Gisteravond ging het in de laatst aflevering van de serie Change Your Mind over hulp verlenen aan hen die dit behoeven. De Amerikaanse filosoof Michael Sandel legde het panel van intelligente en voornamelijk jonge mensen enkele dilemma’s voor. Aan de hand van een voorbeeld van een voedselbank in Duitsland die in de financiële problemen is gekomen door de grote vraag en nu besloten heeft alleen nog maar aan Duitse burgers levensmiddelen te verstrekken. Andere in Duitsland wonende mensen worden uitgesloten. Is dat goed of slecht?
Het thema is eigenlijk: wie help je als er nood is. Is dat je familie, je kinderen, kleinkinderen, broers en zusters, ouders, vrienden, mensen die je dicht bij staan. Of zie je iedereen die hulp nodig heeft als mens, als wereldburger en maak je die keus niet. Ik weet van voorbeelden uit Duitse concentratiekampen waarin volwassenen hun brood weggaven aan jongere gevangenen die ze niet kenden. Hun liefde ging verder dan familie. Mijn moeder ging in de hongerwinter van 1944 vanuit Rotterdam naar Overijssel om daar bij boeren voor haar hongerende gezin goederen te ruilen voor eten. Na weken was ze weer thuis, na onderweg ziek te zijn geworden, en deelde de kleine hoeveelheid voedsel- bonen en zo, met haar ouders. Bekenden dus. Mensen die ze liefhad.
Het hemd is nader dan de rok, bleek gisteravond. Een van de panelleden die zich eerder had uitgesproken voor het aan iedereen voedsel verstrekken door de Duitse voedselbank draaide een slag toen het voorbeeld aan de orde kwam van zijn zoontje dat temidden van andere kleine kinderen in zee dreef. Hij kon maar één kind redden. ‘Ik zou langs en door de groep andere kinderen heen zwemmen om alleen mijn zoontje te redden. Dat kind ken ik en is mij dierbaar’, verantwoordde hij zijn keus.
Het mahayana boeddhisme kent de bodhisattvagelofte. De eerste gelofte van de bodhisattva is: ‘Hoe talloos de levende wezens ook zijn, ik beloof ze alle te bevrijden’. Het gaat hier om een spirituele aan het boeddhisme ontleende bevrijding. Een theoretische oefening. Een intentie die met name belangrijk is voor de beoefenaar, degene die de gelofte aflegt. Maar wat als een bodhisattva in menselijke gedaante in zee temidden van andere kinderen zijn eigen kind om hulp hoort schreeuwen, en hij maar een iemand kan redden en de rest zal verdrinken, hoe zal dan die gelofte gepraktiseerd worden?
Boeddhisme is theorie in een zee van ellende. Is dat erg? In de Joodse traditie wordt gezegd: wie één mens redt, redt de hele mensheid.
Moedig voorwaarts!
BIJSLUITER: het lezen van deze columns kan leiden tot groot geestelijk ongemak, heimwee naar Chef, de Kloosterbunker, Bunkerstad, woedeaanvallen, depressies, onbeheerst gedrag, angstaanvallen, maagzuur, zweten, ongeloof, twijfel aan eenieder, straatvrees, lange tenen en het geloof in het eigen gelijk. Bij de lezers. Scheldpartijen en een onbedwingbare drang om te reageren zijn waargenomen. Sommigen willen mij corrigeren. Of bedanken. Of prijzen. De drang om in verzet te komen, het abonnement op te zeggen- wat niet kan. Sommigen besluiten de krant niet meer te lezen, of te boycotten. Er kwaad over te spreken. Te janken of te vloeken. De straat op te gaan om te demonstreren. De politiek de rug toe te keren. Of aan de drugs te gaan. Kwaad spreken over Feyenoord. Breken met de familie. Het haten van planten en groenten. Aantijgen of beschuldigen. Het stopzetten van gedachten. Sprookjes verwerpen. Houden van Donald Trump. Sommigen voederen geen vogels meer. Of gaan de redactie stalken en bedreigen.
Henk van Kalken zegt
Mooi!