Komende woensdag 17 september staan zes willekeurig gekozen demonstranten van Extinction Rebellion voor de Haagse rechtbank terecht in de zogenoemde ‘veelplegers’-rechtszaak. Vijf van de zes staan terecht voor burgerlijk ongehoorzame acties die onder het demonstratierecht vallen, zoals het achterlaten van een boodschap op de ramen van bijvoorbeeld een ministerie, het bezetten van wegen of gebouwen om eisen kracht bij te zetten en het gebruik van lock-ons om te zorgen dat een demonstratie langer duurt. De zesde voor mishandeling tijdens een demonstratie. Volgens Extinction Rebellion is er geen sprake geweest van geweld.
Advocaat Willem Jebbink: ‘Het is de vraag of de rechtbank tot veroordelingen komt. Wij zullen betogen dat het demonstratierecht zwaarder weegt en bestraffing niet proportioneel is.’
Dat het OM Den Haag willekeurige demonstranten brandmerkt als ‘veelplegers’ is volgens XR een gevaarlijke ontwikkeling. Het gaat hier om een juridische proefballon bedoeld om te onderzoeken wat de strafbaarheid is van feiten gepleegd tijdens demonstraties. Het gaat hier om burgerlijk ongehoorzame feiten, zoals graffiti/bekladding, het gebruik van lock-ons, het belemmeren van verkeer en lokaalvredebreuk. En in één geval om mishandeling, terwijl daar geen sprake van is geweest. Door demonstranten voor meerdere feiten tegelijk te vervolgen stuurt het OM aan op straffen die verder gaan dan enkel een boete. Een dergelijke aanpak zorgt voor en ‘chilling effect’: demonstranten worden ontmoedigd om van hun demonstratierecht gebruik te maken.
Dat het demonstratierecht in Nederland onder druk staat, leidt geen twijfel. Demonstranten ondervinden dit vrijwel dagelijks op straat. Denk aan onterecht opgerichte restricties voor demonstraties en toenemend politiegeweld. Daarnaast blijkt het uit een serie rapporten, waaronder Demonstratierecht onder druk (2022) van Amnesty International[1], Demonstratierecht in de knel (2023) van Investico en de Groene Amsterdammer[2], het rapport van de Civicus Monitor (2024) waarin de Nederlandse publieke ruimte niet langer als ‘open’ maar als ‘narrowed’ wordt beoordeeld[3] en het rapport van het College van de Rechten van de Mens van afgelopen maandag.[4] Met de ‘veelplegers’-rechtszaak sluit het OM zich aan bij deze repressieve trend, een ontwikkeling waarvan gehoopt mag worden dat de rechter er niet in meegaat.
Geef een reactie