Het tot nu toe uit veel blanke mannen bestaande Nederlandse zenleraren korps is dit weekeinde uitgebreid met zes vrouwelijke leraren. Afgelopen zondag, 26 juni, heeft Jiun Hogen roshi in het International Zen Center Noorder Poort zes van haar leerlingen als zenleraar geordineerd. De ceremonie vond plaats in aanwezigheid van familie en vrienden.
Het betreft de volgende leerlingen (hun middelste naam is de leraarsnaam die zij gekregen hebben), van links naar rechts op de foto:
Karin Myoshin Zeitler; Marja Shinyo Timmer; Marleen Myoko Sint; Marjolein Kyosei Verboom; Jolinda Daishin van Hoogdalem en Maria Kogetsu Steenman.
Daisy zegt
Laatst werd Tetsue roshi tot zenmeester gekroond.
Maar wat is de betekenis van tot zenleraar benoemd worden in hun traditie? En dan tegelijkertijd zes? Alsof je een blik opentrekt.
Ook vreemd dat er geen 1 man benoemd is?
kees moerbeek zegt
Dat vraag ik me ook af, Daisy. Ikzelf ben ook leraar. Eerst heb ik daar een officieel staatserkend (ook internationaal) Atheneum A diploma gehaald. Daarna heb ik een staatserkend (ook internationaal) doctoraal examen e.d. aan de Vrije Universiteit/Universiteit van Amsterdam en een staats erkende lesbevoegdheid gehaald. Overigens ben ik een doctorandus en in mijn tijd deed je over mijn studie al snel een jaar of zeven. Nu schijnt mijn uitgeklede studie (veredelde HBO) vier jaar te duren.
Ik neem aan dat deze zenleraren iets vergelijkbaars gedaan hebben als dominees en rk priesters, dat zijn studies op universitair niveau. Een apart hoofdstuk is natuurlijk de zielszorg. Theologie studeer je aan de universiteit en priester wordt door te studeren aan een seminarie. Zowel de studie theologie en studie aan een seminarie zijn eeuwenoud.
Hoe de situatie in Japan is weet ik niet precies. Wel weet ik dat veel zenmeester academisch gevormd zijn (boeddhismestudie e.d.)
De zentradities in NL zijn over het algemeen niet oud, zen kwam hier pas in de jaren zestig of zo.
Overigens heb ik Moderne Franse Taal- en Letterkunde gestudeerd, wetenschapsfilosofie (groot bijvak) en bestuurskunde (bijvak). Ik weet veel over communicatie en taal. En ik ben leraar Frans.
Als de kersverse zenmeesters een dergelijk niveau van universitaire studie e.d. achter de rug hebben staan en zeer ervaren zielzorgers zijn, dan zijn ze kleingoed.
zeshin zegt
De formele training van Novice tot zen-non-monnik is 1000 dagen intern in een klooster. 1 keer per jaar mag een monnik in opleiding in de zomer 1 dag op familiebezoek. Voor zenleraar ben je ongeveer 10 jaar intern bezig. Hier in het westen gebruikt men om zichzelf autoriteit te verschaffen grote waarde aan Inka (dharma-overdracht). In Japan betekent dharma-overdracht dat een leraar volledig gekwalificeerd is. Hier in het westen wordt de titel roshi daaraan gekoppeld, wat eigenlijk niet meer dan ‘ Ro=oude Shi=meester’ betekent. De juiste term voor iemand die Inka (overdracht) gehad heeft is Shike. Monniken ouder dan 52 jaar kunnen Roshi genoemd worden, ze zullen zich deze naam (titel) nooit toe-eigenen, ze worden uit respect zo genoemd. Het word omschreven als: ‘Een Roshi is een zenmonnik die jaren lang getraind heeft en verondersteld word verlicht te zijn’ Nergens staat dat er erkenning, overdracht, certificaten en dergelijke aan te pas komen.
Shike daar en tegen word bekrachtigd met een document. In de volksmond word een Shike ‘Ishi mai’ genoemd (1 velletje papier). Hier in het Westen koppelt men niet alleen aan een Roshi een voorbeeldfunctie, maar aan elke boeddhistische leraar. Daar worden vaak ook de geboden en verboden aan gehecht uit de christelijke cultuur. We dichten leraren eigenschappen toe die niet veel te maken hebben met dharmaonderricht. Zoals onthouding van allerlei wereldse zaken, als verhoudingen hebben, drinken, roken, vlees eten enzovoort. In Japan, China, Korea en Vietnam hebben machtsmisbruik, seksschandalen en financiële fraude niet zo een grote impact als hier. Maar eigenlijk is de hele gang van zaken heel simpel, bekijk het leven van Boeddha en je weet waar het boeddhisme over gaat.
kees moerbeek zegt
Komt dat nog eens na de studie aan de universiteit, Zeshin?
Ik heb begrepen dat van vader (zenpriester) op zoon tempels geërfd worden. Vader verdient zijn inkomen met rituelen/zielszorg, en/of een reguliere baan en mogelijk bijdragen van gelovigen voor onderhoud van de tempel.
zeshin zegt
Monnik en zenpriester zijn in Japan ongeveer het zelfde. En tempels gaan de laatste tijd van vader op zoon over. Als je een vergelijking zou willen trekken,…. een gewone zenpriester met een dorpspastoor. Maar er zijn ook simpele monniken die met kop en schouders boven wie dan ook binnen de klooster hiërarchie uit steken. Niemand heeft de zelfde levenswandel en constitutie. Sommige personen hebben door hun levenswandel, opvoeding en omstandigheden zaken sneller door dan iemand anders. Dat wil niet zeggen dat de traditionele scholing van zen monniken waardeloos is. Zelfs hiërarchie heeft een functie maar staar je daar niet blind op, het belangrijkste is je hart volgen. Je weet nooit of iets goed of slecht uitpakt, blijf niet stil staan, gewoon een stap vooruit nemen.
kees moerbeek zegt
Keigoed natuurlijk.
Daisy zegt
Kees, ik ben niet zo hoogopgeleid als jou. Ik heb slechts de huishoudschool gedaan. Een voordeel daarvan is wel dat ik lekker kan koken.
Hier een stukje over leraarschap van jiun Hogen Roshi:
Je kunt lesgeven in zen, maar pas wanneer je zenmeester of ‘roshi’ bent, dan heb je alle bevoegdheden, legde de Nederlandse zenmeester Jiun Hogen roshi van het Drentse zencentrum Noorderpoort vandaag bij ‘Hemelsbreed’ (Radio 5) uit aan de Boeddhistische Omroep. Alleen aan een roshi komt de bevoegdheid toe om veranderingen in de zentraining aan te brengen of anderen te autoriseren om als zenleraar of zenmeester op te treden.
Jiun Hogen roshi ontpopte zich in de uitzending als een belangrijke getuige-deskundige. “Er is geen geordend curriculum voor een zenmeester,” zei zij. “De basis is wel de koanstudie, maar waar het in feite om gaat is het ontwikkelingsproces als zodanig. Je spirituele ontwikkeling en je persoonlijke ontwikkeling moeten in balans zijn.”
Eigenlijk kan iemand tijdens de zentraining niet bezig zijn met een potentieel zenmeesterschap. “Een doel hebben is strijdig met het karakter van de zentraining, die altijd gaat over jezelf losmaken. Leraren zijn mensen die door hun ontwikkeling opeens leraar blijken te zijn geworden,” aldus Jiun Hogen roshi.
Dit komt uit het artikel van het BD over Rients Ritskes: “Ik bevind mij in goed gezelschap”
Marja Timmer zegt
Hoi Kees en Daisy,
Ik ben ook leraar (tekenen) en heb daarvoor een tweejarige opleiding gedaan, na de kunstacademie. Voor dit zenleraarschap heb ik echter een training achter de rug van 18 jaar, waarvan 5 jaar intern als zenboeddhistische non. De andere 5 zenleraren hebben eveneens een zentraining gedaan variërend van 15 tot 25 jaar.
Daisy zegt
Ha Marja van de tekeningen, dat verband had ik nog niet gelegd.
Gefeliciteerd in ieder geval! En ga vooral door met je grappige tekeningen op het BD. Ik moet er altijd harlijk om lachen.
Marja Timmer zegt
Dank je wel Daisy
Gerben zegt
Hoi Marja,
Inderdaad van harte proficiat en veel geluk en plezier in het leraarschap toegewenst!
Groet, Gerben
Marja Timmer zegt
Dank je wel Gerben
Gerben zegt
Hoi Zeshin,
Dank voor je mooie en heldere bijdrage.
Je zegt: “Het wordt omschreven als: ‘Een Roshi is een zenmonnik die jaren lang getraind heeft en verondersteld word verlicht te zijn’ Nergens staat dat er erkenning, overdracht, certificaten en dergelijke aan te pas komen.”
Met die laatste zin ben ik het volledig eens. Certificaten en dergelijk zijn volstrekt irrelevant in het leraarschap. Geef mij maar een ongeschoolde leraar met een schat aan meditatie ervaring en kennis van de werking van lichaam en geest. En ook wel fijn als hij of zij zich ethisch prettig gedraagt.
Je zegt dat een roshi verondersteld wordt verlicht te zijn. Kun je aangeven of daar min of meer objectieve maatstaven aan ten grondslag liggen? Moet een roshi eigen ervaring met bepaalde meditatieve absorpties hebben? Of directe kennis van Nibbana (jullie noemen dat in zen Satori geloof ik)? Moet hij of zij bepaald gedrag wel of niet vertonen?
Bij voorbaat dank voor je toelichting.
Groet, Gerben
zeshin zegt
Hoe kun je van een blinde verlangen te weten wat zien is? Daarom word een oude zenmonnik geacht verlicht te zijn. Maar misschien sleep hij zijn volgelingen wel mee het ravijn in.
Ik zou zeggen,…. gewoon goed opleten
Gerben zegt
Tja daar was ik al bang voor…..
De training lijkt zo formeel met min of meer objectieve maatstaven en mijlpalen zoals 1000 dagen intern in een klooster, maar 1 keer per jaar je (schoon)moeder over de vloer, jaren van leerlingschap en een formeel onderscheid tussen roshis en shikes, maar uiteindelijk komt het er op neer in hoeverre dat allemaal bijgedragen heeft aan inzicht, wijsheid, vrijheid en een harmonieus leven.
Mijn punt is dat de boeddhistische stromingen daar niet alleen heel verschillend over denken maar ook zeer onpraktisch over zijn door verlichting niet te expliciteren.
Het Therevada boeddhisme vind ik daar het meest concreet in met zijn model van de vier stadia van verlichting, waarbij de tweede graad van verlichting (sakadagami) wordt gezien als de kwalificatie voor leraarschap. De eerste graad van verlichting (sotapanna) is mooi, maar nog geen voldoende kwalificatie want het kan ook toeval zijn. Lukt het ‘je’ nog een keer, dan zegt dat veel meer, is de prijzenswaardige maar hoge standaard voor leraarschap. Maar ik zeg er meteen bij dat als die strikt wordt toegepast, dat dan heel veel leraren hun biezen kunnen pakken. Wellicht legt de Therevada de lat wat te hoog.
PS: niet mijn bedoeling om allerlei reacties over de waar- en onwaarheden in dit simplistische model te bediscussieren. Ik heb daar in eerder posts al kritiek op gegeven.
Mijn hartekreet is hier dat ik zou willen dat het Boeddhisme, haar leraren en hun beoefenaars duidelijker en explicieter over verlichting zijn. Dat vergroot de praktische toepasbaarheid van het boeddhisme enorm en reduceert een hoop flauwekul over verlichting.
Zal nog wel even duren voordat het zover is. Tot die tijd is het zoals je zegt: gewoon goed opletten.
Arjan Schrier zegt
Hoi Gerben,
Wat jij stelt over de 2e graad van verlichting voor leraren, heb je daar een grond voor uit de teksten?
Het onderscheid in niet onderwezen wereldling (asuttavam putthajana) onderwezen wereldling (suttavam putthajana) leerling (sekha, de eerste drie gradaties van ontwaken (sotapanna, ekadagammi, anagami) en de waardige (arahant) dat onderscheid is inderaad bizar duidelijk.
Maar met een van de vier gradaties van ontwaken te koop lopen is niet bon ton. Dat zal wel blijken uit wat je zegt of doet en vooral ook laat. Ook in het Pali canon zijn er zat voorbeelden van gewone mensen die door de leer te volgen de verlichting bereiken, nog voordat de monnik die de uitleg daarvoor gaf zelf de verlichting bereikte.
Er is mij binnen vipassana land teveel nadruk op poppetjes die onmisbaar zijn en jouw wat bij gaan brengen. Maar er kan niet genoeg nadruk zijn op aangename en onderlegde en hulpvaardige vrienden/vriendinnen op het pad, de kalyanamitta m/v. Echte vriendschap is de hele manier leven van leven waardoor je nobeler wordt, staat ergens.
In zijn laatste uur stelde de Boeddha dat de dhamma (waarheid, werkelijkheid, natuurwet en ook leer) na zijn heengaan de leraar zou zijn voor de gemeenschap. Hij stelde geen opvolger van hemzelf aan.
Deze tip was zijn laatste, opletten en niet bij de pakken neerzitten:
“Come now, monks, for I tell you all conditioned things are subject to decay, strive on with heedfulness!” These were the last words of the Realised One.
https://suttacentral.net/en/dn16
Goede leraren kennen hun beperkingen en groeien mee met hun leerlingen. Als je iets echt wil gaan begrijpen moet je er les in gaan geven zei een oom en leraar natuurkunde eens tegen me. Ik blijf me dus ook nog even tegen mijn toehoorders aanbemoeien :-).
G.J. Smeets zegt
Ik vind dit een prachtige foto. Zes ondeugende meisjes aan weerszijde van de trotse juf. Ladies, hit the road.
kees moerbeek zegt
Wat een typisch masculiene opmerking van je, G.J.Smeets. https://www.youtube.com/watch?v=4wVoTV618Ok
Gerben zegt
Hoi Arjan,
Ik heb geen referentie naar de Sutta’s. Het werd genoemd door onder andere Jack Kornfield (ik geloof in zijn boek A Path with a Heart) en ook door Daniel Ingram (Mastering the Core Teachings of the Buddha) en Bill Hammilton (Saints and Psychopaths). Allen refereren aan bekende Therevada meesters zoals de U Pandita’s enzo. Ik denk meer dat het een impliciete norm is onder Sayadaws in Azië dan een quote van de Boeddha.
Met verlichting te koop lopen is inderdaad niet bon ton. Maar het lijkt wel alsof je er in Nederland niet over mag praten. Wat dat betreft is het artikel van Zeshin ook weer zo’n eye-opener. Hier is een zenmeester die niet alleen over zijn eigen verlichtingservaringen praat, maar ook over die van anderen. Als je de leer van de Boeddha een beetje serieus neemt, kun je toch niet anders dan het daar over hebben?!
https://boeddhistischdagblad.nl/dharma-en-filosofie/70148-zenleven/#comment-57358
Groetjes, Gerben
G.J. Smeets zegt
Beste Gerben,
“Als je de leer van de Boeddha een beetje serieus neemt, kun je toch niet anders dan het daar over hebben?!”
Het is maar wie je het vraagt. Als je het mij vraagt: jij hebt met mijn al-dan-niet-verlicht-zijn helemaal niets te maken omdat het een hoogstpersoonlijk en uiterst intiem item is in mijn leven. Bovendien: voor jouw hoogstpersoonlijke spirituele ontwikkeling is het volstrekt niet relevant een idee te hebben van de mijne.
Gerben zegt
Verlichting is nou juist het inzicht dat volledig onpersoonlijk is. Dat dat vervolgens weer hoogstpersoonlijk gemaakt wordt, toont nou juist aan hoe vastgeroest en krachtig die illussionaire toe-eigeningspatronen in de geest zijn.
G.J. Smeets zegt
Beste Gerben,
wel effe goed lezen wat ik schrijf s.v.p.. Ik ben niet degene die over ‘de verlichting’ babbelt, jij onder anderen doet dat. Ik had het over mijn al-dan-niet-verlicht zijn, hetgeen mijn hoogstpersoonlijke zaak is die niemand wat aangaat. Jij maakt daarvan dat ik ‘de verlichting’ als iets hoogstpersoonlijk voorstel. Dat schiet dus niet op zo, je legt me iets in de mond dat ik niet gezegd heb. Stropop redenering heet dat.
“Verlichting is nou juist het inzicht dat volledig onpersoonlijk is.” Wel, alleen personen kunnen inzichten krijgen / verwerven en inzichten zijn hoogstpersoonlijke gebeurtenissen. En met hoogstpersoonlijke gebeurtenis bedoel ik niet ego gebeurtenis, mocht je met een nieuwe stropop in gedachten spelen.