Het jaar 2021 – dag 27 – massa

Het Journaal opende gisteren een item over de onrust in Nederland met beelden van een door een oud aandoende straat marcherende groep volwassen mannen die armen strekten en leuzen schreeuwden. Ze lieten geen ruimte voor anderen, dat was ook niet de bedoeling. Ik schrok enorm, werd bang, moest gelijk denken aan nazi’s in de jaren dertig van de vorige eeuw, die de medemens en voor hen tegenstander uit wilden schakelen.

Een paar seconden dacht ik zelfs dat de NOS die oude beelden, in het schemer van de avond, de enorme massa, uit de vorige eeuw uit het archief had gehaald, om een vergelijking te maken met de huidige bewegingen, maar ik had het fout. Het ging om voetbalsupporters, ik meen in Den Bosch, die de straat opgingen om relschoppers geen ruimte te bieden. De macht van de straat regeert in vele varianten.

Minister Grapperhaus van Justitie voorspelde gisteravond in een talkshow waar hij virtueel te gast was, dat plunderaars, aanzetters tot geweld, relschoppers, een gevangenisstraf tegemoet kunnen zien. Gelukkig gaat hij daar niet over, het zijn onafhankelijke rechters die over daden van mensen oordelen. De minister weet wat het is als hij in de fout gaat, toen hij een boete moest betalen omdat hij geen mondkapje droeg tijdens een feestje na zijn huwelijksvoltrekking. Het zal overigens nog een hele klus worden om de relschoppers op te sluiten, er zijn steeds meer gevangenissen gesloten.

De minister wilde de orde-en-recht staatsman uithangen, gisteravond. Ook jongeren zullen de dans niet ontspringen, waarschuwde hij. Gelukkig was er een politiechef in de zaal die repliceerde dat die jongeren onder het jeugdrecht vallen en dat vonnissen ook gericht zijn op herstel van de dader. Zeg maar de ontwikkeling van het geweten.

Wat zijn dat voor mensen die rellen, werd de afgelopen dagen steeds gevraagd. Een psychater vertelde gisteren in dezelfde talkshow dat er wanorde heerste in de Nederlandse maatschappij al voor de rellen uitbreken. Boze boeren forceerden met een trekker de deur van een provinciehuis en jeugd bewapende zich met messen om zich te kunnen verdedigen. En de overheid liet dat in eerste instantie allemaal gebeuren zonder op te treden. Die overheid is zelf bezig geweest met het afbreken van de rechtsstaat. Dat het dus onze eigen schuld is wat er gebeurt, volgens de psychiater die ook filosoof is.

Een paar jaar geleden is er een onderzoek geweest naar de geestesgesteldheid van voetbalhooligans die tijdens een wedstrijd racistische verwensingen het veld op slingerden, oerwoudgeluiden maakten, zichzelf niet meer in de hand hadden, de boel gingen slopen, slaags raakten met ordehandhavers. En wat bleek, onder hen waren zelfs psychologen, die zichzelf vergaloppeerden en die de volgende werkdag weer verwarde cliënten gingen begeleiden. Tot ze gearresteerd werden in of buiten het stadion.

Het boeddhisme zegt dat al onze handelingen voortkomen uit onze geest die vol verwarring kan zijn. En vaak karma creëren, de wet van oorzaak en gevolg. Het is een lastig ventje, altijd op zoek naar sensatie en onrust. En moeilijk tot bedaren te brengen. Voor je het weet loop je mee in een meute relschoppers als je niet thuis blijft tijdens de avondklok. Zelf ben ik per abuis ooit als verslaggever in een blokjeshemd in een oude auto met een lange en woeste baard op een snelweg op de kop van een door de politie weggejaagde stoet zigeuners terecht gekomen, omgeven door motoragenten die me dreigend aankeken, in dit geval geen werking van de geest maar door een verkeerde manoeuvre op de weg. Maar dat wisten die agenten niet, ze zagen een waardeloze zigeuner in een oude auto. Voor je het weet word je agressief.

Er zijn steeds minder organisaties en wegen waardoor gevoelens van onmacht gekanaliseerd kunnen worden. Vakbonden zijn monddood gemaakt, de pers is de vijand, sociale media worden gebruikt om de boel op te hitsen, er zijn darksites, in gewone situaties zijn mensen bang zich te laten horen, bang voor represailles van de baas en omgeving. Politici zijn mala fide of gedragen zich alsof en luisteren niet naar het volk. Ministers blazen zich als brulkikkers op. Voetbalsupporters nemen de straat over. Wat had er gebeurd als ze relschoppers waren tegen gekomen?

Op mijn werktafel staat in een klemmetje de tekst: ‘…nooit komen uitingen van haat in deze wereld tot rust door haat, maar door niet te haten komen ze tot rust, dat is een eeuwige wet.’ Relschoppers haten misschien deze maatschappij waarin ze geen kansen krijgen, zeggen deskundigen. Het lijkt erop, ik weet het niet. Nooit komen uitingen van haat…Vertel het mij, misschien leer ik te begrijpen.

Moedig voorwaarts!

BIJSLUITER: het lezen van deze columns kan leiden tot groot geestelijk ongemak,  woedeaanvallen, depressies, onbeheerst gedrag, angstaanvallen, maagzuur, zweten, ongeloof, twijfel aan eenieder, straatvrees, lange tenen en het geloof in het eigen gelijk. Bij de lezers. Scheldpartijen en een onbedwingbare drang om te reageren zijn waargenomen. Sommigen willen mij corrigeren. Of bedanken. Of prijzen. De drang om in verzet te komen is waargenomen, het abonnement op te zeggen. Sommigen besluiten de krant niet meer te lezen, of te boycotten. Er kwaad over te spreken. Te janken of te vloeken. De straat op te gaan om te demonstreren maar niet weten waartegen. Het boeddhisme de rug toe te keren.  Of aan de drugs te gaan. En zo gaat het maar door.