Macht stuurt het gedrag van anderen aan. Dat gedrag omvat de betekenissen waarmee mensen hun eigen werkelijkheid interpreteren en beleven. Ervaringen met machtsuitoefening zijn daar deel van. Machthebbers zijn daarbij in het voordeel. Zij kunnen zichzelf en de betekenisgeving van hun voorkeur opleggen.
VrijdagZindag – Aanraakbaren
Elkaar al dan niet aanraken zegt sowieso iets over onze sociale relaties. Onaanraakbaarheid kan voor permanente sociale verschillen staan, zoals in India gebruik is met een hele categorie in de bevolking die als onrein wordt gezien. Het sociale verschil wordt uitgedrukt in symbolisch gedrag.
VrijdagZindag – Goudlokje
Er was eens, heel kort geleden, een prinses. De mensen herinneren zich haar verhaal als de dag van gisteren. En misschien wel als vandaag.
VrijdagZindag – Kerk in de marge
Eeuwenlang stond de kerk in het centrum. Als macht het vermogen is om het gedrag van mensen aan te sturen, dan had de kerk macht, grote macht zelfs.
Vrijdag Zindag – Haagse marges
Volgend jaar herdenken we dat Nederland 350 jaar geleden een rampjaar beleefde. Het vaderland was in 1672 reddeloos, redeloos en radeloos, aldus de geschiedenisboekjes. Dit jaar lijkt de Haagse politiek alvast de generale repetitie te houden voor die herdenking.
Vrijdag Zindag – stijgen en overstegen worden
Deze zomer werd ik 80. Natuurlijk was de stijgende leeftijd ook aanleiding tot enig persoonlijk gemijmer.
Vrijdag Zindag 32 – Speltherapie voor verward CDA
Keer herboren terug naar het politieke bedrijf.
Vrijdag Zindag 31 – spel
Mensen zijn woordkunstenaars. Iemand vindt een schitterend woord. Iedereen proeft het op de tong en zegt: ‘Prima! Treffend gezegd!’.
Vrijdag Zindag 30 – Overmaat
Soms overvalt me het gevoel dat alles eigenlijk al eens gezegd is.
Vrijdag Zindag (29) – Werkelijk?
Wat gebeurt er als je met woorden de werkelijkheid weergeeft?
Vrijdag Zindag – Identiteitscirkels
Iedereen beschikt over een hele serie identiteiten. Maar hoe houd je het overzicht?
Vrijdag Zindag 27 – Haagse cultuurverandering?
Het politieke bedrijf wil de eigen cultuur veranderen. Maar cultuur verandert niet zo gemakkelijk.
Vrijdag Zindag 26 – Woorden schieten tekort
Als je de notulen van de ministerraad leest, denk je: praten ze daar zo? Of vertaalt de notulist spreektaal terug naar negentiende-eeuwse taal? De Tweede Kamer doet het anders. Daar is het parlementaire taalgebruik nogal onparlementair geworden.
Vrijdag Zindag 25 – Spelregels
Spelende kinderen worden zich al vroeg bewust van de last van spelregels, vooral als het tegenzit. Met kleinzoon Lev speel ik een dobbelspelletje. De spelregel is dat je een vijf moet gooien. Lev: ‘als ik een twee en een drie gooi, is dat toch ook vijf?’
Zindag 24 – Ideale ideologie
Ideologieën hebben een slechte reputatie. Hun einde is veertig jaar geleden al afgekondigd – vooral door die ene ideologie die vervolgens het monopolie kreeg, de neo-liberale. Maar ook die leverde niet de verhoopte modelsamenleving op, weten we nu.
Zindag 22 – Identiteitendoolhof
Identiteit is een doolhof. Wil je graag verdwalen, ga daar dan binnen.
Zindag 20 – Betekenisverkenners
Hoe zwerven mensen door Levensbeschouwingsland? Wat voor omzwervingen maken ze?
Vrijdag zindag 19 – Kwetterfeest
De ironie is dat in de verkiezingsstrijd de verschillen worden uitvergroot, terwijl men vervolgens aan de formatietafel naarstig op zoek moet naar overeenkomsten. Het zijn twee heel verschillende machtsspelletjes, elk met eigen betekenisgeving.
Vrijdag zindag (18) – De Spelpartij, lijst 38
Op bladzijde nul van dat partijprogramma staat de slogan van de partij: ‘Wees Speels!’. Wat betekent dat? Simpel: dat je consequent speelt met alternatieven. Stemt allen lijst 38!
Vrijdag zindag (17) – Driehoeksverhouding
Het ideale verkiezingsplaatje combineert kandidaten, partijprogramma’s en machtsposities tot een driehoek. Die stuurt de keuze. Maar wat is de praktijk? Krijgen alle drie de hoekpunten gelijke aandacht?
Vrijdag zindag (16) – Ware versies
Westerlingen maken hun eigen versie van het boeddhisme. Die verschilt aanzienlijk van wat je in Azië tegenkomt. Wat men hier typisch boeddhistisch vindt, blijkt het helemaal niet te zijn.
Vrijdag zindag (15) – Hollen of stilstaan?
Elke samenleving kan alleen functioneren als er voldoende continuïteit is. Maar mensen zien ook aanleiding tot verandering. Betekenisgeving en machtsvorming kunnen zowel continuïteit als verandering teweegbrengen.
Je weet niet wat je ziet
In levensbeschouwelijke gesprekken duikt het niet-weten regelmatig op. De boodschap is doorgaans dat het aan te bevelen is.
Vrijdag zindag 11 – Heen-en-weer-bootje 2
Religie en atheïsme vormen tegenoverliggende oevers, wat zowel kan leiden tot een staatsreligie als een geheel seculiere staat. Voor alle levensbeschouwingen èn samenlevingen is er de keuze tussen een hiërarchische, verticale organisatie en een horizontale, democratische. Soms reikt de religie het model aan.
