Mensen zijn bedreven in het betekenis geven aan hun werkelijkheid. Maar echt perfect zijn ze nu ook weer niet. De ideale wereld is al vaak bedacht, maar wordt nog steeds verwacht. Nu dient AI zich aan als betekenismachine. Gaan we het wonder van de volmaaktheid toch nog meemaken? Biedt AI compensatie voor wat de mens niet lukt?
AI kan veel wat de mens niet kan. In zeer korte tijd vat het een enorme hoeveelheid data samen. Complexe thema’s reduceert het tot een A4-tje. Ai staat nog in de kinderschoenen, maar bijleren en zichzelf corrigeren lijkt al mogelijk.
AI is mensenwerk. De mens kan zich een schouderklopje geven: dat heb je toch maar knap bedacht! Maar ‘mensenwerk’ suggereert ook excuses voor falen en feilen: ‘Ach, het blijft mensenwerk’. Juist omdat de mens zowel een knapperd als een knoeier is, kan niemand doorslaand succes beloven. De mens kan bij AI weer eens de tovenaarsleerling blijken te zijn die het eigen kunstje niet baas kan. En in dit geval ontbreekt de meestermagiër om de schade te herstellen.
Omdat de werking en uitwerking van AI niet duidelijk zijn, ontstond het idee van een pauzeknop. Eerst moeten we maar even kijken wat dit moois teweeg brengt, zei men, daarna kan pas besloten worden of en hoe we verder gaan. Maar bij machthebbers is geduld een schaars artikel. De trein dendert gewoon door. Beloften voor over twintig jaar worden bijgesteld naar twee jaar.
Altijd als het over betekenis geven gaat, rijst de vraag naar de macht. Wie stuurt al deze kunstmatige betekenisgeving aan? Wat heet normaal als het om AI gaat? Kan AI ons gedrag gaan bepalen, zoals de computer in feite al doet? Wat zijn de regels voor het gebruik? Als wat uit AI komt, bepaald wordt door wat erin gaat, wie beslist dan over input en output? Kortom: wie bepaalt de betekenis van AI?
Bovendien zijn, om AI op te starten, giga-investeringen nodig, onder andere omdat er zoveel energie en datacenters mee gemoeid zijn. Maar hoe is dat te plooien met de energiecrisis? Moet AI dan voorlopig draaien op fossiele energie? Trump en de tech-bazen gebruiken nu hun macht om die vraag positief te beantwoorden.
De enorme investeringen geven geldschieters macht over de betekenismachine. Regeringen hebben belang bij wat er uit komt. Landen die achteraan lopen in de ontwikkeling zijn afhankelijk van grootmachten als de VS en China. Tech-bazen vinden dat autocratie beter bij de expansie van hun AI-ondernemingen past dan democratie met al haar beperkende regelingen. Machtskaders komen mee met de betekenismachine.
Juist de rol van macht attendeert op de morele kant van AI. Welke waardenset hanteren de programmeurs en beheerders? Hoe ethisch is het gedrag van economische en politieke leiders? Kan AI zelf een waardenset produceren en zich daar dan ook nog aan houden? Waar wordt AI voor ingezet: gezondheidszorg, onderwijs, de klimaatcrisis, of ook oorlog? Maar welke vooronderstellingen bepalen dan de keuzes?
Als je de betekenis van AI nagaat, is het dus maar de vraag of het goed is als AI van grote betekenis wordt. De knappe knoeier is niet in staat succes te garanderen.
Geef een reactie