Sjoerd en Anneke zijn lid van de sangha in de traditie leven in aandacht van Thich Nah Hanh in Meppel. Waarvan het ledental schommelt tussen de twintig en vijfentwintig mannen en vrouwen . De sangha mediteert tweewekelijks op donderdag in de zendo van de spirituele woongroep De Oosterboer in Meppel, tussen 19.30 en 21.30 uur. Daarnaast mogen de sanghaleden in overleg met de leden van de woongroep deelnemen aan de dagelijkse meditaties van de woongroep. Een keer per vier weken is er een meditatiebijeenkomst- mini sangha plus genoemd, van 19.30 tot 20.30 uur. En twee keer per vier weken zijn er huiskamerbijeenkomsten waarin aan de hand van een thuis gelezen tekst wordt uitgewisseld, in afwisseling met korte meditaties en theedrinken. De voorbereiding en de meditatiebegeleiding vindt plaats door leden van de sangha op basis van vrijwilligheid.
Tegen kostprijs
Dus in Meppel zitten ze bepaald niet stil. Hoe zit het daar met de inkomsten, zijn er dure strippenkaarten die de deelnemers moeten kopen? Is de dana een verplicht nummer? Worden er goedbetaalde leraren en begeleiders, al of niet met tolken ingehuurd, ingevlogen misschien?
Niets van dat al. De sangha wordt bestuurd door een kerngroep van drie leden, waarin op vrijwillige basis sanghaleden voor drie jaar plaats nemen. De leden van de sangha betalen op dit moment aan lidmaatschap vijftien euro per kwartaal. Wellicht wordt dit op korte termijn iets verhoogd. Uit deze bijdragen wordt onder meer de huur van de zendo bekostigd, die tegen een doorgerekende en verantwoorde kostprijs van de woongroep wordt gehuurd. Wat betreft de kosten die de sangha maakt is het zo dat tegen kostprijs gewerkt wordt. Persoonlijke inzet is op vrijwillige basis en zonder vergoeding. Ook meditatiebegeleiders ontvangen geen vergoeding, salaris of dana. Hele dagen van aandacht kosten tussen de €10 en €15 per persoon. Dat is inclusief de huur van de zaal. Sjoerd: ‘Zo kan het dus ook. Wellicht is dit een contrast met de veelverdieners onder de Nederlandse boeddhistische leraren, begeleiders, meditatie groepen en dergelijke.’
Retraites in Koekange
Zo gaat dat in de sangha in Meppel. Sjoerd en Anneke organiseren met enige regelmaat ook weekeinderetraites in hun huis met tuin en wijngaard in het Drentse Koekange. De naam betekent, net als die van het Utrechtse Kockengen, Luilekkerland (Pais de Cocagne, in het Middelnederlands Cockaengen). De naam werd door de arbeiders gegeven om de veenontginning in een positief daglicht te stellen en troost te bieden tegen de bitterheid van het dagelijks bestaan.
Sjoerd: ‘De weekendretraites bij ons in Koekange staan open voor sanghaleden en bij onvoldoende deelname ook voor andere belangstellenden. Wij houden in principe tot nog toe een ritme van een keer per twee jaar aan. De deelnemers kunnen op het terrein kamperen of in huis slapen. Sommigen geven de voorkeur aan thuis overnachten in verband met hun gezondheid. Het programma loopt van vrijdagavond 18.00 tot zondagmiddag 17.00 uur. Het bevat ochtend-, middag-, en avondmeditaties. Zitmeditatie en loopmeditatie. Lezingen. Werkmeditaties en wandelen. De oriëntatie wordt inhoudelijk gevonden in werk en methodiek van Thich Nah Hanh en zijn benadering van het boeddhisme en spiritualiteit.’
Door de beperking van de ruimte is er een begrenzing aan het aantal deelnemers, twaalf is momenteel het maximum. Maar Sjoerd en Anneke sluiten niet uit om daar in de toekomst anders mee om te gaan. Het organiseren van een vierdaagse retraite wijzen ze niet bij voorbaat van de hand. De kosten van gebouw en kampeergelegenheid in de tuin nemen Sjoerd en Anneke voor hun eigen rekening. Zo betalen de deelnemers geen huur maar alleen een vergoeding voor eten en drinken. De kosten van gas en water nemen Anneke en Sjoerd voor hun rekening. Electra wordt door de Windemullers zelf opgewekt. Voor deelnemers met betalingsproblemen geldt een tegemoetkoming.
Warchild
Sjoerd: ‘Niemand, behalve WARCHILD houdt er iets aan over. Alles wat overblijft, alle giften gaat daar naar toe en wij berekenen in de lage kostprijs van de retraites alvast een beperkt bedrag voor deze hulporganisatie. In 2014 werd honderdvijftig euro aan deze organisatie overgemaakt.’
Anneke en Sjoerd vormen een multifunctioneel team: gastvrouw, -heer en kok. Tot nog toe nam Sjoerd ook de praktische programmaleiding voor zijn rekening. Maar, alles is aan verandering onderhevig en het kan best zijn dat komend jaar anderen dat doen. De voorbereiding en uitvoering van de retraite is in handen van sanghaleden. Tot nu toe zijn er twee weekeinderetraites geweest.
De retraites vinden bij mooi weer buiten in de tuin plaats, als het regent of koud is wordt het atelier van Sjoerd- zes bij acht meter, omgebouwd tot meditatieruimte. In de boomgaard zijn plekken voor een aantal tenten, in huis zijn twee eenpersoons- en twee tweepersoonsbedden beschikbaar, met een badkamer. Er kunnen nog slaapplaatsen worden bijgeschoven. Omdat de retraites meestal in augustus plaatsvinden logeren veel deelnemers in een tent in de tuin. In een schuur is een toilet en wasgelegenheid, met op drie verschillende wasplaatsen met koud en warm water. In huis is voor de gasten een eigen badkamer met ligbad, aparte douche en wastafel en toilet. Er is ook een apart gastentoilet in de hal. Er vormen zich geen rijen, zegt Sjoerd. De mensen die vanwege gezondheidsproblemen thuis slapen verstoren het retraiteritme niet, zeggen Anneke en Sjoerd.
Eenvoudig eten
Schoonmaken en afwassen is onderdeel van de werkmeditatie en voorwaarde voor deelname. Een aantal sanghaleden heeft op dat gebied veel ervaring. Sjoerd: ‘Daarnaast vinden wij dat iedereen die het wil ook de mogelijkheid moet krijgen om te oefenen, te onderzoeken en ervaring op te doen.’
De rol van de leerling / begeleiding vullen de deelnemers in onderling overleg in. Dit geldt ook voor het programma. Het eten is eenvoudig, biologisch en de bereiding is onderdeel van de werkmeditatie. Biologisch eten, vegetarisch en waar mogelijk van eigen bodem. Seizoensgebonden en slowfood.
De zitmeditatie is ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds. ’s Ochtends is er yoga. ’s Middags is er rusten. Verder is er ’s ochtends en ’s middags werkmeditatie, onder andere werken in moestuin, fruittuin en wijngaard. Een en ander naast de huishoudelijke werkzaamheden. ’s Avonds is er na de zitmeditatie ruimte om met elkaar te delen over de ervaringen van deze dag.
Voedsel telen als werkmeditatie
Sjoerd: ‘Niet om ons op de borst te kloppen, maar wij kennen geen anderen die het zo doen. Het idee is geboren uit het principe dat spiritualiteit kosteloos moet zijn, of dat zo laag mogelijke kosten moeten worden gehanteerd. Shakyamuni bedelde voor zijn eten en een Japanse leraar zei ooit dat je in plaats van zitten, ook je eigen voedsel kon telen als werkmeditatie. Ons sobere beleid heeft te maken met de opvatting dat alles ten dienste staat van de beoefening en dat geld verdienen een andere tak van sport is. Zo kan het dus ook, eenvoudig en low budget met een financieel overschot voor mensen die het harder nodig hebben. In de sangha is ook het beleid dat in de jaarrekening een beperkte financiële reserve wordt opgenomen en het overschot wordt aan een school in Vietnam gedoneerd. Het kan allemaal heel simpel. Begeleidingsvaardigheden, capaciteiten als leraar of therapeutische kwaliteiten rechtvaardigen geen financiële vergoeding binnen de context van de boeddhistische dharma.’
Foto’s Sjoerd Windemuller.
Daisy zegt
Diepe buiging voor deze Sangha!
Sjoerd zegt
Vergissing : In tegenstelling met wat in het artikel staat, brengen wij geen kosten voor gas en water in rekening. Dit heb ik ws onduidelijk aan Joop vertelt.
Het behoort tot onze bijdrage aan de retraite.
Joop Ha Hoek zegt
Ik zal dat veranderen, Sjoerd.
Sjoerd zegt
Prima. Haal mijn reactie dan maar weg Joop
Daisy zegt
Nog een diepere buiging!
Gerben zegt
Ten eerste: prachtig initiatief. Was mij onbekend. Complimenten aan Sjoerd en Anneke! Dit zou meer navolging moeten krijgen.
Ten tweede toch ook een paar kritische noten. Bedoeld ter inspiratie voor deze artikelenreeks in BD. Zeker niet als kritiek op het werk van Sjoerd en Anneke. Zoals gezegd; dit mag veel meer navolging krijgen!
In de stijl van de Boeddha – en de kop van dit artikel – is er natuurlijk ook behoefte aan centra waar je bij wijze van spreken ‘het hele regenseizoen’ kunt mediteren. Als ik op vrijdagavond mijn tas heb uitgepakt, dan ben ik op zondagmiddag nog steeds de slaap uit mijn ogen aan het wrijven, heb ik waarschijnlijk nog geen bevrijdende inzichten mogen ontvangen en moet ik vervolgens mijn tas weer inpakken. Daarnaast heeft De dhamma de eigenschap om in golven tot ons te komen. Er zijn perioden in ons leven waarin je het liefst elk weekend wilt zitten. Eén weekend per twee jaar is dan wat weinig.
Mijn opmerkingen bij dit en eerdere artikelen zijn vooral gericht op het aanbod van langdurige retraites (10 of meer dagen), in de wat grotere centra (30+ deelnemers) onder begeleiding van top-leraren, al dan niet uit het buitenland. Mijn vraag daarbij is simpel:
Is het mogelijk om de kosten van zulke retraites voor deelnemers terug te brengen naar het niveau van Sjoerd en Anneke (10 tot 15 euro per persoon per dag) terwijl de kosten voor de sangha’s zo’n 50 tot 75 euro per dag bedragen?
De oplossing ligt natuurlijk in de dana-sfeer. Gelukkig maar, dat staat weer lekker dicht bij de leer en zal dus velen aanspreken. Des te meer dana sangha’s ontvangen des te goedkoper kunnen de retraiteprijzen zijn.
Met die gedachte in het achterhoofd heb ik zojuist wat jaarrekeningen van sangha’s uitgeplozen. Onderstaand overzicht geeft de dana-inkomsten van de stichting weer als percentage van de totale kosten. Het gaat hier om netto dana-inkomsten, dus het verschil dat de stichting aan dana ontvangt en dat zij aan dana wegschenkt (dat laatste kost immers geld en is niet beschikbaar voor de deelnemers aan retraites in de vorm van lage retraiteprijzen).
Netto dana inkomsten als percentage van de totale kosten van de stichting:
Leven in aandacht 75% 2014
IMS (USA) 35% 2014
Against the Stream (USA)29% 2014
Inzicht en bevrijding 25% 2014
Dhammadipa 18% 2015
Sangha Metta 10% 2015
Gemiddeld 32%
Een aantal zaken vallen op:
1) Bij geen enkele stichting dekken de netto dana inkomsten de kosten. Bijdragen van deelnemers zijn dus nodig om retraites aan te kunnen bieden. Retraites kunnen, binnen de huidige dana cultuur, dus niet gratis aangeboden worden! (NB: het vermogen van de stichting heb ik even buiten beschouwing gelaten. Een stichting kan natuurlijk interen op het vermogen, maar dit is slechts een tijdelijke oplossing en de meeste stichtingen beschikken niet over veel vermogen).
2) Gemiddeld dekken de dana inkomsten slechts 30% van de kosten. Kort door de bocht: de kostprijs dekkende dagprijs van 50 tot 75 euro zou dus verlaagd kunnen worden naar 35 tot 50 euro. Nog steeds een substantieel bedrag en veel hoger dan de ideale (?) dagprijs van 10 tot 15 euro die ik uit Joop zijn artikelen opmaak.
3) Leven in Aandacht komt in deze steekproef als beste uit de bus. Dit is de overkoepelende stichting waar ook Sjoerd en Anneke aan gelieerd zijn, maar er vallen dus meer lokale sangha’s van Leven in Aandacht onder. Ook hier dekken de netto dana inkomsten de dagprijzen niet. Maar gegeven de kostprijs van 50 tot 75 euro is nog maar een bijdrage van 12 tot 19 euro van deelnemers nodig. Een mooi resultaat. Maar het financieringsmodel kent ook nadelen. De sangha vraagt een periodieke bijdrage (15 euro per kwartaal). Ik wil ook vooral bij meerdere centra kunnen mediteren zonder van elke sangha lid te zijn. Sowieso heb ik de indruk dat sommige beoefenaars aversie hebben tegen het idee van lidmaatschap (ook een vorm van erkenning en institutionalisering) in het Boeddhisme. Ook is het eigen volk eerst. Als ik geen lid ben, kan ik pas deelnemen als er onvoldoende interesse is vanuit de eigen leden. Moeten we dit systeem op grote schaal willen?
4) Zelfs in de Verenigde Staten waar een veel betere donatiecultuur heerst ten aanzien van kerken, universiteiten, stichtingen, etc zijn IMS en Against te Stream niet in staat om meer dan 35% van de kosten met dana te dekken.
Ik geniet van je artikelen over dit onderwerp Joop. Veel dank daarvoor! Helaas heb ik nog geen nieuwe innovatieve ideeën gehoord voor lagere retraiteprijzen in Nederland. Ook niet in de commentaren. We willen die prijzen toch verlagen? Of is ook hier sprake van de Hollandse klaag- maar acceptatiecultuur?
Ik denk graag mee, maar ken ook de financiële realiteit in het boeddhistische wereldje. Ik loop niet echt warm voor voorstellen waarbij retraites gratis of op dana basis aangeboden worden waarbij op de laatste retraitedag tijdens de afsluitende dhammatalk 70% van de rekeningen voor de retraite ritueel verscheurd worden. Natuurlijk met metta wensen naar de leveranciers.
NB: jaarrekeningen ontbraken of bevatten onvoldoende informatie om zinnige uitspraken te doen voor de SIM, Noorderpoort, Goenka / Pajjota, Vipassana Groningen, Tegen de Stroom in en Maitreya. Met name voor Goenka / Pajjota vond ik dat jammer omdat zij hun 10 daagse vipassana retraites volledig op dana basis aanbieden. Zij staan daarbij vaak model voor stichtingsbesturen en beoefenaars. Het lijkt ook een kapitaalkrachtige organisatie aangezien ze in 2014 voor een half miljoen euro grond aangekocht hebben en momenteel het accommodatiegebouw renoveren. Dat geldt ook voor de Noorderpoort met grondaankopen in het recente verleden en renovatie van het dak van het retraitecentrum. Helaas is er geen openbare informatie over hoe zij gefinancierd zijn, of ik heb het niet opgemerkt.
Sjoerd zegt
Wij kiezen er zelf voor thuis een dagelijks meditatie regime in stand te houden. Het proces /de reis gaat door, ook als je weer thuis bent.
Meditatie is leven en retraites kunnen daarbij helpen, maar ook afleiden van de weg.
Voor ons is het 8- voudig pad met zijn fundament van de edele waarheden de bron van inspiratie. En iedere stap is beoefening of meditatie.
Gerben zegt
PS: Ook van Spirit Rock (USA) en Gaia House (UK) kon ik geen financiële gegevens vinden.
Gerben zegt
Laatst verwees iemand (volgens mij Joop Romeijn in één van zijn blogs) naar de mogelijkheid tot zelfretraites bij Het Retraitehuis net over de grens in Duitsland. Kosten: 189 euro voor 4 nachten(47,25 per dag). Dat vind ik nog steeds niet heel veel goedkoper.
Het centrum is ook te huur om als een leraar een retraite wil geven. Kosten euro 63 per dag inclusief overnachting, 3 maaltijden en drinken. Exclusief beddegoed en handdoeken, zelf meenemen of bij ons huren (€4 per stuk)
http://www.klusecompane.nl/retraite/doe-het-zelf-samen-stilteretraite
bart zegt
Bij zencentrum bemmel zijn de kosten €20.- per dag inclusief 3 maaltijden. zencentrum.nl
Je moet wel van een traditionele aanpak houden. je eet uit kommetjes met stokjes veel buigingen en je mag niet praten. Wel hele lekkere thee en als je met stokjes kunt eten het eten is geweldig.
Gerben zegt
Tja, voor 20 euro per dag is bestek natuurlijk niet inbegrepen :-)
Mooi hoor, dit soort dagprijzen!
G.J. Smeets zegt
Er kwam eens een haan tot moment nu
hij keek in zijn beurs en sprak “cru
al ben ik geen krent
ik heb hier geen cent
voor een retraite a la menu”
Daisy zegt
En moet je het vlatoetje ook met stokjes eten???
Sjoerd zegt
Ah Daisy,
Misschien mag je toetje
zo in je snoetje
en anders geniet je
het toetje
door een oranje rietje.
(ik vrees eigenlijk, dat er bij een klassieke ‘zen-voeding’, geen vlatoetje inbegrepen is. Dus veel sterkte met het rietje.)
hartelijke groet, Sjoerd
Ujukarin zegt
Ik zou dat ook veel te luxe vinden. Bij de één of andere leraar, ben kwijt welke, in Azië ontstond irritatie over het iets te luxe eet- en vraaggedrag van zijn bedelmonnikken. Tot aan metalen bedeldozen met compartimenten voor alle soorten voedsel toe.
Zijn respons: centrale inzameling van het gedoneerde voedsel. Onderin de bedelkom een grote opscheplepel soep, daarbovenop de hoofdmaaltijd (rijst enzo) en als bekroning het toetje erbovenop gemikt.
Respons als een monnik klaagde: ‘in je maag komt het toch ook allemaal bij elkaar’? ;-)
Of ik hetzelf aan zou kunnen weet ik niet, maar zodra mensen teveel naar luxe neigen klinkt dit als een goed tegengif…
With folded palms,
Daisy zegt
Te veel luxe maakt niet uit. Als je maar niet aan gehecht bent. Net als arm of rijk!
Sjoerd zegt
Eens, Shakyamuni spuugde er ook niet in als hij bij de ene of de andere vorst werd uitgenodigd. (Zie “De historische Buddha”, van Schumann.)
Onthechting, loslaten en aanvaarden van het leven, zonder er greep op te willen hebben. Op een liefdevolle en vriendelijke manier, dat spreekt mij wel aan, ook al zie ik mezelf niet als “boeddhist”, Shakyamuni zie ik overigens ook niet als “boeddhist”. Hij vond dat blijkens de overleveringen ook niet zo’n goed idee.