In essentie komt ontwaken, wakker worden, neer op inzicht in de tilakkhana.
In de Anguttara Nikaya predikt de Boeddha volgende woorden:
‘De dingen zien zoals ze wérkelijk zijn. Dit veronderstelt het ‘zien’ van alle fenomenen in relatie tot hun drie kenmerken (P. tilakkhana), namelijk als vergankelijk (P. anicca), als onbevredigend (P. dukkha) en als zelfloos (P. anatta). De monnik die dit inzicht bij zichzelf realiseert bevrijdt zichzelf van dukkha en bereikt innerlijke vrede.
Wijsheid ontstaat door het voortdurend observeren van anicca, dukkha en anatta in alle ervaringen die zich aan de beoefenaar presenteren. In élk moment. En van moment-tot-moment.
De drie karakteristieken van alle verschijnselen vormen de harde, concrete werkelijkheid van de dhammanuvatti. De rauwe werkelijkheid zoals ze is. Yatha-bhuta. Zonder franjes.
