‘Participatieraad BOS is een wassen neus, een alibi voor eigengereidheid’

Naar aanleiding van het gisteren gepubliceerde interview met voorzitter Marja Timmer van de participatieraad (PAR) van de Boeddhistische Omroep Stichting, zijn er bij de redactie van het BD gisteren en vandaag reacties van lezers* binnen gekomen over het werk en het gezag van de PAR. Zij schetsen een beeld van het onvermogen zoals enkele leden van de raad die ervaren om het programmabeleid en keuzes van de BOS-directie bij te sturen en invloed uit te oefenen op de programmering.

Een deel van de kritiek, over de vermeende onderwaardering van de theravada boeddhisten en het vipassana in Nederland in de programmering van de BOS, vindt geen steun in het programmabeleid van deze omroep. Daarin staat: ‘Tenslotte geeft de BOS zich bij de programmering rekenschap over de boeddhistische inhoud op stromingsniveau. Bij specifiek boeddhistisch onderricht zal zoveel mogelijk getracht worden om de achtergrond van dat onderricht te vermelden. Verder dient het totaal van de programmering een weerslag te zijn van de omvang en ontwikkelingen van de verschillende stromingen. Het huidig beleid is gebaseerd op de uitkomsten van het in opdracht van de BOS door NPO/NIPO/TNS uitgevoerde achterbanonderzoek. Daaruit blijkt dat van de mensen die zeggen zich boeddhist te voelen dat:40% zich niet identificeert met een bepaalde stroming

• een kleine 40% zich rekent tot het Tibetaans boeddhisme
• 18% zich verbonden weet met het zenboeddhisme
• 2% zich tot andere stromingen rekent, waarvan de helft tot theravada

Mede op basis hiervan wordt gestreefd naar een programmering die voor 40% algemeen herkenbaar boeddhistisch is en binnen de meer stromings-geïnspireerde programmering een verhouding van 50:30:10:10 voor respectievelijk Tibetaans boeddhisme, zenboeddhisme, theravada en overige stromingen (waaronder Zuivere Land, Nichiren-boeddhisme, shingon en andere). Tot zover het programmabeleid.

Er zijn ook reacties binnen gekomen over het ‘in de breedte trekken van de programma’s’ waarover Marja Timmer sprak. Waarmee zij doelde op de aard van documentaires en films die de BOS uitzendt en die door sommige kijkers als niet per se boeddhistisch worden ervaren.

Daarover staat in het programmabeleid van de BOS: ‘Gegeven het specifieke karakter van de verschillende mediaplatformen en de omvang en samenstelling van hun (potentiële) publieksgroepen richt de BOS zich met televisie primair op het brede in zin- en betekenisgeving geïnteresseerde publiek. De programmering centreert zich daarbij vooral op:

• Het agenderen van en informeren over persoonlijke en maatschappelijk urgente onderwerpen, en afhankelijk van relevantie en onderwerp:
  – de boeddhistische contextualisering en duiding daarvan
  – het bieden van inspiratie, herkenning en troost
  – het schetsen van mogelijke handelingsperspectieven (hoop en inzicht)

Tot zover het programmabeleid van de BOS.

Zou de PAR daar invloed op willen uitoefenen,dan zou het vermeende vrijblijvende karakter van de PAR omgebogen moeten worden, in die zin dat het woord ‘participatie’ verandert in ‘programma’, een programmaraad die namens de aangesloten leden en ‘breed geworteld in de boeddhistische samenleving’, zoals de BOS nu de PAR omschrijft, voor aanvang van de programmering zwaarwegend advies uitbrengt aan de BOS-directie en programmamakers. Marja Timmer zegt in het interview dat de PAR niet op de stoel van de makers wil gaan zitten, maar een beetje sturing kan geen kwaad. In ieder is dat beter dan achteraf het idee te hebben dat er niets dan lege briefjes ingeleverd kunnen worden.

Hieronder volgen enkele reacties van lezers*.

‘Het klopt als Marja Timmer zegt dat de programmamakers van de BOS naar de PAR (participatieraad) luisteren. Dat doen ze heel geduldig maar daarmee is alles ook gezegd. Immers, tijdens zo’n vergadering worden, zoals Marja correct uitlegt, eerst de programma’s van het afgelopen half jaar besproken. En vervolgens volgt direct erna een opsomming door de directie en programmamakers van de reeds besloten programmering van de programma’s voor het komende half jaar. Er is dus geen sprake van enige vorm van participatie.  Ik denk dat de PAR alleen maar bestaat om aan wettelijke regels te voldoen.’

‘Eind 2011 hebben enkele leden van de raad in een brief aan BOS en BUN hun ongenoegen geuit over de aard en eenzijdigheid van de programma’s. Uit een telling van de programma’s door  André van der Braak bleek dat ongeveer dertig procent van de programma’s een boeddhistische inslag had. Terwijl dat in de beginjaren van de BOS nog negentig procent was. Het omslagpunt lag ergens in de jaren 2008 en 2009.’

‘Leden van de PAR vonden ook dat er te weinig aandacht wordt besteed aan het theravada boeddhisme in Nederland. Tijdens vergaderingen kwam dat ook aan de orde, maar een paar keer waren de notulen van deze vergaderingen kwijt en kwam dat dus niet of anders in het verslag te staan.’

‘Veel van de programma’s, ik zeg niet dat ze slecht zijn, passen toch beter bij de VPRO, bij wie de BOS is ingetrokken. Het zijn maatschappelijk gezien belangrijke thema’s maar horen niet per se bij een boeddhistische omroep thuis. Zou dit een spel zijn met het oog op een mogelijke redactionele samenwerking tussen beide omroepen?’

‘In de programma’s van de BOS is nauwelijks aandacht voor het theravada boeddhisme en vipassana. Slechts een derde van de zendtijd wordt daaraan besteed. De programmakeuze is sterk gekleurd door de persoonlijke voorkeuren van de huidige directeur. Ook een van de oprichters van de BOS, Jan Karel Hylkema is een mahayana boeddhist en voormalig programmadirecteur Babeth M. VanLoo ook. Zij heeft zelfs haar camera laten zegenen in Bhutan.’

‘Het was zelfs zo dat de SIM heeft overwogen om uit de PAR te stappen. Maar omdat er een nieuw hoofd televisie, Laetitia Schoofs is benoemd, wordt nu afgewacht of zij mogelijk een nieuwe koers zal varen. Eruit stappen zou ook betekenen dat het kleine beetje invloed op de programma’s ook verloren zou gaan.’

‘Met Gertjan Mulder en Schoofs is toen een afspraak gemaakt om te brainstormen over meer  theravada in de programma’s. Daar leek toen gehoor voor te zijn. Maar het brainstormen is afgeblazen, waarom weet ik niet. Schoofs is met zwangerschapsverlof gegaan. Later hield Mulder een expogé waarom de BOS doet zoals zij doet. Daarmee was voor hem de kous af.’

‘In het jaarverslag van 2011 is niets terug te vinden van deze zaken. Marja Timmer merkt op blij te zijn dat de BOS grenzen overschrijdt in de programmering en het in de breedte trekt. Ja, maar dan wel in de juiste verhouding, vind ik. De kritiek daarop is nergens terug te vinden in dat verslag. Met de formulering is gemanipuleerd, onder meer omdat de notulen zoek zijn geraakt. De waarheid wordt binnen boeddhistische organisaties zoals de BOS niet altijd op prijs gesteld, daar kan je knap mee in  de problemen komen.’

‘De adviesraad heeft geen enkele bevoegdheid, de directie kan aanbevelingen zo naast zich neerleggen. Dat blijkt ook uit het verzoek van leden van de raad om meer aandacht te besteden aan het theravada boeddhisme en vipassana. Daarin is zoveel te doen in eigen land en zoveel over te vertellen. Prachtige dingen gebeuren er.  Dingeman Boot en anderen hebben daar aanbevelingen voor gedaan maar die zijn niet opgepikt. Zoals om bijvoorbeeld eens de traditie van de woudmonniken in beeld te brengen.’

‘Marja Timmer is positief over de raad. De PAR functioneert ook wel maar de inhoud zoals die naar buiten wordt gebracht klopt niet. Dat strookt niet met elkaar’.

‘De BOS zou zich meer op haar kerntaken moeten richten, het boeddhisme. Take the Wave bijvoorbeeld is een goede productie, maar hoort niet bij de BOS thuis, maar meer bij de VPRO. De PAR krijgt steeds meer vragen van kijkers die opmerken dat ze zich afkeren van de BOS. Het lijkt erop dat de PAR alleen een functie heeft in het maatschappelijke veld. De BOS-directie kan dan aanvoeren dat zij voeling heeft met haar achterban via de leden van de PAR. Maar in feite zou je de PAR ook kunnen zien als een alibi om toch je eigen gang te kunnen gaan.’

*Op hun verzoek is deze lezers anonimiteit toegezegd, maar de namen en hoedanigheden zijn uiteraard bekend bij de redactie.