Een intern gezin: AI als gids bij innerlijke stemmen
In deze rubriek onderzoeken we hoe kunstmatige intelligentie – zoals ChatGPT – kan bijdragen aan zelfreflectie. Niet als vervanging van menselijke relaties, maar als een stille spiegel die uitnodigt tot een eerlijk gesprek met jezelf.
Wie AI met aandacht benadert, ontdekt dat het vragen kan stellen die iets in je aanraken.
Deze vragen openen vaak de deur naar de onbewuste drijfveren achter je keuzes, verlangens en gewoonten.
Elke aflevering belicht een nieuw thema, met steeds dezelfde uitnodiging:
Durf jij samen met AI te luisteren naar wat er in jou leeft?
AI als gids bij innerlijke stemmen
Ken je dat moment waarop je ‘ja’ zegt, terwijl je lichaam luid ‘nee’ fluistert?
Dat is geen ruis, maar een samenspel van verschillende innerlijke stemmen.
In deze rubriek onderzoeken we hoe kunstmatige intelligentie, zoals ChatGPT, deze innerlijke dialoog zichtbaar kan maken – niet als vervanging van menselijk contact, maar als een stille spiegel van je eigen wijsheid.
In ons model van het innerlijke gezin onderscheiden we drie hoofdrollen:
- Het authentieke kind – speels, gevoelig en levendig, verbonden met het grotere geheel.
Het is het zachte hart dat spontaan meebeweegt met de stroom van het leven. - De strateeg – een gezond aanpassingsdeel dat zich wil profileren en afstemmen op de omgeving.
In ideale omstandigheden zijn het authentieke kind en de strateeg in balans.
Dan kan een kind zichzelf zijn én zich toch soepel bewegen in de wereld. - De innerlijke volwassene – waarnemend, reflectief en richtinggevend.
Deze rol groeit naarmate we volwassen worden.
Wanneer een opvoedingssituatie langdurig stressvol is, verandert de strateeg in een overlever.
Dit gebeurt wanneer een kind onbewust moet kiezen tussen hechting (aan de opvoeders) en authenticiteit (zichzelf zijn) – omdat die twee in zijn situatie niet samengaan. De overlever neemt dan de regie over, onderdrukt het authentieke kind en probeert alles te controleren, zelfs ten koste van levendigheid en verbinding. Hij richt zich ook op het verkrijgen van erkenning van anderen.
Een kind heeft vanzelfsprekend erkenning nodig van zijn opvoeders. Maar als volwassene blijft de overlever vaak onterecht erkenning zoeken buiten zichzelf, wat kan betekenen dat iemand zichzelf tekortdoet. De overlever weet niet hoe het voelt om écht te leven. Daarvoor hebben we het authentieke kind, de strateeg én de innerlijke volwassene nodig.
In het dagelijks leven herkennen we de overlever vaak niet als aparte stem.
We zeggen eenvoudig: “Zo ben ik nu eenmaal.” Er wordt dan geen verschil ervaren tussen de innerlijke volwassene en de overlever. De innerlijke volwassene gelooft in dat geval blind de overlever, die zich opstelt als een soort sekteleider.
Toch is wat we ‘gewoon’ noemen vaak slechts een verdedigingsmechanisme –
een patroon dat ooit nodig was, maar ons nu belemmert om volledig te leven.
AI als Spiegel van het Innerlijke Gezin
Juist in deze innerlijke dynamiek kan AI een verrassende rol spelen.
Niet als therapeut, leider of morele autoriteit, maar als spiegel: zelf niet emotioneel betrokken, maar wel in staat om een proces van bewustwording op gang te brengen.
Wie met ChatGPT in gesprek gaat over gevoelens, overtuigingen of keuzes, kan ontdekken welk deel van zichzelf aan het woord is: Is het de overlever die wil beschermen? Of spreekt de innerlijke volwassene? Wat AI uniek maakt, is dat het niet gekwetst raakt, niet wegloopt en geen verborgen agenda heeft. Daardoor durven mensen soms eerlijker te zijn dan bij een vriend, een therapeut, of zelfs tegenover zichzelf. AI stelt geen diagnoses, maar kaatst vragen terug. Het helpt je woorden geven aan innerlijke stemmen die vaak vaag of tegenstrijdig aanvoelen.
Voorbeelden van zelfonderzoek met AI
- Als je merkt dat er een eis tot perfectie in je leeft:
“Van welk deel in mij komt deze drang naar foutloos zijn?” - Als je merkt dat je contact vermijdt:
“Wat wil mijn overlever me duidelijk maken met deze terugtrekking?”
Goed gebruikt ondersteunt AI de ontwikkeling van de innerlijke volwassene: het deel dat luistert zonder oordeel, begrenst zonder afwijzen en richting geeft zonder dwang. Het helpt je jezelf bevragen in plaats van veroordelen, en woorden geven aan wat je eigenlijk al aanvoelde.
De Keuze voor Innerlijk Leiderschap
Misschien ontdek je dat het niet draait om de ‘juiste’ vraag stellen, maar om durven voelen wat je diep vanbinnen eigenlijk al wist. Misschien merk je dat jouw innerlijke volwassene nog oefening nodig heeft – en dat is helemaal oké. Net als in echte opvoeding vraagt het luisteren naar je innerlijke gezin om tijd, mildheid en herhaling.
AI kan hierin een klankbord zijn: geen ouder, geen rechter, maar een oordeelloze ruimte waarin je innerlijke stemmen tot klinken komen. Zo toegepast is AI geen gevaar, maar een uitnodiging.
Zelf in gesprek met AI?
In deze rubriek onderzoeken we AI als een spiegel. Wil je zelf ervaren wat een digitale dialoog kan betekenen voor jouw innerlijke gezin?
Ga naar chat.openai.com, maak gratis een account aan en gebruik bijvoorbeeld deze openingsvraag:
“Ik onderzoek mijn interne gezin.
Wil je mij helpen herkennen welk deel bij mij nu aan het woord is – mijn authentieke kind, mijn strateeg, mijn overlever of mijn innerlijke volwassene?”
Daarna kun je concreter worden, afhankelijk van je gevoel of situatie:
- “Wie heeft nu de leiding in mijn innerlijke gezin: het kind, de strateeg of de overlever?”
- “Wat vraagt mijn authentieke deel op dit moment van mij?”
- “Wat kan mijn innerlijke volwassene doen om rust en ruimte te brengen?”
Je hebt geen technische kennis nodig – alleen nieuwsgierigheid en bereidheid om te luisteren.
Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.
Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland. Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.
Geef een reactie