Er zijn heel veel manieren om te besluiten welke partij volgende week woensdag je stem krijgt. In de ideale democratie zou je de partijprogramma’s bestuderen en eerder parlementair gedrag nagaan. Dat zou tot de meest verantwoorde keuze moeten leiden. Maar vaker gaat het anders.
Dan is bijvoorbeeld de persoon bepalend, of dat ene verkiezingsthema, of een voorval in een debat of talkshow. Of gewoon een partijlidmaatschap en de macht der gewoonte.
Je zou ook de soorten keuzes kunnen inventariseren, niet tussen partijen of lijsttrekkers, maar wat zich in het keuzeproces zoal voordoet. In debatten, kieswijzers en analyses komen ze al regelmatig langs, zoals links / rechts, progressief / conservatief. Maar er zijn er meer.
Ik sprokkelde in de afgelopen weken onderstaand lijstje van keuzes bij elkaar, rond vijf thema’s.: beginhouding, motivatie, staatsvorm, kwesties en campagne. Zo wil ik achterliggende keuzes expliciet maken en het kiezen iets meer verdieping geven. Spoiler: in beide rijtjes schuilt verticaal bekeken nogal wat samenhang.
Dat levert geen Kieskompas of Stemwijzer op, en dus geen concreet stemadvies. Maar de lijst kan misschien toch helpen om tot een verantwoorde keuze te komen. En nee, deze inventarisatie is niet uitputtend. Vul vooral zelf aan!
BEGINHOUDING
feiten / meningen
redelijkheid / emotie
wat wetenschappelijk is aangetoond / wat mensen lijken te ervaren
verbinding, inclusiviteit / uitsluiting, exclusiviteit
verantwoordelijkheid / vrijheid
waarden checken / zakelijk handelen
optimisme / pessimisme
mens / systeem
individu als sociaal wezen / individu als enkeling
het moet linkser / het moet rechtser
MOTIVATIE
religieuze motivatie / seculiere motivatie
ideologische motivatie / vermijd strakke ideologie
emancipatiegericht / anti-woke
STAATSVORM
democratie / autocratie
rechtsstaat handhaven / afwijkingen toestaan
rekening houden met minderheden / de wil van de meerderheid telt
brede visie op algemeen belang / focus op één probleem of sector
KWESTIES
globalisme / patriottisme
gastvrij voor migranten / AZC – weg ermee
voorrang klimaat / voorrang economie
geweldloosheid / bereid je voor op oorlog
pro-Palestijnen / pro-Israël
zorg heeft voorrang / begrotingsruimte bepaalt zorg
0, 7 % BNP ontwikkelingshulp moet / ontwikkelingshulp kan veel minder
CAMPAGNE
parlementaire taal / onparlementaire taal
ongelijk toegeven / standpunt altijd volhouden
eerlijke campagne / spindoctors-fratsen moeten kunnen
Geef een reactie