Een intern gezin: AI als gids bij innerlijke stemmen
In deze rubriek onderzoeken we hoe kunstmatige intelligentie – zoals ChatGPT – kan bijdragen aan zelfreflectie. Niet als vervanging van menselijke relaties, maar als een stille spiegel die uitnodigt tot een eerlijk gesprek met jezelf.
Wie AI met aandacht benadert, ontdekt dat het vragen kan stellen die iets in je aanraken.
Deze vragen openen vaak de deur naar de onbewuste drijfveren achter je keuzes, verlangens en gewoonten.
Elke aflevering belicht een nieuw thema, met steeds dezelfde uitnodiging:
Durf jij samen met AI te luisteren naar wat er in jou leeft?
AI als gids bij innerlijke stemmen
Ken je dat moment waarop je ‘ja’ zegt, terwijl je lichaam luid ‘nee’ fluistert?
Dat is geen ruis, maar een samenspel van verschillende innerlijke stemmen.
In deze rubriek onderzoeken we hoe kunstmatige intelligentie, zoals ChatGPT, deze innerlijke dialoog zichtbaar kan maken – niet als vervanging van menselijk contact, maar als een stille spiegel van je eigen wijsheid.
In ons model van het innerlijke gezin onderscheiden we drie hoofdrollen:
- Het authentieke kind – speels, gevoelig en levendig, verbonden met het grotere geheel.
Het is het zachte hart dat spontaan meebeweegt met de stroom van het leven. - De strateeg – een gezond aanpassingsdeel dat zich wil profileren en afstemmen op de omgeving.
In ideale omstandigheden zijn het authentieke kind en de strateeg in balans.
Dan kan een kind zichzelf zijn én zich toch soepel bewegen in de wereld. - De innerlijke volwassene – waarnemend, reflectief en richtinggevend.
Deze rol groeit naarmate we volwassen worden.
Wanneer een opvoedingssituatie langdurig stressvol is, verandert de strateeg in een overlever.
Dit gebeurt wanneer een kind onbewust moet kiezen tussen hechting (aan de opvoeders) en authenticiteit (zichzelf zijn) – omdat die twee in zijn situatie niet samengaan. De overlever neemt dan de regie over, onderdrukt het authentieke kind en probeert alles te controleren, zelfs ten koste van levendigheid en verbinding. Hij richt zich ook op het verkrijgen van erkenning van anderen.
Een kind heeft vanzelfsprekend erkenning nodig van zijn opvoeders. Maar als volwassene blijft de overlever vaak onterecht erkenning zoeken buiten zichzelf, wat kan betekenen dat iemand zichzelf tekortdoet. De overlever weet niet hoe het voelt om écht te leven. Daarvoor hebben we het authentieke kind, de strateeg én de innerlijke volwassene nodig.
In het dagelijks leven herkennen we de overlever vaak niet als aparte stem.
We zeggen eenvoudig: “Zo ben ik nu eenmaal.” Er wordt dan geen verschil ervaren tussen de innerlijke volwassene en de overlever. De innerlijke volwassene gelooft in dat geval blind de overlever, die zich opstelt als een soort sekteleider.
Toch is wat we ‘gewoon’ noemen vaak slechts een verdedigingsmechanisme –
een patroon dat ooit nodig was, maar ons nu belemmert om volledig te leven.
AI als Spiegel van het Innerlijke Gezin
Juist in deze innerlijke dynamiek kan AI een verrassende rol spelen.
Niet als therapeut, leider of morele autoriteit, maar als spiegel: zelf niet emotioneel betrokken, maar wel in staat om een proces van bewustwording op gang te brengen.
Wie met ChatGPT in gesprek gaat over gevoelens, overtuigingen of keuzes, kan ontdekken welk deel van zichzelf aan het woord is: Is het de overlever die wil beschermen? Of spreekt de innerlijke volwassene? Wat AI uniek maakt, is dat het niet gekwetst raakt, niet wegloopt en geen verborgen agenda heeft. Daardoor durven mensen soms eerlijker te zijn dan bij een vriend, een therapeut, of zelfs tegenover zichzelf. AI stelt geen diagnoses, maar kaatst vragen terug. Het helpt je woorden geven aan innerlijke stemmen die vaak vaag of tegenstrijdig aanvoelen.
Voorbeelden van zelfonderzoek met AI
- Als je merkt dat er een eis tot perfectie in je leeft:
“Van welk deel in mij komt deze drang naar foutloos zijn?” - Als je merkt dat je contact vermijdt:
“Wat wil mijn overlever me duidelijk maken met deze terugtrekking?”
Goed gebruikt ondersteunt AI de ontwikkeling van de innerlijke volwassene: het deel dat luistert zonder oordeel, begrenst zonder afwijzen en richting geeft zonder dwang. Het helpt je jezelf bevragen in plaats van veroordelen, en woorden geven aan wat je eigenlijk al aanvoelde.
De Keuze voor Innerlijk Leiderschap
Misschien ontdek je dat het niet draait om de ‘juiste’ vraag stellen, maar om durven voelen wat je diep vanbinnen eigenlijk al wist. Misschien merk je dat jouw innerlijke volwassene nog oefening nodig heeft – en dat is helemaal oké. Net als in echte opvoeding vraagt het luisteren naar je innerlijke gezin om tijd, mildheid en herhaling.
AI kan hierin een klankbord zijn: geen ouder, geen rechter, maar een oordeelloze ruimte waarin je innerlijke stemmen tot klinken komen. Zo toegepast is AI geen gevaar, maar een uitnodiging.
Zelf in gesprek met AI?
In deze rubriek onderzoeken we AI als een spiegel. Wil je zelf ervaren wat een digitale dialoog kan betekenen voor jouw innerlijke gezin?
Ga naar chat.openai.com, maak gratis een account aan en gebruik bijvoorbeeld deze openingsvraag:
“Ik onderzoek mijn interne gezin.
Wil je mij helpen herkennen welk deel bij mij nu aan het woord is – mijn authentieke kind, mijn strateeg, mijn overlever of mijn innerlijke volwassene?”
Daarna kun je concreter worden, afhankelijk van je gevoel of situatie:
- “Wie heeft nu de leiding in mijn innerlijke gezin: het kind, de strateeg of de overlever?”
- “Wat vraagt mijn authentieke deel op dit moment van mij?”
- “Wat kan mijn innerlijke volwassene doen om rust en ruimte te brengen?”
Je hebt geen technische kennis nodig – alleen nieuwsgierigheid en bereidheid om te luisteren.
Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.
Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland. Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.
Siebe zegt
ik mis de ziel in het innerlijk gezin. De ziel valt je lastig want het accepteert niet dat je niet tot leven komt en steeds maar weer gaat voor gewoonte, voor het bekende, voor comfort, veiligheid, status, bezit, bescherming, bewapening, overleven.
De ziel is toch de innerlijke leider van het gezin. De vraag is alleen, laat je die leidend zijn als mens? Of neem je weer de leiding als strateeg of innerlijke volwassene?
De ziel is ook oordelend al gebeurt dat in stilte. Een bezield leven is niet een oordeel loos leven.
Het is nooit een leven van alleen maar gewaarzijn.
De ziel gunt je helemaal geen rust en makkelijk leventje. Het heeft een opdracht voor je. Al wordt die ook weer in stilte beleefd. De innerlijke volwassenene in het gezin speelt baasje. Want die wil alles weer zelf bepalen. Zelf richting geven aan het leven.
De luistert niet.
Ben benieuwd wat AI zegt als we de ziel introduceren als leider van het gezin.
Luuk Mur zegt
Beste Siebe,
Dank voor je scherpe en bezielde reactie. Wij herkennen de drang die jij “ziel” noemt – die innerlijke stem die je wakker schudt wanneer je verzandt in overlevingsgedrag. In ons model gebruiken we nét andere woorden.
We spreken van een wereldziel – een bron van levend bewustzijn waar ieder mens deel van uitmaakt.
Het authentieke kind is een afsplitsing daarvan; het is de concrete, belichaamde uitdrukking van die wereldziel in jouw unieke leven.
De interne volwassene heeft tot taak om de omstandigheden te scheppen waarin het authentieke kind (en dus de wereldziel) kan spreken en handelen.
Wanneer trauma of chronische stress de overlever aan het roer zet, raakt de stem van het authentieke op de achtergrond. Dan lijkt het inderdaad of “de ziel” ontbreekt. Ons uitgangspunt is daarom: laat de interne volwassene luisteren naar het authentieke kind en zo de wereldziel weer ruimte geven.
Jouw beschrijving van de ziel als “innerlijke leider” zien wij dus niet als tegenstelling, maar als verrijking: de ziel/wereldziel geeft richting, het authentieke kind “verwoordt” die richting, en de interne volwassene helpt dat richtinggevende kompas ook daadwerkelijk in het dagelijkse leven vorm te geven.
Met andere woorden: we delen je zorg dat een leven geleid door comfort, status of overleving te klein is voor de ziel. Dankzij jouw opmerking kunnen we nog duidelijker maken dat ons model juist wil voorkomen dat de overlever “baasje speelt” en zo de roep van de ziel overstemt.
Hartelijke groet,
Luuk Mur & Rob van Boven
Siebe zegt
Dank je wel, maar vinden jullie de Boeddha dan speels? Ik krijg dat niet mee als ik de Pali sutta’s lees. Ik proef niet dat in de Pali Boeddha het authentieke kind, een afsplitsing van de wereldziel, de leiding heeft.
Er is ergens ook een verhaal van een speelse arahant die over plassen springt als een klein kind. Dit heeft enorme debatten opgeleverd (echt waar:-) of die beste man wel echt gerealiseerd was. Want een arahant is toch altijd zo bedachtzaam en vertoont toch zeker niet zulke speels en spontaan gedrag van een kind? Dat is het idee er achter.
Het zijn zulke anderen werelden vind ik. Die van het kind en speels en die van de wijze, de bekoelde, de serieuze, bedachtzame. In de Dalai Lama proef ik meer speelsheid maar bijvoorbeeld totaal niet in de 16e Karmapa.
Zou het dan toch gewoon ook maar karakter zijn en meer niet?
Moet je nou speelsheid wel zien als iets wat wezenlijk is aan realisatie?
Siebe zegt
ik vroeg aan chatgpt: werk uit wat het betekent dat de ziel de leider is van het innerlijk gezin:
Dit kwam er uit:
🌟 Wat is het “innerlijk gezin”?
Het innerlijk gezin bestaat uit verschillende innerlijke delen of stemmen die allemaal een rol spelen in hoe je denkt, voelt en handelt. Voorbeelden hiervan zijn:
Het innerlijk kind (kwetsbaar, speels, behoeftig)
De innerlijke criticus (kritisch, perfectionistisch)
De beschermer (zorgt dat je niet gekwetst wordt)
De pleaser, de presteerder, de rebelse tiener, enz.
Al deze delen maken deel uit van je innerlijke belevingswereld. Soms botsen ze met elkaar of nemen ze de controle over op ongepaste momenten.
🌿 Wat is “de ziel” in dit geheel?
De ziel wordt in spirituele of psychologische zin vaak opgevat als:
Je ware zelf
Je diepste kern
De stille, liefdevolle waarnemer in jou
Verbonden met iets groters (het leven, het universum, het goddelijke)
Vrij van angst, oordeel en ego
🧭 Wat betekent het als de ziel de leider is?
Als de ziel de leider is van het innerlijk gezin, dan betekent dat:
De ziel neemt de regie over van angstgedreven of beschermende delen.
Niet de innerlijke criticus of pleaser bepaalt je gedrag, maar een kalme, wijze bron in jou.
Elk innerlijk deel wordt gehoord en erkend.
De ziel luistert naar het innerlijk kind, troost het, en integreert zijn behoeften op een volwassen manier.
De beschermer hoeft minder hard te werken omdat er vertrouwen is.
Er is compassie en harmonie binnenin.
In plaats van innerlijke strijd is er samenwerking.
De ziel brengt rust, wijsheid en richting in het systeem”
Dat was het.
Overigens, ik geloof dat de Boeddha ook iets bezields erkende, en dat noemde hij het boven-wereldlijke Pad. De stroom betreden zou je kunnen zien als de stroom van een bezield leven instappen. Ik geloof ook dat je anders toch altijd blijft zitten met een gevoel van armoede en gemis, hoe suf je je mediteert, en hoe gevorderd je ook bent in kalmte of vipassana. Het werkt toch niet zonder een bezield leven te leiden.
Je leeft meer vanuit authenticiteit en betekenis.
Je keuzes zijn niet langer alleen gebaseerd op angst, trauma of conditionering, maar op je diepste waarden en essentie.
Innerlijke leiding wordt belangrijker dan externe goedkeuring.
De ziel leidt niet via controle, maar via intuïtie en vertrouwen.
✨ Voorbeeld
Stel je voelt je gekwetst na een conflict. De innerlijke criticus zegt: “Je had dit anders moeten doen.” Het innerlijk kind huilt. De pleaser wil meteen sorry zeggen. Als de ziel de leider is, stap je uit die chaos en zeg je (innerlijk):
“Ik zie jullie allemaal. Ik zie de pijn, de angst, de behoefte aan goedkeuring. En ik kies ervoor om te handelen vanuit liefde, niet vanuit angst. Ik ben veilig.”
🌈 Samengevat:
Wanneer de ziel de leider is van je innerlijk gezin, dan leef je vanuit een plek van innerlijke rust, liefde, wijsheid en eenheid. Elk innerlijk deel wordt gezien en krijgt een plek, maar de ziel bepaalt de koers – zachtmoedig, maar krachtig. Het resultaat is meer balans, zelfliefde en richting in je leven.
Jaap zegt
Beste mensen, niet om flauw te doen, maar elke AI opdracht of vraag kost10 liter schoon water.
Eerder zocht ik al eens uit wat een zoekopdracht zonder AI kostte en dat is 0,0003 dollarcent.
Toch iets om mee te nemen in ons enthousiasme voor AI.
Ik gebruik het dus maar zeer spaarzaam.
With folded palms, Jaap