De trilhaartjes van mijn gemoed voelen in de publieke discussie over Rients Ritskes geregeld een al te calvinistische, om niet te zeggen puriteinse hang naar zuiverheid.
Nu we allemaal Rients Ritskes en Sokun Tsushimoto hebben horen spreken, is het wat mij betreft genoeg geweest. Ik zag de foto staan die de redactie van het Boeddhistisch Dagblad heeft geplaatst bij mijn verslag van de radio-uitzending van de BOS, afgelopen zaterdag. Op de foto zie je iemand in geknielde houding zitten. Blijkens het onderschrift gaat het om Dick Verstegen, die in een traditionele jukai-ceremonie ten overstaan van Sokun Tsushimoto de boeddhistische geloften op zich neemt.
Puriteins
Ik beveel iedereen van harte aan het artikel nog eens te lezen dat Dick Verstegen schreef over een sesshin (zentraining) met Rients Ritskes en Sokun Tsushimoto in 1995. Het artikel stond opnieuw in het Boeddhistisch Dagblad van 28 april jongstleden. Het stuk is doordrenkt van een wijsheid die ik node mis temidden van alle ophef nu (waaraan, ik geef het toe, ikzelf in een eerder stadium ook heb meegedaan). De eerste zin ervan alleen al is mij uit het hart gegrepen: ‘De adem is de enige weg die tot de dharma leidt.’ Een uitspraak indertijd van Sokun Tsushimoto.
De trilhaartjes van mijn gemoed voelen in de publieke discussie geregeld een al te calvinistische, om niet te zeggen puriteinse hang naar zuiverheid. Er zijn scherprechters, er is boosheid.
Oprisping
In feite echter zijn we volgens mij getuige van niet meer dan een kleine oprisping in de lange historie van de boeddhadharma. Een momentopname in de receptie van het boeddhisme in de Lage Landen. Een steen in de dharmavijver. Kringen in het water. De Dharma stroomt voort. En laat die Dharma maar lekker stromen. Want niemand weet van te voren de weg van het zaad in de schoot.* De weg naar bevrijding ligt altijd open. Bevrijding is openheid. Zuiverheid vind je niet waar de geest zich sluit, maar in de openheid van niet-weten.
Betrekkelijkheid
Gaat het inzicht dat tot de Boeddha kwam, niet juist over de mogelijkheid om aandriften als boosheid te transformeren? In de hang naar zuiverheid komt ook maar een wilsact tot uitdrukking die de moeite waard is om, bijvoorbeeld in meditatie, zorgvuldig te worden onderzocht. Zullen we allemaal eens diep ademhalen, en nog eens, en nog eens, en ons dan op het komen en gaan laten meevoeren op de enige weg die tot de dharma leidt? Dat lijkt mij althans een uitgangspunt waarvoor in de breedte van de boeddhistische gemeenschap draagvlak bestaat.
Ons oefenen in mededogen? Ervaren wat ons verbindt? De betrekkelijkheid inzien van wat zich hier afspeelt? Opdat niet de vrijheid van beoefening het onderspit delft in de hang naar zuiverheid.
Geen houvast
De Dharma heeft altijd vele gezichten gehad en wie de ware Dharma meent te kunnen aanwijzen, wordt gelogenstraft door de geschiedenis. Ieder kan zijn eigen leraar kiezen. Boeddha Magazine heeft er in het jongste nummer vele voorbeelden van gegeven. Er is niet één weg voor iedereen. Ook traditie biedt niet meer dan een wankel houvast. En zeker in de ongeschreven, levende traditie van zen, de methode van geen methode. Dus waar hebben we het eigenlijk over?
Hij die zonder zonde is, werpe de eerste steen.
We zijn allemaal Rients Ritskes, ik voorop. Allemaal bevinden we ons met elkaar in elkaars goede gezelschap. ‘De adem is de enige weg die tot de dharma leidt.’ Ik stel voor dat we deze wijsheid in ons doen en laten betrekken.
– * ‘Een deel van het zaad ging verloren, een deel van het zaad werd brood, maar niemand weet van te voren de weg van het zaad in de schoot.’ (Liedboek voor de Kerken, gezang 54).
Helma Ton zegt
Hear – hear!
Elke leer kent rekkelijken en preciezen. Het ‘precieze’ in de christelijke traditie en binnen een politieke partij hebben mij vervreemdt van het geloof en van de politiek. Gelukkig niet van de verbinding. Verbinding met zovelen die zich inzetten voor compassie en een betere maatschappij.
Ron Sinnige zegt
“We zijn allemaal Rients Ritskes, ik voorop” – bedoel je nou dat jij ook liegt en een valse status aanneemt om er zelf beter van te worden? Ik ken je anders en denk dat er verschillen zijn. De doofpot en het redelijk ver doorgevoerde subjectivisme vind ik, subjectief als ik ben, net iets te makkelijk.
Jules Prast zegt
1)
Er is geen koe zo bont of er zit wel een vlekje aan.
2)
Als er geen tapijt is
Waaronder de waarheid dan te schuiven?
Als alles openligt
In welke doofpot de waarheid dan te stoppen?
Joop Romeijn zegt
Wie in vogelvlucht van “de publieke discussie over Rients Ritskes ” (zo omschrijft Jules het thema) nog eens doorneemt constateert dat er herhaaldelijk is geschreven ‘nu is alles wel gezegd over dit thema, nu moeten we het laten rusten en weer verder gaan ‘
Het begon met de Nieuwsbrief van ZenNl van 12 april die twee dagen eerder via de site van Bodhitv wereldkundig werd.
Twee-en-een-halve maand dus, een extreem korte periode maar voor sommigen kennelijk iets heel langdurigs. En zeker vijf keer is door deze en gene gezegd ‘nu is het wel genoeg geweest ‘: na twee weken, na vier weken etc en nu na nog nog geen drie maanden: door schrijvers in het BD, door de voorzitter van de BUN, etc.
Wat is toch het criterium om dat te kunnen bepalen?
Ik zou zeggen: als er daadwerkelijk iets is veranderd. We zijn toch niet met sensatie-journalistiek bezig, steeds opnieuw op zoek naar nieuwe thrill?
En verder, Jules: ik heb er geen probleem mee toe te geven veel tekortkomingen te hebben (…)
Maar ik ben geen Rients Ritskes!
Niet omdat hij nog erger zou zijn; maar omdat hij weer andere tekortkomingen heeft.
En nog een verschil: ik verdien niet aan mijn onheilzame gedrag, geen cent.
Deze twee-en-een-halve maand hebben me wel iets anders geleerd: dat een gesprek tussen de verschillende boeddhistische tradities zo goed als onmogelijk is.
Voor mij – uit een andere traditie dan Zen – is het (…) gedoe met titels en slabbetjes zo goed als oninvoelbaar.
Ook de wijze waarop met de ethische dimensie van de Dharma wordt omgegaan, bevreemdt me. Meteen wordt iets geroepen als: wie zonder zonde is werpe de eerste steen; daarna wordt een ethische discussie – waarover dan ook – onmogelijk.
Trouwens, de term ‘Dharma’ valt wel steeds, maar de inhoud ervan lijkt opzettelijk vaag gehouden, met behulp van de geliefde Zen-paradox van de orthodoxie van de onorthodoxie die elk gesprek met andere boeddhistische tradities zo goed als onmogelijk maakt.
En tenslotte ben ik deze twee-en-een-halve maand opnieuw onder de indruk geraakt van hoe graag Nederlandse boeddhisten conflicten willen vermijden.
Is er niet een spreekwoord over ‘heelmeesters’ en ‘stinkende wonden’?
Jules Prast zegt
Beste Joop,
Wat je schrijft, raakt me diep, heel diep, recht in mijn hart. De historische realiteit is dat er vele manieren zijn om gestalte te geven aan de inspiratie van de Boeddha. Zen.nl is een van die manieren. Ik heb er persoonlijk mijn gedachten over, maar wat voor zin heeft het boe te blijven roepen tegen de gewassen op het veld? Alles over Zen.nl ligt naar mijn gevoel open sinds we Ritskes en Tsushimoto hebben horen spreken. Ieder kan zijn eigen keuze maken. Er is geen maatbeker voor het boeddhisme en die komt er ook niet door verontwaardiging te herhalen.
Het gebruik van het begrip Dharma vraagt om nadere explicatie, zeg je. De Dharma is van de oorspronkelijke realisatie van Gautama Boeddha geworden tot ‘de’ boeddhistische leer en voor sommigen (zoals ik) ook tot de waarneembare realiteit zelf, die immers de verzameling is van alle dharma’s, de fenomenen zoals deze aan ons verschijnen op de cadans van het voorwaardelijk ontstaan. In mijn beleving is ook de Boeddha een van de ’transformaties’ van de Dharma, maar ik weet dat anderen daar anders over denken of dit niet zonder nadere inductie zullen kunnen bevatten.
Als er iemand is die op een transparante manier de dialoog zoekt over de grondslagen van het boeddhisme, dan geloof ik voorzichtig te mogen zeggen dat ik dat wel ben, getuige mijn vele artikelen hierover. Al haast ik me hieraan toe te voegen dat ik ook maar een bevlogen amateur ben zonder de pretentie van gelijk. Vele vragen blijven voor mij open. Ik hoop altijd wel dat mijn schrijven bijdraagt aan enig richtingsgevoel voor anderen die zich interesseren voor wat er allemaal in de schoot van vijfentwintig eeuwen boeddhisme verborgen gaat.
Zen zelf is geen uniforme beweging maar een verzamelnaam voor scholen en leraren die naast overeenkomsten historisch gezien ook de nodige accentverschillen kennen. Voor mij is zen zeker geen hokje waarin ik me afsluit en de parafernalia zijn bijzaak. Zen is eerder zoiets als een vlot waarop ik op de open zee ronddobber, al kan dat ook een verraderlijke metafoor zijn voor houvast dat er niet is. Misschien is het beter te zeggen dat zen een methode van zwemonderricht is die je in staat stelt je aan de grondeloze diepte van de Dharma toe te vertrouwen.
Als je mijn artikelen leest dan zie je voorts dat ik me over het geheel genomen niet afzet tegen andere vormen van boeddhisme, maar me juist afvraag wat deze voor meerwaarde hebben.
In ‘De Boeddha als kompas’ breek ik er bijvoorbeeld een lans voor om naast de sutra’s van Mahayana ook die uit de Pali Canon bij de beoefening te betrekken. Ik schrijf over verschillende benaderingen van meditatie. In andere beschouwingen behandel ik heikele thema’s zoals de vraag of heil voortkomt uit ons losmaken van de wereld of juist van daarin opgaan. Ik heb daar geen vooropgezette meningen over. Hoe meer ik studeer op het oorspronkelijke boeddhisme, des te meer vraag ik me vaak af waar sommigen in Mahayana het toch vandaan halen om het pad van de bodhisattva daar zo scherp mee te contrasteren.
Verder waarschuw ik – een ander voorbeeld – tegen de glibberigheid van het begrip boeddhanatuur waarmee je, als je niet oppast, via een achterdeurtje toch weer een soort atman het boeddhisme binnensmokkelt. De uitdaging is dan ook niet hierover uit te glijden maar boeddhanatuur op de juiste wijze te ervaren, al erken ik dat dan nog steeds niet iedere boeddhist zich in het gebruik van het begrip zal weten te vinden.
Waarmee ik maar wil zeggen: er zijn meer, veel meer manieren om met elkaar van gedachten te wisselen over kernvragen van het boeddhisme dan naar aanleiding van de affaire-Ritskes. Ik vind steun voor deze gedachte in de discussie die ik met mijn artikelen soms losmaak, een discussie die ondanks de onvermijdelijke ruis mede lijkt te kunnen bijdragen aan een gedeelde leerervaring van de betrokkenen.
Kortom, we zijn allemaal broeders in de Dharma, jij, Rients Ritskes en ik. Er is zoveel waarover we het met elkaar kunnen hebben en er zijn zoveel manieren waarop we dat kunnen doen buiten een woordenstrijd op onze blogs en in het Boeddhistisch Dagblad. Laten we belangstelling tonen voor de wijze waarop we ieder onze boeddhistische inspiratie vorm geven en ons verheugen in de gelegenheid elkaar nader te leren kennen.
Zoals gezegd, je hebt me diep geraakt met je reactie. Vandaar dat ik de ruimte neem om je terug te schrijven.
Met een hartelijke lotusgroet,
Jules
robin zegt
Mooi verwoord Joop.
Joop Romeijn zegt
Jij bent één van de weinige Zen-beoefenaren die werkelijk belangstelling tonen voor het ‘vroege boeddhisme’, Jules. Daarom is het jammer dat je je dat deel van mijn ‘analyse’ aantrekt.
Ik evalueerde niet jou, ik evalueerde een stukje van jouw blogtekst en ik evalueerde vooral de afgelopen twee-en-een halve maand.
Op het niveau van de conventionele werkelijkheid zijn er belangen, is er het geld verdienen en kunnen er conflicten zijn. Op dat niveau is er in de zaak Ritskes nog niet veel veranderd. Ik hoop bv dat er iets verandert in de afhankelijkheidsrelatie tussen Ritskes en zijn lokale leraren (in opleiding). Daarom moeten we er aandacht aan blijven besteden. Eindhoven kan het begin zijn.
Jij schakelt vrij plotseling naar het niveau van de absolute werkelijkheid, bv over het concept ‘BoeddhaNatuur’, daar discussieer ik ook graag over, ook in het BD, maar toch in een andere context.
Idem over ‘niet weten’, ik vrees dat Zen-beoefenaren zich niet realiseren (zelfs jij mogelijk niet) dat vanuit Theravada-perspectief de term ‘niet weten’ op totaal onbegrip stuit; daar heeft men het wel over ‘onwetendheid’ maar dat is iets heel anders
(Het enige waarop ik persoonlijk het ‘niet weten’ toepas is wanneer ik het heb over wat er na m’n dood gebeurt maar ik geloof niet dat dat in Zen bedoeld wordt.)
Er is een aspect van de Dharma dat echter niet vergeten moet worden, ook als men in de absolute werkelijkheid verwijlt, en dat is de ethische dimensie (‘sila’ is de term). En als je schrijft over een “calvinistische, om niet te zeggen puriteinse hang naar zuiverheid“, dan is een ethische discussie bijna onmogelijk.
Misschien kan je je standpunt daarover nader toelichten?
Robert Keurntjes zegt
Ik zie dat dit een reactie is op Jules met een vraag aan hem dus ik reageer met enige twijfel.
Maar ik vraag mij af waarom je zo graag wilt, of hoopt, dat anderen het op de manier doen waarvan jij denkt dat dat goed is.
Je hebt het nu over het geld dat Ritskes zou verdienen en de relatie tussen Ritskes en zijn lokale leraren. Ik kom er nooit dus ik weet niet hoe het daar gaat, maar als er zo veel aanloop is dan zijn er kennelijk ook veel mensen die er geen problemen mee hebben.
Mogen die mensen het niet op hun manier doen en daar tevreden mee zijn?
Wat dat betreft ben ik het er wel mee eens dat er inmiddels zo veel over gezegd is dat iedereen inmiddels zijn eigen oordeel kan vellen. Opvallend is ook dat de oordelen die geveld worden behoorlijk uiteenlopen. Welk oordeel is dan het juiste?
Joop Romeijn zegt
Ik begrijp je niet, Robert
Bedoel je dat men – even los van de zaak Ritskes dus – alleen hoogstens moet praten/schrijven over de sociale werkelijkheid?
Maar dat ook niet teveel, want alles is al gezegd over die sociale werkelijkheid.
En dan men zeker niet moet proberen de sociale werkelijkheid te veranderen?
En verder, je bent wetenschapper, heb ik begrepen.
Is het niet interessant er achter proberen te komen waarom ‘de oordelen die geveld worden behoorlijk uiteenlopen ‘?
Mijn theorie is dat dan o.a. de belangen uiteenlopen.
Robert Keurntjes zegt
Ik ben filosoof, niet iedereen vind dat een wetenschap, maar dat maakt de vraag alleen maar interessanter.
Mensen hebben verschillende belangen en vinden verschillende dingen ‘belangrijk’.
Mijn vraag was vooral naar jou toe (Joop), omdat je nog al stellig bent in het wijzen op wat er niet deugd aan Ritskes (in dit geval, maar je doet het ook over andere zaken).
Ik vind het prima als je op zaken wijst wanneer je ze discutabel vind, maar in deze discussie lijkt het veel meer te gaan over absolute waarden en normen dan om meningen. Daarmee trek ik het veel breder dan jouw stelligheid.
Neem b.v. het verdienmodel van zen.nl. Er is een tendens om dat volledig te veroordelen. Ik ben er niet zo zeker van dat dat zo verkeerd is. Ik zou best wel willen dat ik betaald zou worden voor mijn ‘boeddhistische’ activiteiten, dan hoef ik dat niet in de avonduurtjes en ochtenduurtjes erbij te doen. Dan zou ik er meer tijd en meer zorg in kunnen steken. Veel problemen die ik in boeddhistische organisaties (en dan mag je van mij best de BUN ook weer een keer noemen) mis zie gaan, of helemaal niet zie gebeuren, hangen OOK samen met het gegeven dat het allemaal vrijwilligers werk is dat naast het gewone werk gedaan wordt. Ik zie geen reden voor een absolute scheiding tussen boeddhisme en geld. (maar dat is maar één voorbeeld)
Ik heb soms de indruk dat de stelligheid, van jou en anderen, te maken heeft met de verwarring van Christelijke ethiek met Boeddhistische ethiek. Alsof de boeddhistische ethiek zou gaan over wat goed of slecht is überhaupt. Dat is niet zo. Boeddhistische ethiek is een pragmatische ethiek. Het gaat er om wat goed is in het perspectief van basis, doel en pad.
Was jij het niet die enige tijd geleden een tekst plaatste over een gesprek tussen Boeddha en een koning? De koning wilde ingrijpen in een land wat, in ons perspectief, erg democratisch functioneerde en Boeddha raadde hem dat af. ‘Het functioneert daar moet je vanaf blijven’. Dit is niet bedoelt om één op één op zen.nl te plakken, maar je kunt je wel afvragen of er een parallel te trekken valt en we misschien niet al te graag alles op dezelfde manier moeten willen hebben als wat jij of ik als ideaal zien.
Tot slot even een beetje terug naar zen.nl. Het is in ieder geval niet sektarisch. Mensen die vanuit zen.nl een andere weg willen inslaan wordt, ogenschijnlijk, geen strobreed in de weg gelegd.
Jules Prast zegt
Dank voor je reactie, Joop.
Absoluut en conventioneel zijn voor mij twee kanten van een en dezelfde medaille. Je kunt deze alleen conceptueel scheiden. Het is in de praktijk juist zaak deze perspectieven zoveel mogelijk te verbinden.
Met ‘al te calvinistisch’ bedoel ik dat er in de publieke discussie over de affaire-Ritskes naar bekend nationaal gebruik met het vingertje wordt gewezen naar wat er fout zou zijn bij anderen.
‘Puriteins’ verwijst naar de Puriteinen die omwille van vrijheid van religieuze onderdrukking in de zeventiende eeuw verhuisden naar New England en daar binnen de kortste keren zelf heksen op de brandstapel zetten.
In het boeddhisme bevrijden we volgens mij de ander via onszelf. Dit is de betekenis van sila.
Om elkaar met raad en daad bij te staan op elkaars boeddhaweg kunnen we ons organiseren in sangha’s en andere groepen die – evenals boeddhisten individueel – autonoom zijn op het gebied van leer en praktijk.
Dit maakt, anders dan sommigen tegenwerpen, een discussie over ethiek helemaal niet ‘bijna onmogelijk’. Het verlegt alleen de focus naar waar deze in het boeddhisme hoort en geeft aan hoe onderwerpen die inzet zijn van de discussie, zich qua soortelijk gewicht tot elkaar verhouden.
En het trekt enkele lijnen in het zand die verhinderen dat de vrijheid van belijdenis die binnen de grenzen van de wet ook boeddhisten toekomt, ondergeschikt wordt gemaakt aan andere maatschappelijke belangen.
Laten we ons vooral niet wijsmaken dat wij de vormen kunnen of moeten bepalen waarin de Dharma kan of mag bloeien. Dat is onhistorisch en onboeddhistisch.
Over niet-weten hebben jij en ik eerder gecorrespondeerd op jouw blog. Het is geen tour de force om het niet-weten zoals dit via zen het boeddhisme is binnengekomen, te verbinden met de tweede edele waarheid van de Boeddha (cultiveren van niet-weten beschermt tegen onwetendheid als oorzaak van lijden door vals weten te ontmaskeren).
Anne zegt
Bedankt Robert en Jules. Jullie krijgen dit beter verwoord dan mij dat nog lukt. Helaas begint bij mij de boosheid over de onwaarheden van de andere kant en het onterecht betrekken van andere personen overhand te nemen.
Anne zegt
We zijn allemaal Rients Ritskes.
[…]
Ondertussen houden de echte leraren zich rustig.
(reactie geredigeerd, PvB)
Robert Keurntjes zegt
Wie is er een echte leraar?
En als een echte leraar zich rustig houdt waarom zou dat dan zijn?
Anne zegt
Een deel van mijn bericht is aangepast naar ik vermoed vanwege het woordgebruik. De stelling komt neer op dat wij (de gebruikers van een internet forum) met veel koude drukte gezien willen worden en ons opstellen als de wetende.
Echt lijkt in deze discussie geautoriseerd te betekenen en die had ik dan ook op het oog.
Jules Prast zegt
Dankjewel, Anne. Van een aantal zenmeesters is inmiddels wel een reactie bekend. Zie o.a. de radio-uitzending van de BOS van afgelopen zaterdag en mijn verslag daarvan.
Joop Romeijn zegt
Robert, ik heb de indruk dat jouw stelling dat ethiek “… gaat om wat goed is in het perspectief van basis, doel en pad ” alleen op bepaalde vormen van Mahayana-boeddhisme slaat, waarin upaya (door sommigen) wel erg soepel wordt uitgelegd.
Liegen=liegen, lijkt mij.
Misschien is onze discussie die van mensen met katholieke wortels versus hen met calvinistische wortels.
Maar waarom zouden we het eens worden?
HET boeddhisme bestaat helemaal niet, dat deed en doet het ook in Azie niet, daar kon men vrolijk langs elkaar heen leven (met duizenden kilometers afstand was dat ook makkelijker)
Laten we de illusie van HET Nederlands boeddhisme maar loslaten, er is niets tegen fragmentering.
Wat betreft dat geld verdienen:
Wat is er mis met het principe ‘dana voor de leraar’?
En voor organisaties als (digitale) tijdschriften en serviceorganisaries (BUN bv)als er echt honderden duizenden boeddhisten zouden zijn (claim van de BOS) en als die boeddhisten echt iets voor hun religie/filosofie over zouden hebben, is een professionalisering denkbaar.
Maar op de huidige schaal veroorzaakt het potje van de overheid alleen maar vriendjespolitiek, het clubje dat uitdeelt en het clubje dat kan krijgen zijn teveel vervlochten met elkaar door die kleine schaal.
PS Heb je de Nieuwsbrief van Zen.Nl van 28 juni gezien?
Vreemd: net alsof er geen BOS-interview (+ discussie) is geweest
Robert Keurntjes zegt
Mijn doel is niet om het eens te worden, maar er juist op te wijzen dat er verschillende standpunten mogelijk zijn.
Ik ben het zelfs met nagenoeg alles in deze laatste post van je eens.
Helemaal niks mis met “dana”. Ik ben ooit na een lezing met meer geld naar huis gegaan dan mijn gebruikelijke tarief voor een lezing. Ik heb toen wel het aanbod om ook nog mijn reiskosten te vergoeden afgeslagen. (Maar dat is natuurlijk het punt niet). Het één sluit het ander niet perse uit, dat is mijn punt.
Wat betreft de ethiek. Liegen is liegen, dat is een gegeven, maar daarmee is nog niet gezegd of liegen goed of slecht is.
Een pragmatische ethiek is niet hetzelfde als zeggen dat alles kan omdat het toch relatief is. Extremen zijn er in alle vormen.
Vanuit een moraal- of deugdethiek (wat de westerse Christelijke moraal is) kun je volstaan met te zeggen dat liegen slecht is omdat het niet mag. Binnen een pragmatische ethiek zul je met een reden moeten komen. Wil je het boeddhistische doel bereiken dan kun je beter niet liegen omdat liegen je geest op een manier beïnvloed waardoor je verder van dat doel verwijdert raakt (zoiets). Voor een ander doel is liegen mogelijk zinvol.
Ik kan me niet voorstellen dat dit alleen op gaat voor Mahayana boeddhisme omdat de analysestructuur basis-doel-pad vervat zit in de vier edele waarheden (en die delen we toch?). De vierde waarheid waarin het pad benoemd wordt is gebaseerd op de drie voorgaande. Daarmee is het boeddhistische pad dus geen absoluut gegeven maar het pad dat je ‘moet’ gaan wil je op grond van de analyse van de basis tot het doel kunnen komen. Wordt dat door een Theravadin anders gezien?
Joop Romeijn zegt
Meestal, Robert, noem ik mezelf ‘vrijzinnig Theravadin’, omdat ik niet in reincarnatie geloof.
Maar nu moet ik toch de orthodoxie citeren.
De vierde van de Vier Edele Waarheden is het Achtvoudige Pad
De derde van de acht is – in een makkelijk leesbare versie uit ‘Sleuteltotinzicht’
Juiste spraak is viervoudig:
1.Onthouding van het vertellen van leugens (musavada veramani).
2.Onthouding van het spreken van lasterende taal (pisunaya vacaya veramani).
3.Onthouding van het spreken van harde woorden (pharusaya vacaya veramani).
4.Onthouding van onzinnig gepraat (samphappalapa veramani).
[Ad 1] Onthouding van het vertellen van leugens
De bepalende factor achter een leugen is de intentie om te bedriegen. Iemand die oprecht is spreekt altijd de waarheid. Hij wijkt niet voor de waarheid om te winnen in reputatie of voor welk ander belang dan ook voor zichzelf of dat van anderen. Echter, als iemand onwaarheid spreekt, maar niet beter weet dan dat het de waarheid is, is dat geen overtreding omdat de ‘intentie’ afwezig is. Iemand die de waarheid spreekt lijkt vaak streng, maar er is maar één waarheid, geen tweede. “De Boeddha zei niet de ene dag iets, en de andere dag het tegenovergestelde[3].” Hij sprak nooit dubbelzinnig of geheimzinnig, maar was als een open boek zonder iets te verbergen, noch draaide hij om dingen heen.
De meer preciese versie komt van Bhikkhu Bodhi, de autoriteit op dit gebied; ik beperk me tot de link
http://enlight.lib.ntu.edu.tw/FULLTEXT/JR-AN/an139985.pdf
Pagina 40-46
Daarin wordt ook ingegaan op de betekenis voor wie al ver gevorderd is op dit pad, maar het wordt toch lang niet zo gerelativeerd als jij stelt
Robert Keurntjes zegt
Prachtig. Een geweldig mooie definitie van wat een leugen is en wanneer een onjuiste uitspraak toch geen leugen genoemd kan worden.
Mijn relativisme zit enkel in de betekenis van één woord. “overtreding”. Wat wordt er overtreden? Een door God of Boeddha gestelde absolute wet? Of een voorschrift dat samenhangt met de basis, het doel en het pad zoals verwoord in de vier edele waarheden en de gelofte om je aan het voorschrift van dat pad te houden?
Relativisme wil niet zeggen dat alles kan en mag, maar dat alles zijn waarde en betekenis ontleent aan de relatie binnen een groter geheel.
Robert Keurntjes zegt
Had ik die verwijzing van je eerder gehad dan had ik je verwezen naar de laatste alinea op pagina 44 en verder. Daar geeft hij een uitgebreide argumentatie waarom liegen niet goed is. Waarmee Bhikkhu Bodhi duidelijk illustreert dat boeddhistische ethiek geen moraalethiek is maar een pragmatische ethiek. Misschien moet ik toch maar wat vaker Theravada literatuur tot mij nemen.
Jules Prast zegt
Inhoudelijke dialoog tussen vertegenwoordigers van verschillende boeddhistische tradities (zen incluis) is dus mogelijk: quod erat demonstrandum!
Ruurd zegt
Ja, ‘de adem is de enige weg die tot de Dharma leidt’. Maar ik geloof niet dat de Dharma hier überhaupt in het geding is. Deze controverse is GEEN religieus dispuut met de zuiverheid van het Dharma als inzet.
Voor mij is Ritskes slechts een reli-therapeutisch-ondernemer. De titels van de boeken ‘leer denken wat je wilt denken’ en ‘leer voelen wat je wilt voelen’ – verraden opzichtig een onderstroom van machtsdenken, en een sterke benadrukking van het ego. De boeken draaien om het krijgen van grip op jezelf en op de wereld/mensen om je heen. Niet erg boeddhistisch vind ik. Voor mij staan ze onoverbrugbaar ver af van boeddhistische kernconcepten als ‘Bodhisattva’, ‘Karuna’, of ‘inter-being’. De titels lijken direct afgeleidt van een boek van de psycholoog Diekstra (‘ik kan denken/voelen wat ik wil’) en het zijn m.i. voor 95% psychologische zelftherapeutische werken. Ik bespeur ook verwantschap met wat rationeel-emotieve therapie heet. De genoemde machtsgerichte onderstroom past m.i. ook treffend bij de wijze waarop het bedrijf geleid wordt, de geringe toegestane discussieruimte en de grote nadruk waarmee de boeken verplicht worden gesteld. Al met al kan Ritskes als leider van zen.nl m.i. geen aanspraak maken op een rol als vertegenwoordiger van de Dharma.
Het gebruik maken van een vertrouwenwekkend label, naar mijn smaak zonder zich te onderwerpen aan de kaders die daarmee impliciet gesteld zijn, lijkt te passen in het hierboven geschetste beeld. Het verbaast niet, het is geen incident; maar lijkt ingebakken. Hoewel ik er niet blij mee ben, mag Ritskes binnen de wettelijke kaders voor geestelijke gezondheidszorg en ondernemerschap doen wat hij wil. Wanneer hij ‘aan de haal’ zou zijn gegaan met een bekende en vertrouwenwekkende merknaam als ‘Zen’ is dat ‘niet erg kies’ en erg verwarrend t.a.v. ‘het product van zen.nl’. Dat door Sokun Tsushimoto afstand wordt genomen vind ik volkomen begrijpelijk. Het staat helemaal los van de zuiverheid of waarde van het m.i. vermeende Dharma dat Ritskes zou vertegenwoordigen. Verschillen en dialoog mogen/moeten er zijn, maar wel graag als verruimende pluriformiteit, en niet als puristische benauwenis.