Zen heeft niets tegen helder redeneren, integendeel, maar het is niet haar eerste bekommernis. Zen gaat over openheid en mededogen. Het zijn twee kanten van dezelfde medaille. Het is maar door ons te openen dat we geraakt worden. Daaruit ontstaat mededogen.
Edel – Het wegvallen van het zelf
Er rest mij niets anders dan mijn eigen integriteit. Misschien is er iets wat zij hebben wat ik nog niet heb, maar als ik naar hen kijk stel ik mij de vraag: ‘Wil ik zo worden, wil ik zelf op deze manier met mensen omgaan?’ En dan roept alles in mij: ‘Zo wil ik nooit zijn. Als dat verlichting is, laat mij dan voor altijd een onverlichte dwaas blijven.’
Edel Maex: ‘Meditatie is heel eenvoudig’
Dit is, in eigen woorden weergegeven, de meditatie-instructie waarmee ik zelf jaren geleden ben beginnen zitten. Het is de instructie waar ik telkens weer bij terugkom.
Edel Maex – Aanwijzingen voor de tuinier
Cultiveren, bhavana in het Pali, is ook een centraal begrip in het onderricht van de Boeddha. Maar wat cultiveren we en waar doen we dat? Veel mensen denken dat het in de meditatie moet gebeuren. Er hangt iets mythisch rond mediteren. Je moet er op zijn minst ontspanning en rust in vinden, je gedachten kunnen stoppen, vervelende emoties kwijt raken, in het hier en zijn.
Avatamsaka (8): Jezelf volledig tot uitdrukking brengen
Zittend in meditatie jezelf tot uitdrukking brengen op alle wegen van het bestaan is niet iemand anders worden dan je bent. Het is zijn wie je bent, nu in dit ogenblik, zoals je bent. Het is wat Linji noemt: ‘De ware mens zonder rang of stand’. Naakt, van alle franje ontdaan.
Mag het iets minder?
Het westers boeddhisme is een bravoure-religie geworden. Het moet altijd meer, sterker, intenser. Mag ik een lans breken voor het gewone?
Overdracht van verdienste, maar welke?
In het prille westerse boeddhisme zit het bereiken er weer goed in. We zijn in de ban van de zelfverbetering. We verwachten vooral veel van meditatie. De meeste van die verwachtingen, inclusief de verlichting, hebben daarenboven nog maar weinig met boeddhisme te maken maar zijn louter westerse fantasie en naïeve pop-psychologie.
Edel Maex – Wij
Ik maak er voor mezelf een punt van om in iedere mindfulnessgroep die ik start, bij het openingsrondje iedereen expliciet en gemeend welkom te heten. Daarmee is, van in de eerste minuten, alles al gezegd.
In onze zengroep kwam de vraag op: ‘zijn wij nu boeddhisten?’
‘Willen wij het etiket boeddhist op onszelf plakken?’ Er was een gedeeld aanvoelen dat de identiteit boeddhist ons niet lekker zat.
Edel – verhalen
In de hymne van Rahulabhadra spreken we Prajnaparamita aan als een jij. We personifiëren haar. Personificatie wil zeggen dat levenloze dingen of abstracties worden voorgesteld als levende wezens. We doen dit heel vaak, zelfs als we zeggen ‘de zon komt op’ personifiëren we haar. In werkelijkheid doet de zon helemaal niets.
Edel Maex – Natuurlijk
De Boeddha was een kind van zijn tijd en leefde in dit wereldbeeld. Toch komt hij uit de oudste teksten naar voren als een bijzonder pragmatische natuur, niet bereid om iets aan te nemen wat niet zintuiglijk waarneembaar was. We gaan er van uit dat de Boeddha in reïncarnatie geloofde maar hij was vooral een scherpe criticus van de gangbare opvattingen hierover.
Edel Maex: ‘De betekenis van mindfulness in de oncologie’
Na de discussie over het al of niet heilzame effect van vipasssana en insight dialogue op (ex)kankerpatiënten tijdens de retraite ‘Midweek’, schrijft psychiater en mindfulnesstrainer van het eerste uur Edel Maex over zijn bevindingen en effecten van mindfulness bij kankerpatiënten.
Nieuwlichter en uitleggers: De dharma is niet modern of oud
Een religie is niet wat de stichters ervan bedoeld hebben of wat er in de teksten staat, maar wat de beoefenaars er mee doen. Voor alle moslims die ik ooit gesproken heb is de Islam een religie van barmhartigheid en vrede.
Wie ben jij?
Harada Roshi is een fantastische meester. Als je voor hem zit, hoef je niets te zeggen. Hij weet gewoon wat er gaande is’. Deze zin in een artikel in het Boeddhistisch Dagblad, trof mij als bijzonder shockerend.
Met zestien in bad…
Zodra we denken iets bereikt te hebben zijn we er, enkel alleen daardoor al, mijlen ver van verwijderd. Zodra ik denk dat mijn zelf weggevallen is, zit ik daardoor alweer in een constructie van mijzelf gevangen. Er is geen bereiken en geen niet bereiken. Er is enkel dit.
Edel Maex – Zou een erkenning van het boeddhisme wijsheid zijn?
Het zou best kunnen dat ook voor het boeddhisme een erkenning op dit ogenblik het ergste is wat haar zou kunnen overkomen.
De berg afdalen
In ons taalgebruik staan bergen voor wat we moeten bereiken. Soms letterlijk in het geval van een bergbeklimmer. Soms figuurlijk voor wie de top wil bereiken in de sport, in het zakenleven … In de christelijke mystiek is de berg vaak een metafoor voor de plaats waar de mens god ontmoet. Het gaat over de dimensie hoger-lager.
Maakt mindfulness misbruik van het boeddhisme?
‘Mindfulness maakt misbruik van het boeddhisme’. Deze stelling werd mij voorgelegd op een studiedag over mindfulness.
Zen in tijden van corona
Het enige verschil in de epidemie is dat het op een of andere manier ons allemaal raakt. De ene erger dan de andere, dat is zeker. Niet iedereen wordt ziek of verliest een dierbare. Maar de noodzakelijke social distancing raakt ons allemaal. We kunnen niet langer doen alsof, of moeilijk toch.
Met heel je wezen
Mediteren doen we met heel ons wezen en we creëren een ruimte, een omgeving waarin ons wezen, ons autonome wezen kan gedijen. We cultiveren onze menselijkheid.
Edel Maex – Zen is politiek
De vragen van de Boeddha gaan over hoe mensen samenleven. Het verbaast mij altijd dat oude teksten uit een ander cultuur zo actueel kunnen klinken. Doorheen alle cultuurverschillen zijn er blijkbaar algemeen menselijke elementen in samenlevingen.
In eerbied voor allen die reeds ontwaakt zijn
Wat ze me geleerd hebben is dat ik aanvaard was zoals ik was. Ze hebben mij dat geleerd, niet door allerlei bijzondere praktijken, maar door mij te aanvaarden zoals ik was, vol wanhoop, verdriet, angst, wroeging, veroordeling, zelfverwijt, vervreemd van mezelf.
Word je van meditatie beter?
Ik heb nooit iemand ontmoet die is beginnen mediteren met de intentie om in de wereld van de goden herboren te worden.
Wij
Ik maak er voor mezelf een punt van om in iedere mindfulnessgroep die ik start, bij het openingsrondje iedereen expliciet en gemeend welkom te heten. Daarmee is, van in de eerste minuten, alles al gezegd.
