Naropa Instituut in Cadzand, de Zeeuwse vestiging van de mandala van het Tibetaans Instituut met de hoofdvestiging in Huy (België), gaat na de zomer van 2014 dicht. Het centrum werd in 2004 als vierde loot aan de stam toegevoegd met als doelstelling een meditatie-en retraitecentrum te zijn voor leden en niet-leden en het geven van dharma-onderricht.
Het realiseren van deze doelstellingen moest mede mogelijk gemaakt worden door de verhuur van faciliteiten aan derden. De verhuur is succesvol, maar aan de retraite doelstelling wordt volgens het Naropa-bestuur niet voldaan.
Het mogelijk maken van retraites en het geven van onderricht worden geconcentreerd in Huy, waar ook de lama’s zijn gehuisvest. Dat zal volgens de organisatie leiden tot een efficiëntere en betere werksituatie en aanzienlijke kostenvoordelen. De stadscentra van het Instituut in Schoten en Brussel blijven open. Voor het centrum in Cadzand wordt een nieuwe eigenaar gezocht. De geplande cursussen in 2013 en de eerste helft van 2014 gaan gewoon door.
Het begon allemaal zo mooi. Een regenboog verscheen aan het einde van de eerste cursusdag in mei 2005 boven het Naropa Instituut. Binnen het Tibetaans boeddhisme wordt dat als een teken van geluk en voorspoed gezien. Frans Goetghebeur, toen voorzitter van de Boeddhistische Unie België (BUB) en beheerder van het Naropa Instituut over de oprichting van het Zeeuwse instituut in 2005. ‘We hebben inderdaad een in spiritueel opzicht voorspoedig jaar achter de rug. Er waren belangrijke retraites en cursussen. Vertegenwoordigers van vele boeddhistische stromingen kwamen voor korte of langere tijd naar Zeeuws-Vlaanderen. Onder wie de Amerikaanse zenleraar Bernie Glassman en vertegenwoordigers van de Orde van Westerse Boeddhisten zelfs meerdere malen. De eerste zenleraar in België werd in Cadzand gewijd. Dat geeft een bijzonder rijk gevoel. En voldoet ook aan de visie van onze spiritueel directeur Lama Karta (inmiddels overleden), die de schotten tussen de verschillende tradities en stromingen op wil heffen.’
We schrijven 2005. Frans Goetghebeur legt uit. ‘Als de Dalai Lama de plannen goedkeurt begint het Naropa Instituut volgend jaar met een lange, twaalf tot veertien jaar durende opleiding. Het wordt een intensieve combinatie van meditatie en studie. Heel degelijk. Geen snelle uitleg of improvisatie van teksten. De filosofie van het boeddhisme zal op een intensieve manier worden behandeld. Het wordt geen universiteit, dat leidt te gemakkelijk tot hoogmoed vanwege titels en diploma’s. Eerstejaars studenten worden er afgeknepen. Het wordt ook geen kweekschool voor goeroes. Noem het maar een levensschool. We bedenken er wel een titel voor. De studenten zullen streng geselecteerd worden op karakter en motivatie. We menen dat zo’n opleiding niet alleen goed is voor de studenten maar ook voor de samenleving. De meditatiepraktijk zal er integraal deel van uitmaken. ’Wie de leraren zullen zijn en welke studenten geselecteerd zullen worden, daarover wilde Goetghebeur in 2005 nog niets kwijt. Hij wilde eerst het antwoord en de analyse van de Dalai Lama afwachten.
Het Naropa Instituut is vernoemd naar de vooraanstaande leraar uit de geschiedenis van de Kagyu-traditie. Een van de vier hoofdstromingen binnen het Tibetaans boeddhisme. Het instituut, gehuisvest op het domein Hedenesse, ooit een toevluchtsoord voor vervolgde protestanten en Franse Hugenoten, is de vierde vrucht in een mand. Waarvan Yeunten Ling in het Belgische Huy (1983) als een van de bekendste retraitecentra in dit deel van Europa wordt gezien. De Dalai Lama verbleef meerdere malen in Huy.
De organisatie kent geen hiërarchische structuur. Huy is de belangrijkste vestiging wat de retraites en stages betreft. De instituten in Schoten bij Antwerpen (1976) en Nalanda in Brussel (2001) zijn stadscentra. Het Naropa Instituut is de eerste Nederlandse vestiging binnen de organisatie. De gebouwen en de grond zijn gekocht van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Het geheel kreeg een opknapbeurt en de monnik Temba Rubgay beschilderde wanden en plafonds van de tempel in het instituut in de klassieke Tibetaanse stijl. De kleurrijke afbeeldingen zijn een lust voor het oog.
Goetghebeur in 2005 over de te verwachten ontwikkeling: ‘Natuurlijk zijn er al veel boeddhistische instituten in België en Nederland. Onze groei heeft echter niets te maken met expansiedrift. We zijn geen holding die groter wil groeien, een markt beheersen. Het is een organische groei, niet geënt op een ondernemingsplan. Wij volgen het aanbod, maar niet dwangmatig. Doen niets speciaals om bekendheid te krijgen. De ongedwongen weg is voor ons belangrijk. Niets nastreven, dat geeft veel gemoedsrust. Schoten heeft door de jaren heen een intensief programma van meditatie en onderricht aangeboden. Van daar uit geven we ook veel rondleidingen en voordrachten aan scholen en culturele instellingen die op bezoek komen. Jaarlijks komen er meer dan 6000 mensen over de vloer. In het Brusselse Nalanda Instituut zijn internationale conferenties gehouden over onder meer zen en theravada. Er wordt naast een dharma-programma uitvoerig gedebatteerd over de betrekkingen tussen boeddhisme en christendom, het humanisme of westerse wetenschap. Huy is een echt studiecentrum, jaarlijks bezocht door meer dan tienduizend mensen. We zijn daar bezig met de bouw van een nieuwe tempel omdat het huidige gebouw te klein is geworden door de enorme toestroom.
Maar Naropa is duidelijk anders. Het instituut heeft een aparte missie, voorziet in een zeer speciale behoefte. Het heeft een unieke ligging, nog geen vier kilometer van zee. De gebouwen liggen in een parkachtige omgeving. Bezoekers ervaren een wijds uitzicht, met het uitspansel tot op de grond. Akkers, sloten en knotwilgen. En het licht is er zo bijzonder . Dat zet aan tot rust. Het geeft ons de gelegenheid om families een combinatie van spiritualiteit en vakantie te bieden. Met de kinderen naar het strand, plezier maken. Maar daarnaast ook mediteren en studeren. Zo vier je vakantie met de Boeddha. Ook zijn individuele retraites van twee á drie weken mogelijk. Vroeger moesten de mensen daar duizend kilometer voor rijden, bijvoorbeeld naar Zuid-Frankrijk. Nu is er gelegenheid om dicht bij huis een persoonlijke retraite te maken. Dat maakt het Naropa Instituut bijzonder.’
Het instituut in Cadzand trekt geïnteresseerden in het boeddhisme uit Vlaanderen en Nederland. Bovendien is het centrum binnen een jaar volledig geïntegreerd in de van oudsher gereformeerde streek. Bewoners rijden er fietsend in groepen naar toe. Frans Goetghebeur: ‘De mensen zijn enthousiast, ze vinden het instituut een vredig rustpunt. Ze krijgen er uitleg over het boeddhisme, ervaren het als levenskunst. Zien het als probleemoplossend, er komt een spirituele visie op het leven tot stand. Het centrum is ook in dat opzicht een enorme verrijking. Het staat ten dienste van mensen uit die streek. De ontwikkeling is verrassend. De bezoekers ervaren dat het boeddhisme geen facelift is, maar een transformatie van mentaliteit. In Zeeuws-Vlaanderen hebben mensen gezond verstand en zijn ze erg open. Dat maakt hen gevoelig voor wat we te bieden hebben. Ze ervaren ook dat alles gebeurt met respect voor de plaatselijke zeden en gewoonten.’
Bij de opening van het retraite- en studiecentrum sprak de inmiddels overleden Lama Karta, een van de drie Tibetaanse leraren die aan de vier instituten zijn verbonden, de hoop uit dat in Cadzand de wereldvredesvlam nog harder en helder zal branden. Ook de lama is blij met de gunstige ontwikkeling van het Naropa Instituut. Hij hoopt veel mensen de gelegenheid bieden van binnenuit kennis te maken met het boeddhisme. Goetghebeur:’ Daarom hanteren we al jaren lage prijzen. Geld mag geen belemmering vormen. Iedereen moet om de zoveel tijd in retraite kunnen of aan studie deel kunnen nemen. De lama vindt dat de infrastructuur toebehoort aan de mensen, en niet andersom. We stellen wel hoge kwaliteitseisen aan wat we de mensen willen bieden en de manier waarop dat gebeurt. De leden van de staf zijn vaak leidende figuren uit onze samenleving. Ze stellen hun kennis en ervaring in dienst van de dharma.’
Goetghebeur is gelukkig met de drie jonge lama’s. Lama Karta, die al sinds 1987 in België verbleef. En Lama Zeupa en Lama Tashi Nyima die zich vier jaar later aan de centra verbonden. ,,Ze zijn fris van geest en modern. Geef ze maar de vrije ruimte, dat is erg inspirerend,” zegt hij.
De leraren zijn al vanaf kindsbeen met elkaar bevriend en volgden hun opleiding in het klooster van Kaloe Rinpochee in Sonada, dichtbij Darjeeling. Daarna volbrachten ze de retraite van drie jaar en drie maanden. Goetghebeur: ‘Het is toch uitzonderlijk in de dharmacentra in Europa, om te kunnen praktiseren onder leiding van een lama. Elk van de drie heeft zijn eigen manier om de dharma te presenteren en dat maakt hen en onze instituten zo bijzonder. De lama’s tonen ons ook dat, naarmate men elkaar langer kent, vriendschap en vriendelijkheid kunnen groeien. Terwijl bij ons, Europeanen, de afstand vaak toeneemt naarmate mensen elkaar langer leren kennen.’
Is met de stichting van het instituut in Cadzand een einde gekomen aan de Nederlandse groei van de Belgische organisatie was de vraag in 2005. Frans Goetghebeur lacht. ‘We hebben in Amsterdam via de stichting Kagyu Rinchen Gyamtsho Ling al sinds 1991 een samenwerkingsverband met Nederlandse boeddhisten. De stichting is een zusterorganisatie en Lama Karta blies haar nieuw leven in. Het doel is het boeddhisme in haar traditionele vorm te presenteren aan Nederlandse geïnteresseerden en een dialoog te ontwikkelen tussen oost en west. Ook de samenwerking tussen onze unie en de Boeddhistische Unie Nederland (BUN) is voortreffelijk. Tien tot vijftien jaar geleden zou dat ondenkbaar zijn geweest. En groei komt er alleen maar als de vraag er is. We plannen niets.’
Alles is vergankelijk, niets blijft in zijn huidige vorm.
