust nodig. Over ouderverstoting.

    Rob van Boven en Luuk Mur - 2 augustus 2022

    De kinderen waren 5 en 4 jaar toen de moeder vertrok met de kinderen. Ze wilde niet langer als slaaf behandeld worden door haar man. De kinderrechter besliste dat het woonverblijf bij moeder was, er kwam een bezoekregeling met vader en er werd opgelegd dat de ouders mee zouden doen aan ouderbemiddeling. De bemiddeling werd geen succes en ook een tweede en derde poging mislukte. Toen kwam er een melding bij Veilig Thuis door de vrijwillige jeugdhulpverlening.

    Crisis op crisis

    gastauteur - 1 augustus 2022

    Stel dat de vooronderstelling dat de mens beschikt over een vrije wil nu eens niet waar blijkt te zijn terwijl ons wetstelsel daar wel vanuit gaat en daarmee aansluit bij het vrije-markt-denken, het kapitalisme. En als dat niet waar is of maar heel beperkt, wat betekent dat dan? Dat er zoiets als een vrije wil bestaat is een aanname, een geloofsartikel.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2022 – dag 227 – water
    • Boeken – Abnormaal goed
    • Reacties in het Boeddhistisch Dagblad – spraak bewaken
    • Halte Hertenkamp – Omleidingen
    • Wakker Dier – Nominaties Liegebeest 2022 bekend

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens