Dak- en thuisloosheid komt overal in Nederland voor, maar het aantal dak- en thuisloze mensen in de grote steden ligt aanzienlijk hoger dan in middelgrote en kleine gemeenten. Meer dan 1% van de bevolking in Amsterdam en Den Haag heeft geen volwaardige huisvesting. Ook werden in deze steden kinderen op straat geteld. Dat blijkt uit de derde Nederlandse ETHOS-telling dak- en thuisloosheid van Hogeschool Utrecht en Kansfonds in 57 gemeenten, waaronder voor het eerst in twee G4-steden. De resultaten van deze telling worden vandaag, twee dagen voor Wereld Dakloze Mensen Dag, bekendgemaakt.
In de derde ronde van de ETHOS-tellingen is dak- en thuisloosheid in kaart gebracht door 645 telorganisaties in negen regio’s verspreid over Nederland: Amsterdam-Amstelland, Den Haag, Noordkop, Eindhoven, IJssel-Vecht, Maastricht-Heuvelland, Maassluis-Vlaardingen-Schiedam, Valleiregio en Zaanstreek. In totaal zijn 28.721 dak- en thuisloze mensen geteld; 24.659 volwassenen en 4.062 kinderen.
‘De derde telronde bevestigt het beeld dat uit de eerdere ETHOS-tellingen naar voren kwam, namelijk dat de groep dak- en thuisloze mensen zeer divers is’, vertelt Annabel Scheepers, onderzoeker van het lectoraat Wonen en Welzijn van Hogeschool Utrecht. ‘Dakloosheid treft zowel volwassen mannen en vrouwen als jongeren en kinderen. De meeste volwassenen verblijven niet, zoals vaak wordt gedacht, op straat, maar bij familie of vrienden (31%) of in niet-conventionele woonruimten zoals een auto, schuur of stacaravan (18%). De telling brengt ook deze verborgen dakloosheid in beeld.’
Anoeska behoorde tot deze groep verborgen dakloze mensen. Zij trok noodgedwongen in bij haar moeder. Tijdelijk was het idee, maar het werd drie jaar. ‘Ik voelde heel veel schaamte. Ook nu nog, als ik eraan terugdenk, kan ik het er warm van krijgen.’ Toch weet ze inmiddels dat dakloosheid iedereen kan treffen. ‘Je komt in de ziektewet, je valt in inkomen achteruit, je raakt je baan kwijt of je relatie gaat uit en dan raak je de controle kwijt. En uiteindelijk je huis.’
Alhoewel het algemene beeld overeenkomt met bevindingen uit de eerdere ETHOS- tellingen, laat deze telling ook duidelijke verschillen zien tussen de grote steden en de overige regio’s. Zo is in Amsterdam en Den Haag het aantal dakloze mensen zeer hoog: meer dan 1% van de bevolking is dak- of thuisloos. In regio Amsterdam-Amstelland en Den Haag telden we in totaal ruim 20.000 mensen. In Amsterdam verblijven relatief veel mensen op straat, en in zowel Amsterdam als Den Haag gaat het daarbij naar verhouding vaak om vrouwen.
Ook telden we in de G4-steden voor het eerst kinderen op straat. Daarnaast is het aantal dak- en thuisloze mensen zonder geldige verblijfspapieren in Amsterdam, Den Haag en Eindhoven hoger dan in de overige regio’s. Deze mensen verblijven voornamelijk tijdelijk bij vrienden, familie of derden.
Opvangen in instellingen
Een andere opvallende bevinding is dat 8% van alle getelde personen langer dan nodig verblijft in een instelling zoals beschermd wonen, jeugdzorg, GGZ en asielopvang vanwege gebrek aan passende huisvesting. Scheepers: ‘Dit heeft veel impact op de levens van de mensen die dit treft en vergroot de druk op instellingen. Instellingsplekken blijven daardoor bezet en zijn niet beschikbaar voor wie daar echt op is aangewezen. Vooral binnen de asielopvang telden we een grote groep mensen die daar noodgedwongen langer verblijven.’
Vooral in de regio’s Maastricht-Heuvelland en Zaanstreek is een hoog aandeel mensen in instellingen geteld. In de Valleiregio verblijven relatief veel mensen op campings en vakantieparken en in regio IJssel-Vecht in antikraaklocaties. ‘Gemeenten kunnen op basis van deze betrouwbare, regionale cijfers passend beleid maken om dak- en thuisloosheid aan te pakken’, vertelt Willem van Sermondt, programmaleider bij Kansfonds. ‘En dat gebeurt ook, zien we bij deelnemers aan de eerdere tellingen. Verschillende gemeenten hebben inmiddels concrete woonoplossingen ingevoerd, zoals meer dakloze mensen voorrang geven op een sociale huurwoning en Wonen Eerst-projecten voor jongeren, volwassen en gezinnen.’
Landelijk beeld
Nu voor het eerst ook in grote steden is geteld, ontstaat een realistischer en representatiever beeld van de aard en omvang van dak- en thuisloosheid in Nederland. Dit is een belangrijke stap richting heldere en betrouwbare cijfers voor heel Nederland. Van Sermondt: ‘Volgend jaar nemen 11 regio’s met in totaal 96 gemeenten, waaronder de overige G4-steden Rotterdam en Utrecht, deel aan de ETHOS-telling. Op basis van de vier telrondes, waarin in totaal 219 van de 342 Nederlandse gemeenten zijn meegenomen, hopen de onderzoekers een betrouwbaar landelijk beeld te kunnen geven. Door de ETHOS-telling structureel te maken, en elke vier jaar uit te voeren in alle regio’s van Nederland, wordt het mogelijk om te zien of nieuwe maatregelen effect hebben en dakloosheid afneemt.’
Geef een reactie