Emmaho verkeerde regelmatig in het gezelschap van de afgelopen zaterdag overleden Lama Karta, verbonden aan de Tibetaanse instituten in België en het Nederlandse Cadzand. Emmaho vertelde eens dat Lama Karta nooit gehaast was om op tijd op een afspraak te zijn, hij kwam regelmatig te laat. ‘Wij hebben geen haast, maar de auto mag wel wat sneller rijden’, zei Lama Karta dan tegen Emmaho, op weg naar een bestemming. Onze Vlaamse redacteur herinnert zich-in al zijn verdriet, de Tibetaanse Lama als een liefdevolle, soms strenge leraar.
“Jullie Westerlingen moeten tandpasta en een borstel gebruiken om mooie witte tanden te krijgen, voor ons Tibetanen ligt dat anders. Wij lachen zóveel dat de felle wind van de Himalaya onze tanden polijst, wij glimlachen de ganse dag door, zodat, als men een foto van ons neemt, we direct een ernstig gezicht opzetten, …en bij jullie is het precies omgekeerd : Iedereen loopt met zo’n ernstig gezicht rond, de hele dag door op straat, in de bus, in de trein en auto. En als men een foto van westerlingen neemt, móet iedereen lachen…”
Lama Karta (een verkorting van Lama Karma Tashi), onder deze naam kent iedereen Kanccha Tshring Tamang nog het best. Een Tibetaan, geboren nadat zijn ouders gevlucht waren uit Tibet. Deze vrome mensen lieten hun zoon zijn jeugd doorbrengen in Sonada, Darjeeling, India. Hij verbleef daar in het klooster van Kalu Rinpoché. Zijn schooltijd was verdeeld over twee werelden, vertelde Lama Karta. Vroeg in de ochtend monnikskleren aan in het klooster waar hij een monastieke training kreeg, om daarna snel het schooluniform aan te trekken en rennen naar een Engelse school waar hij tevens een westerse opleiding kreeg. En naargelang da dag vorderde werd er steeds gewisseld van kledij. Klooster/school/klooster/school.
Zijn vader zong veel en het is die liefde voor melodie en zang die Lama Karta overnam en later gebruikte om ons, westerlingen, te “leren” zingen en in de sadhana’s met hun melodieën te gebruiken. Vandaar dat Lama ook concerten gaf en cd’s inzong met spirituele Tibetaanse gezangen.
Rond de leeftijd van zeventien jaar (iets vroeger dan de gewoonte is) besliste hij samen met zijn ouders en spirituele leraar om monnik te blijven en de driejaarretraite te beginnen. Toen Lama Karta drieëntwintig jaar oud was werd hij naar het Westen gestuurd door Kalu Rinpoché. Daar was een vraag naar een Lama die de mensen kon bijstaan. Montchardon (Frankrijk) was de eerste plaats waar Lama verbleef. Vier jaar lang gaf hij onderricht en was hij een baken voor de Westerse mens. Lama Ogyen in België had het heel druk en kon best wat hulp gebruiken.
Zo kwam Lama Karta naar België. Antwerpen had al een centrum en in Huy werd een kasteel aangekocht (oorspronkelijk een Christelijk bedevaartsoord) en kamer na kamer werd er veroverd op de tand des tijds.
Na het overlijden van Lama Ogyen in november 1990 in Nepal, nam Lama Karta de spirituele leiding van de Tibetaanse instituten over. Antwerpen, Brussel, Huy en later ook Cadzand. Hij evolueerde van een introverte verlegen Lama naar een warme autoriteit die best wel streng kon zijn. Hij had een enorm mededogen en maakte graag tijd voor de mensen. Maar hij kon ook grenzen afbakenen.
Zo was zijn laatste verschijning op de televisie vermoedelijk die in het programma “in Godsnaam” waar de journaliste Annemie Struyf heel wat gelegenheid kreeg om met hem te praten en hem te interviewen maar het niet kon laten om tijdens de maaltijd nog meer vragen af te vuren op Lama Karta. Hij antwoordde droog: “Now it is time to eat so we eat, no?” Maar ze begreep het niet. Haar leven bestond uit vragen stellen, en dat van Lama uit “eten als je eet, drinken als je drinkt, slapen als je slaapt, … en vragen beantwoorden als het de tijd is om dit te doen.
Lama vertelde ooit dat, als ze met de andere Lama’s nog op zijn kamer de dingen aan het doorpraten waren of gewoon samen zaten, als iedereen zijn kamer verliet hij vermoedelijk al sliep voor de deur gesloten was.
Overal waar Lama Karta kwam ontwapende zijn lach iedereen. Lama geloofde in de kracht van liefde en mededogen en de sterkte van een oprechte vriendelijkheid. Ook al droeg hij soms zware en gecompliceerde problemen en vele zorgen. Hij wilde er steeds honderd procent voor de ander zijn. Dat wil niet zeggen dat hij op elke vraag inging of zich liet doen. Sommigen zullen zich zijn “neen” herinneren. Maar het is net alsof je enige kind steeds om dit of dat vraagt en om jouw tijd bedelt … soms is een “neen” op zijn plaats.
Lama Karta, hij had zo zijn eigen stijl. Steeds attent, vol wijsheid maar toch met die twinkelende humor. In een ernstig onderricht voor een volle zaal kon hij soms breed glimlachend een kennis uit het publiek die er uiterlijk wat anders is uit gaan zien bekijken en zeggen “ this new … is kind of strange and funny? No?…en dan, verder het onderricht geven. Of ernstig tijdens de vertaling het publiek bekijken en dan plots met een glimlach open bloeien.
Hij sprak regelmatig open en vanuit zijn eigen ervaring. Legde ook zijn fouten en kleine kantjes bloot en was een mens onder de mensen. Maar een ware meester waarvan de werkelijke waarde in de toekomst nog zal toenemen. Eenvoud, no nonsens, diep spiritueel, een belichaming van liefde en mededogen. Je kon aan hem zien wat het resultaat is van hetgeen hij zei en onderrichtte.
Plots na een reis naar India, na het overlijden van zijn moeder die hij met zoveel zorg omringde zakte het gewicht van Lama onder de honderd kilo. Niets aan de hand, zei hij. Mijn moeders overlijden grijpt mij wat aan en ik leef wat ongezonder. Lama vermagerde en bleef onderrichtingen geven. De laatste waren over het sterven en de bardo’s. Waarschijnlijk wist Lama al hoe laat het was.
Ik zie ze nog zo voor mij, zijn zachte gebaren, het teder neerleggen van iets, een bijna vrouwelijke manier van sierlijke arm- en handbewegingen. Het geven van concerten in de Benelux, en de bedachte heldere soms onverwachte antwoorden op vragen. Soms had iemand een vraag die ettelijke minuten lang was en bol stond van de bijzinnen. Waarop Lama vriendelijk “yes” op antwoordde. Zijn warme bas zal gemist worden tijdens het zingen van de sadhana’s. Zijn glimlach ook. Maar de zaadjes en glimlachjes die hij in de geest van de mensen plantte zullen verder groeien.
Om Ami Dewa Hri
Lama Karta bij TVL in 2011.
