Antropologen bestuderen menselijke culturen en de ontwikkeling van de mens als onderdeel van een maatschappij. Het boeddhisme heeft vooral in Azië veel invloed op daar heersende culturen en het heeft daar ook grote invloed op de ontwikkeling van individuele mensen in de maatschappij, ongeacht of ze zichzelf ‘boeddhist’ vinden of niet. En tegenwoordig begint het boeddhisme invloed uit te oefenen op de Nederlandse cultuur en de ontwikkeling van individuen in de Nederlandse maatschappij. Reden genoeg voor het Boeddhistisch Dagblad om in een reeks artikelen aandacht aan antropologie te besteden.
Nog even verder over cultuur. Cultuur is aangeleerd en beperkt zich niet tot een enkel individu. Cultuur omvat een breed spectrum van aandachtsvelden (van kunst tot politiek en van economie tot religie) en gaat over waarden, normen, symbolen, rituelen en ga zo maar door. Gezegd moet worden dat cultuur niet statisch is. Het past zich aan aan veranderende omstandigheden. En doordat de omstandigheden over de hele wereld niet overal hetzelfde zijn, is cultuur ook niet overal hetzelfde. Dat geldt ook voor tijdsperioden. De Nederlandse cultuur in de 17de eeuw is niet dezelfde als die in de 21ste eeuw. En de Nederlandse cultuur is vandaag de dag evenmin hetzelfde als die in Engeland, Frankrijk, Duitsland, Amerika of enig ander land. En, wen er maar aan … de Nederlandse cultuur verandert, of je dat nu leuk vindt of niet. Je kunt veranderingen niet tegenhouden. Zelfs niet wanneer je het hele land op slot zou zetten en niet Nederlanders buiten de deur zou houden. Cultuur verandert zelfs in een land dat zich isoleert van de rest van de wereld. Misschien wat langzamer… maar toch.
Antropologen beseffen bovenstaande als geen ander, maar als kinderen van hun eigen cultuur ontkomen zij er niet aan om vanuit verschillende posities hun wetenschap te beoefenen. Fransen benaderen de antropologie bijvoorbeeld anders dan de Britten, en die hebben weer een andere aanpak dan bijvoorbeeld de Duitsers of Amerikanen. Dat is niet erg, zolang ze zelf maar beseffen dat er meerdere manieren zijn om antropologie te bedrijven; en zolang ze van elkaar willen leren zonder hun eigen bevindingen tot absolute waarheid te verheffen.
De Britten hebben ooit de diversiteit tussen personen als uitgangspunt genomen, met een soort van survival of the fittest van eigenschappen als speerpunt. De Fransen hielden zich name bezig met theorievorming vanuit onder meer de filosofie en de sociologie. De Fransen legden daarnaast ook bijzondere nadruk op religie. Ze probeerden uitspraken te doen over religieuze praktijken van mensen. De Duitsers legden op hun beurt vooral accenten op fysische (biologische) eigenschappen van mensen, haakten aan op archeologie, bestudeerden beenderen en schedels en waren aanvankelijk zeer geïnteresseerd in wat later rassenleer is gaan heten. En Amerikanen richt(t)en zich als antropologen vooral op volksgeschiedenis, observeren en het uitvoeren van experimenten. Zo kun je ontdekken dat ieder volk eigen kenmerkende eigenschappen heeft. De Japanners hebben bijvoorbeeld een cultuur waarin schaamte een grote rol speelt, terwijl de Amerikanen vooral een cultuur lijken te hebben die door gevoelens van schuld en zondigheid gekleurd wordt. De Nederlandse cultuur was vroeger een uitgesproken “Calvinistische” cultuur, maar die is inmiddels meer “seculier”.
Hedendaagse antropologie richt zich vooral op betekenisverlening (wat houdt dat eigenlijk in: boeddhist zijn?), identiteitsvorming (in hoeverre bepaalt het boeddhist zijn mij als persoon, als wie en wat ik ben?) en relatievorming. Daarnaast richt hedendaagse antropologie zich ook op conflicten en communicatie tussen diverse culturen. (Zijn wij als Nederlanders nu echt zo anders dan bijvoorbeeld Marokkanen?). Antropologen proberen te begrijpen hoe verschillende culturen op elkaar inwerken. Voorbeelden: welke invloeden hebben migrantengroepen met hun eigen gewoonten, waarden en normen en religieuze beleving op de Nederlandse cultuur? Hoe kun je in een interculturele arbeidscontext (expats!) of de functie van kleding (hoofddoekjes?) het beste met elkaar communiceren of jongeren ondersteunen bij het vormen van hun identiteit.
(Wordt vervolgd)
Geef een reactie