Het huidige klimaatbeleid in Nederland is onrechtvaardig. Dat blijkt uit het nieuwe Beleid Transitie Model van onderzoeksbureau Kalavasta in opdracht van Milieudefensie, met steun van de Klimaatcrisis Coalitie. ‘Politici hebben de mond vol van klimaatrechtvaardigheid’, zegt Donald Pols, directeur van Milieudefensie. ‘Maar deze rekentool laat zien dat de politiek voor rechtvaardig klimaatbeleid andere keuzes moet maken. De zwaarste lasten moeten gedragen worden door de sterkste schouders: de grote vervuilende bedrijven en de mensen met de hoogste inkomens.’
Met het rekenmodel kan uitgerekend worden wat per inkomensgroep de effecten van het huidige klimaatbeleid op uitstoot en uitgaven zijn. Maar het geeft ook inzicht in welke mogelijke beleidskeuzes bijdragen aan een meer rechtvaardige verdeling van de lusten en lasten.
Het rekenmodel brengt het gebruik van spullen, voedsel, verkeer, energie en vermogen in kaart en laat zien dat bij het huidige klimaatbeleid de Nederlanders met de hoogste inkomens in 2030 veruit de meeste CO₂ blijven uitstoten. En dat terwijl zij de middelen hebben om hun uitstoot fors te reduceren. Maar het klimaatbeleid zoals voorgesteld in de Miljoenennota ontziet deze groep juist. Ondertussen dragen de Nederlanders met de laagste inkomens al relatief veel bij aan het oplossen van gevaarlijke klimaatverandering. Zij stoten veel minder CO₂ uit en verminderen hun uitstoot al voldoende. De kosten van klimaatbeleid zijn dus niet rechtvaardig verdeeld.
Tijd voor rechtvaardig beleid
Pols: ‘Het is tijd voor betere politieke keuzes en rechtvaardig beleid. Daarom gaan we komende zondag massaal de straat op tijdens de Mars voor Klimaat & Rechtvaardigheid in Amsterdam. Succesvol klimaatbeleid is alleen mogelijk met draagvlak in de samenleving en draagvlak creëer je met rechtvaardig beleid, zoals ook de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid stelt.’ De Mars voor Klimaat & Rechtvaardigheid vindt plaats op 12 november en is een initiatief van de Klimaatcrisis Coalitie. Dat is een samenwerkingsverband van Milieudefensie, FNV, Oxfam Novib, Fridays For Future Nederland, Greenpeace, Extinction Rebellion, Fossielvrij NL, DeGoedeZaak en Transnational Institute.
De tool laat ook zien hoe klimaatbeleid juist rechtvaardig kan zijn voor Nederlanders. De tool is in staat een oneindig aantal beleidsmaatregelen te toetsen op klimaatrechtvaardigheid. Zo zorgen de al bestaande prestatieafspraken voor de volkshuisvesting – waarbij sociale huurwoningen worden verduurzaamd – voor lagere lasten én minder uitstoot bij mensen met een laag inkomen. En het kan nog rechtvaardiger met een veelvliegerstax die de grootste vervuilers, veelal mensen met een hoog inkomen, laat betalen voor hun uitstoot.
De Commissie Sociaal Minimum stelde onlangs al dat de overheid beter beleid moet voeren om bestaanszekerheid aan te pakken. Pols: ‘Juist daarom is rechtvaardig klimaatbeleid nodig: mensen met lage inkomens profiteren daarvan, terwijl we samen gevaarlijke klimaatverandering stoppen.’
Arjan Vliegenthart, directeur Nibud: ‘Dit is een heel mooi model om inzicht te krijgen in hoe klimaatbeleid eerlijker kan. Wil de klimaattransitie slagen, dan moet deze voor iedereen betaalbaar zijn. De laagste inkomens mogen niet onevenredig belast worden in de strijd tegen klimaatverandering. Het is niet logisch dat juist deze mensen geconfronteerd worden met torenhoge energierekeningen, terwijl ze niet de mogelijkheden of middelen hebben om zelf zonnepanelen op hun huurwoning te leggen.’
Bas van Weegberg (Dagelijks Bestuur FNV) reageert namens de Klimaatcrisis Coalitie: ‘Rechtvaardiger klimaatbeleid is noodzakelijk om energiearmoede te bestrijden. En om het draagvlak voor de energietransitie te vergroten. Rechtvaardigheid is het onmisbare ingrediënt voor gedragen en effectief klimaatbeleid. Wij snappen dat al lang, nu de politiek nog!’
