Als krantenlezer kom ik voortdurend de medemens als betekenisgever tegen. Geen echt nieuws natuurlijk, want betekenis toekennen is zo oud als de mensheid. Toch verrast het me elke keer weer. Steeds krijgt iets een toegevoegde betekenis, bovenop de betekenis die iedereen kent.
Zomaar wat voorbeelden:
– Bijschrift bij een foto: ‘Een jongen in de Bosnisch-Servische stad Banja-Luka steekt drie vingers op: de nationalistisch Servische groet’ (Volkskrant).
– Demissionair minister Hugo de Jonge keert in de Tweede Kamer Forum-leider Thierry Baudet de rug toe als die het woord voert (alle kranten).
– De Volkskrant interviewt demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen. Tijdens het interview, lees ik, is ze geheel in het diepzwart gekleed. De interviewster vraagt of dat iets zegt over haar gemoedstoestand. ‘O, nee hoor, dat is echt toeval’. De foto’s bij het interview staan gepland voor de volgende dag. Van Huffelen en de interviewster overleggen over een geschikte outfit. Dat leidt er uiteindelijk toe dat de staatssecretaris voor de foto een groene blouse aantrekt.
– Een religieus voorbeeld: in Trouw spreken een rabbijn en een imam zich uit over de vraag of hun gelovigen een transplantatie met een varkensnier zouden mogen accepteren.
– Ook in Trouw zegt de baas van zorgverzekering VGZ, Karin van Gennip: ‘Een ziekenhuisgeur betekent voor mij vreugde’.
Willekeurige voorbeelden. Steeds wordt er gespeeld met betekenissen uit twee op zich gescheiden domeinen. Voor de primaire betekenis is steeds het lichaam het brondomein: hand, rug, kleding, nier, geur. Daar wordt dan een nieuwe betekenis aan gekoppeld, anders, maar met een duidelijke boodschap.
Natuurlijk zijn er meer brondomeinen voor de verbeelding, zoals de natuur, de tijd, of de ruimte. Maar elke keer spelen mensen met betekenissen.
Lieve lezer, zet deze bril op uw neus en lees nu nog eens de krant van vanmorgen. Oeps, bril, neus, nog meer lichamelijke betekenistoekenning…
