• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Hans van Willenswaard – Het mysterie van de Zwarte Tulp (8) – de boeddhistische kloosterling

Hans van Willenswaard – Het mysterie van de Zwarte Tulp (8) – de boeddhistische kloosterling

15 september 2022 door Hans van Willenswaard

Nederland kent een boeiende geschiedenis waar het gaat om het ontstaan van het boeddhisme in dit lage land. Wie waren de pioniers en waar speelde zich dat boeddhistische leven af? Hans van Willenswaard deed vanuit zijn eigen waarneming onderzoek naar het ontluikende boeddhisme vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw. Hij speelde – meestal in de zijlijn – een kritische rol in de wordingsgeschiedenis van – de unieke boeddhistisch wereld in Nederland.

In het eerste deel van de serie ‘Het mysterie van de zwarte tulp’ doet Hans in tien afleveringen verslag van zijn ervaringen en werpt hij een blik op de toekomst van het tulpenboeddhisme. Van Willenswaard – hij kreeg de naam Vimala Vijjo – nam in 1979 toevlucht tot de Boeddha, dharma en sangha. Zijn eerste baan na een opleiding in cultureel werk bracht hem begin jaren zeventig in het Amsterdamse Fantasio, waar hij een rol speelde bij de omvorming tot ‘meditatiecentrum De Kosmos’. Zo kwam hij op het spoor van vipassanameditatie. In 1990 ontmoette hij Sulak Sivaraksa, Thailand, de oprichter van het International Network of Engaged Buddhists (INEB).

In deze serie stelt Hans zich de welhaast onmogelijk taak om stapsgewijs een formule voor een toekomstig tulpenboeddhisme te onthullen. Hij doet deze poging met een flinke dosis zelfspot, want niemand is het nog gelukt de legendarische zwarte tulp te kweken. Met zijn serie wil hij een nieuwe impuls geven aan de discussie over de toekomst van het boeddhisme.

Een meditatieleraar uit Sri Lanka

Erik Bruijn had, in de eerste begintijd, De Kosmos bezocht samen met Ananda Mangala Thera uit Sri Lanka en mij met hem in contact gebracht. Een veelbereisde therevadamonnik met een hoog profiel die zich uiteindelijk in de Thaise tempel in Singapore had gevestigd. Hij was uitgever van het internationale tijdschrift The Young Buddhist. Waar andere monniken zich gereserveerd opstelden toonde Aananda Mangala Thera tot mijn verbazing een enorm open belangstelling voor De Kosmos als experiment voor jongeren.

Webu Sayadaw, collectie Hans van Willenswaard, geschenk van Ananda Mangala Thera. fotograaf onbekend. Indien er auteursrechten zijn geschonden kan de maker contact opnemen met het Boeddhistisch Dagblad.

Wat mij ook interesseerde was dat hij had deelgenomen aan de World Conference on Religion and Peace in Kyoto, October 1970. Dit was één van de eerste interreligieuze conferenties op wereldschaal na de Tweede Wereldoorlog. De conferentie was geconvoceerd door de Japanse autodidact Nikkyo Niwano, oprichter van de Rissho Kosei-kai, een boeddhistische lekenbeweging voor religieuze vernieuwing. Ananda Mangala Thera was leerling van de bekende Birmese vipassana meditatieleraar Webu Sayadaw (1896 – 1977). Deze staat nog steeds bekend als een zeer bescheiden, verlichte monnik. Hij gaf voorrang aan nijver praktiseren boven theorie[1].

Ik nodigde Ananda Mangala Thera uit om een paar maanden in De Kosmos mee te draaien als vipassanaleraar en als adviseur bij de verdere ontwikkeling van het centrum.

Inmiddels had ik impulsief ontslag genomen bij De Kosmos om mee te werken aan het zomerproject in de Mozes & Aaron kerk. En ik had mijn sousterrain aan de Van Eeghenstraat overgedragen om na de zomer in Friesland te gaan wonen in eern vlaag van verlangen terug te keren naar het platteland.

Ananda Mangala Thera uit tijdschrift The Young Buddhist, gebaseerd op dana. Collectie Hans van Willenswaard.

Maar toen ik de brief ontving van Ananada Mangala dat hij de uitnodiging graag aannam kon ik dat niet laten gaan. De Kosmos gaf mij wel een budget, maar volkomen onvoorbereid en als halve werk- en dakloze, stond ik onverwachts voor de taak drie maanden voor een therevadamonnik te zorgen in een toenemend herfstachtig Nederland. Dankzij de hulp van vrienden en de welwillende morele steun van Peter van der Beek en Everhard Post namens de Vrienden van het Boeddhisme (toen nog Nederlands Buddhistisch Centrum) kon ik toch een redelijk programma opstellen, met drie keer per week meditatielessen in De Kosmos en spreekbeurten door het hele land. Oprichter Leon Dupont van boekhandel Au Bout du Monde stelde de monnik een huiselijk apartementje ter beschikking aan de Prinsengracht bij de Noordermarkt.

De Nieuwe Leidsche Courant kopte: Boeddhist komt les in meditatie geven.

‘18 september 1971, Amsterdam. Het meditatiecentrum De Kosmos in Amsterdam heeft een boeddhistische kloosterling aangetrokken om in de hoofdstad lessen te geven in meditatie. Boeddhist Ananda Mangala Thera zal in een aantal lezingen zijn benadering behandelen van onder meer “jeugd in opstand”, “de eenling en de maatschappij” en “de waarde van de godsdienst in de huidige gemeenschap”. Ananada Managala Thera is afkomstig uit het Thai boeddhistisch klooster in Singapore.’

Ven. Ananda Mangala Thera had bijzondere didactische gaven en een goed gevoel voor humor. Hij kon met verve de vele dimensies van het meditatieproces uitleggen in duidelijke bordtekeningen en hij maakte levendig contact met zijn gehoor. Zijn aanwijzingen bij de meditatie waren praktisch en heel behulpzaam voor de zoekende westerlingen.

Ananda Mangala Thera met abt Jeroen Witkam in de abdij Maria Toevlucht in Zundert. Foto Hans van Willenswaard

Een opmerkelijk bezoek was dat op uitnodiging van abt Jeroen Witkam aan de Trappistenabdij Maria Toevlucht in Zundert. De abt had in 1970 voor het eerste een zencursus meegemaakt bij Karl Graf von Dürckheim. In het jaar van de ontmoeting met Ananda Mangala organiseerde hij de eerste zensesshin binnen een Nederlandse abdij. Het is Jeroen’s levenswerk geworden de joods-christelijke traditie en de zentraditie te verbinden[2].

Terug in Zeeland. Een 70er jaren turning point?

Toen Ananda Mangala Thera eenmaal vertrokken was zat ik volledig aan de grond. Ik nam maar al te graag een baan aan als coördinator van jongerencentrum De Beuk in Middelburg. Ik begon op 1 februari 1972. Ik verwachtte een rustige tijd in te gaan maar viel terug in ‘fantasio toestanden’ en erger. De jongeren hadden het centrum bezet en wilden het in eigen beheer runnen. Er raasde niet alleen een indringende drugstrend maar ook het alcoholgebruik was vaak schrikbarend. Toch lukte het ook hier met vereende krachten een ‘Kosmos impuls’ in te brengen: er kwamen yoga lessen, De Beuk werd beroemd om de volkorenkoeken die gebakken werden met biologisch-dynamisch meel van Loverendale, en de zeefdrukkerij werd platform voor een bijzondere vorm van vriendelijk activisme en milieubewustzijn. Een typerende soft power affiche dat werd gedrukt nam vermanend stelling in de Oosterschelde kwestie. Dit sloeg aan bij de over het algemeen flegmatieke, maar uiterst koppige, en door watersnoodramp van 1953 getraumatiseerde Zeeuwen.

Poster, collectie ZB / beeldbank Zeeland.

In 1973 treedt het progressieve kabinet Den Uyl aan met D66 en PPR. D66 voorman Jan Terlouw schaart zich achter de actievoerders. Die moesten het van Den Haag hebben want de plaatselijke politiek bleef, ondanks de groeiend druk van de Oosterschelde Open activisten, tégen een vergaande ingreep in het Deltaplan. De PPR waar Roel van Duijn lid van was geworden[3] dreigde uit het kabinet te treden. In 1974 moest het afsluitingswerk compleet worden stilgelegd. Na veel rekenwerk en loodzware discussies begint het ontwerpen van een doorlaatbare dam, een ingenieus compromis tussen volledige afsluiting of het andere uiterste: algemene dijkverzwaring. Het ecosysteem was gered. Een mondiale mijlpaal voor de milieubeweging. Jan Terlouw:

“Ik vind het besluit over de Oosterschelde een feest voor de democratie. Met wettelijke middelen en met hulp van de burgerij, met actie, is er iets tot stand gekomen (…).”[4]

Mondiale beweging

Niet alleen in Nederland werden pogingen gedaan om het tij te keren. E.F. Schumacher publiceerde zijn boek Small is Beautiful. A Study of Economics As If People Mattered gebaseerd op zijn ervaringen als economisch adviseur in Birma. De International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM) werd in 1972 opgericht in Versailles, met de biologisch-dynamische beweging als drijvende kracht; in Bhutan komt Koning Jigme Singye Wangchuck op 17-jarige leeftijd aan het bewind en stelt Gross National Happiness tegenover gangbare “ontwikkeling”; de Club van Rome publiceert Grenzen aan de Groei en de UN organiseert de eesrte conferentie over het milieu in 1972 in Stockholm, Zweden.

In Thailand had Sulak Sivaraksa al in 1969 zijn Sathirakoses Nagapradipa Foundation (SNF) opgericht.

Eind tweede decennium 21e eeuw: nog steeds niet waar we zijn moeten.

Voordat ik mijn persoonlijke bijdrage aan de geschiedschrijving van het boeddhisme stapsgewijs probeer te vervolgen, even een korte vooruitblik naar de 21e eeuw: het hier en nu. Bijna vijftig jaar na het met veel verwachting geladen Turning Point van de 70er jaren van de vorige eeuw, waarbij ook de vestiging van het boeddhisme in Nederland hoort, zijn de genoemde stromingen weliswaar nog steeds duidelijk herkenbaar. Maar ze zijn absolute minderheidsbewegingen gebleven – ook het boeddhisme na een korte hausse rond de eeuwwisseling.

  • Nederland is weliswaar internationaal kampioen in watermanagement geworden. Maar rivieren en zeeën vervuilen steeds verder en raken uitgeput. Klimaatverandering bedreigt kusten en gletchers, de stabiliteit van de aarde.
  • In lijn met E.F. Schumacher’s boek – waarin hij krachtig de term “boeddhistische economie” populariseerde – werden zijn ideeën gerealiseerd door middel van een serie organisaties: de Soil Association voor biologische landbouw was medeoprichter van de IFOAM in Versailles; de Intermediate Technology Development Group (ITDG) [nu: de internationale ontwikkelingsgroep Practical Action], en de cluster van Schumacher College, de inmiddels opgeheven Small School en het tijdschift Resurgence. Er is geleidelijk een brede beweging van ‘alternatief bedrijfsleven’ gegroeid. Met een leidende positive voor sociaal ondernemerschap. Deze beweging vertoont een enorme diversiteit, met equivalenten in de hele wereld. Maar de veelheid aan initiatieven heeft nog geen nieuw systeem voortgebracht sterk genoeg om de plaats van het huidige mondiale economisch bouwwerk – dat zulke enorme ongelijkheid voortbrengt – in te nemen.
  • De biologische lanbouw is enorm gegroeid maar komt in de meeste landen niet uit boven de 10% van de totale agrarische productie. De chemische landbouwindustrie houdt vol dat voedselzekerheid voor een groeiende wereldbevolking alleen gegarandeerd kan worden met in commerciele laboratoria ontwikkelde technologie, inclusief steeds verder gaande genetische modificatie. De biologische landbouwbeweging stelt daar tegenover dat organic cán feed the world en dat aangetoond can worden middels true cost accounting dat biologische lanbouw in alle opzichten een betere, op langere termijn realistischer, optie is. Bijna 50 jaar na de oprichting van IFOAM is er een “nieuw Versailles” nodig om een keerpunt in de landbouwpraktijk te bewerkstelligen[5].
  • Bhutan heeft als eerste land verklaard ernaar te streven een 100% organic country te willen worden. Maar het Bhutan Report voor de UN[6] heeft niet gedaan gekregen dat geluk en welzijn centraal gesteld werden in de duurzaamheidsdoelen (= SDGs, Sustainable Development Goals).
  • De voorspellingen van de Club van Rome in 1972 waren niet perfect. Evenwel, de wetenschappelijke consensus over evident door menselijk gedrag veroorzaakte klimaatverandering is volledig in lijn met de toenmalige boodschap dat er Grenzen aan de Groei zijn.
  • Ondanks het Stiglitz-Sen-Fitoussi rapport over de onbruikbaarheid van GDP om sociale vooruitgang en zelfs economische productie accuraat te meten gaan instituten, landen, bedrijven en ecomomen gewoon door GDP groei als norm-boven-norm te stellen.

Om het nodige keerpunt te bewerkstelligen zijn er lokaal verankerde vormen van beleid, beheer en bestuur nodig die boven bestaande wetgeving op het gebied van eigendom, de soevereiniteit van staten en het huidige mandaat van de Verenigde Naties uitgaan, zonder deze te ontkrachten. Om dit aan te kaarten is het initiatief genomen voor een Earth Trusteeship Platform[7].

(Wordt vervolgd)

Hans woont met zijn vrouw in Thailand waar zij samen een sociale onderneming begonnen: uitgeverij met eigen boekwinkel; projecten op het gebied van biologische landbouw en, onder andere, een jaarlijkse ‘Right Livelihood summer school’ https://wellbeingsummer.wordpress.com/
Na meer dan 15 jaar hebben Hans en Wallapa het management overgedragen aan jonge ondernemers en zijn opnieuw ‘voor zichzelf’ begonnen. Vanuit zijn medewerking aan INEB in Azië zoekt Hans naar nieuwe ingangen voor een eigentijds westers boeddhisme.

[1] Hij werd na een toevallige ontmoeting een geode vriend en adviseur van Sagagyi U Ba Khin (1899 – 1971) wn drong er bij hem op aan Vipassana meditatie te gaan onderwijzen.

[2] http://www.dedriejuwelen.nl/Meer-over-Jeroen-Witkam

[3] Hij werd ook wethouder voor de PPR in Amsterdam.

[4] VPRO Andere tijden, aflevering 89 Beter ten halve gekeerd.

[5] Het 20e Organic World Congress wordt gehouden in 2020 in Rennes, de hoofdstad van Bretagne. Zie in Nederland het pleidooi van Piet van Ijzendoorn voor een Food System Transformation.

[6] Happiness: Towards a New Development Paradigm. Report of the Kingdom of Bhutan. NDP Steering Committee and Secretariat, 2013.

[7] The Next Step. Earth (T)rusteeship Address to the Interactive Dialogue of the United Nations General Assembly (…), Klaus Bosselmann, UN Headquarters, New York, 21 April 2017.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme Tags: Ananda Mangala Thera, Bhutan, Club van Rome, De Beuk, De Kosmos, E.F. Schumacher, Erik Bruijn, Everhard Post, Hans van Willenswaard, Jacques den Boer, Jan Terlouw, Jeroen Witkam, Leo Dupont, Middelburg, Mozes & Aaron kerk, Oosterschelde, Peter van der Beek, Roel van Duijn, trappist, vrienden van het boeddhisme, Zundert, zwarte tulp

Lees ook:

  1. Hans van Willenswaard – Het mysterie van de Zwarte Tulp (8) – de boeddhistische kloosterling
  2. Hans van Willenswaard – Het mysterie van de Zwarte Tulp (8) – de boeddhistische kloosterling
  3. Hans van Willenswaard – Het mysterie van de Zwarte Tulp (6) – Kosmos, een kunstmatig aandoend poppenhuis
  4. Hans van Willenswaard – Het mysterie van de Zwarte Tulp (6) – Kosmos, een kunstmatig aandoend poppenhuis

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Willenswaard

Hans van Willenswaard is een waarnemer van de groei van het boeddhisme in Nederland. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

20 mrt
Open Les Kum Nye Yoga en meditatie | Live op ma t/m wo
20 mrt 23
21 mrt
Meditatiecursus in de Dhammakaya traditie
21 mrt 23
21 mrt
Vipassana meditatie Rotterdam
21 mrt 23
Rotterdam
22 mrt
Online Lezingenserie 'Universele symbolen: de taal van de ziel' (4)
22 mrt 23
22 mrt
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
22 mrt 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Wanneer iedereen liegt, weet niemand nog wie er liegt

    Kees Moerbeek - 19 maart 2023

    Een staatsgreep, of het manipuleren van het politieke systeem zijn voorbeelden van andere manieren om aan de macht te grijpen dan verkiezingen. Onverbloemde macht is echter beperkt houdbaar en macht verkregen met geweld vraagt meer geweld om het in stand te houden.

    Geschiedkundige Romila Thapar – de stem van afwijkende meningen

    Kees Moerbeek - 12 maart 2023

    Romila Thapar is een van India’s meest vooraanstaande geschiedkundigen. In haar boek Voices of Dissent (2020) beschrijft ze de rol van het ‘meningsverschil’ in de verschillende periodes van de Indiase geschiedenis. De Boeddha was een van degenen die vraagtekens zette en met een alternatief kwam. Dit artikel gaat met grote stappen door haar boek.

    Het jaar 2023 – dag 66 – vlokjesneeuw

    Joop Ha Hoek - 7 maart 2023

    KNMI regen en natte sneeuw. Somewhere over the rainbow, skies are blue. Take care out-there.

    Spelen met oneindigheid, verrassende figuren en patronen

    Erik Hoogcarspel - 6 maart 2023

    Hoe zit het nu met het oneindige? Om te beginnen merkt Zantema op dat er verschillende soorten oneindigheid bestaan. Als voorbeeld noemt hij het zogenaamde Hilbert-hotel, vernoemd naar de wiskundige David Hilbert. Dit is een denkbeeldig hotel met oneindig veel kamers. Als deze allemaal bezet zijn en er meldt zich een nieuwe gast, dan zou hij of zij op het eerste gezicht geen kamer kunnen krijgen. Dit lukt echter wel met een bepaald trucje: laat iedere gast verhuizen naar de kamer ernaast. Deze is er altijd, anders zouden er niet oneindig veel kamers zijn. De eerste kamer komt dan vrij.

    Hoe zen is Zuid? De weg van de vier geloften met een bus vol ikken.

    Erik Hoogcarspel - 2 maart 2023

    De schrijfster, Hanneke Dijkman, is lerares zenmeditatie en woont in Rotterdam Zuid, in de wijk Vreewijk. Als Rotterdammer vraag je je dan af zen in Zuid ‘ken dit wel?’ Zuid is namelijk het jongste en armste deel van de stad, de plaats waar in het begin van de vorige eeuw arme landarbeiders uit Zeeland en Friesland kwamen wonen om in de haven te werken. De Rotterdammers aan de linker Maasoever hadden het toen over de ‘boeren’, die een geit op zolder hadden en in klederdracht liepen. Dit is natuurlijk nogal overdreven, maar Zuid heeft de reputatie van een verzameling probleemwijken nooit helemaal van zich af kunnen schudden.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2023 – dag 80 – deboodschap
    • Hartlicht
    • Boeddhistisch vormingsonderwijs bestaat vijf jaar
    • Leven in Thailand – stroomrantsoen
    • Van nul tot stil in acht tellen

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens