De Amerikaanse schrijver, activist en zenleraar Peter Matthiessen is afgelopen zaterdag in zijn woning in Sagaponack (NY) overleden. Hij is 86 jaar oud geworden. Zijn dood komt drie dagen voor het verschijnen van zijn nieuwste roman In Paradise. Matthiessen leed aan leukemie.
Matthiessen werd door zijn overleden vrouw Deborah Love, net als hij een schrijver en zoeker, in 1969 geïntroduceerd in de zenpraktijk. Zij introduceerde hem bij Eido Roshi (1932), Yasutani Roshi (1855–1973) en Soen Roshi (1907–1984); Soen Roshi zou zijn belangrijkste leraar worden. Matthiessen vervolgde zijn studie bij Maezumi Roshi (1931–1995) en vervolgens bij Bernie Glassman (1939), van wie hij in 1989 de dharmatransmissie ontving.
In 1950, net afgestudeerd aan de Yale-universiteit, werd hij gerekruteerd door de Amerikaanse geheime dienst CIA en naar Parijs gestuurd, waar hij aan zijn eerste roman werkte. Hij richtte als dekmantel het literaire tijdschrift The Paris Review op om zijn snode activiteiten te maskeren: het bespioneren van collega’s die verdacht werden van communistische sympathieën. In 1953 verliet hij de dienst. Later zei hij dat avontuur te betreuren.
Matthiessen is de auteur van meer dan dertig boeken en won drie keer de National Book Award, meest recentelijk op de leeftijd van 81 voor zijn roman Shadow Country (2008). Zen beïnvloedde in grote mate een aantal van zijn werken, zoals Far Tortuga (1975) and The Snow Leopard (1978), maar zijn relatie als schrijver met zen was ook enigszins ambivalent. Hij heeft nooit expliciet de dharma-inzichten in zijn boeken willen introduceren. Zijn boek Far Tortuga, waarin de praktijk van zen het meest tot uiting komt, schreef hij zonder één minuut op zijn kussen gezeten te hebben.
Matthiessen zei te dromen van eenvoud, maar hij was er volgens eigen zeggen verder dan ooit van verwijderd. ‘Op een dag zal ik misschien aanvaarden dat ik dat eenvoudige leven nooit zal vinden, zelfs niet als ik in een grot ga wonen en brandnetels eten zoals Milarepa.’ In zijn laatste diepte-interview met Times Magazine herhaalde Matthiessen dat het altijd zijn doel is geweest om die eenvoud te vinden. “Ik wil er niet aan vastklampen,” zei hij. “Het ging zoals het ging, ik heb geen klachten.”
Bron BNN.
Andreas van der Velde zegt
Peter Matthiessen! Een van de mooiste stukjes die ik ooit heb gelezen over Zen is van zijn hand. Sterker nog, het is een van de weinige Zen-teksten die ik een soort van kan reciteren:
“Op een dag in augustus in het jaar 1969, toen ik na een afwezigheid van zeven maanden uit Afrika thuiskwam in Sagaponack, Long Island, trof ik tot mijn niet geringe verbazing op mijn oprijlaan drie ondoorgrondelijke mannetjes aan, die Japanse Zen-meesters bleken te zijn. Hakuun Yasutani-roshi, vierentachtig jaar oud, was een tengere gestalte, mager tot op het bot, met holle ogen en ronde, grote, wijduitstaande oren. Hij had, naar ik later zou vernemen, het grootste deel van de morgen ondersteboven, staande op zijn hoofd, doorgebracht. Naast hem stond Nakagawa Soen-roshi, een kabouterachtige figuur met spleetogen, vroljk, volkomen op zijn gemak en tegelijk volkomen bewust, als een zwaluw die stilstaat in zijn vlucht, een lichtjes ingehouden energie uit te stralen, waardoor hij er groter uitzag dan hij in werkelijkheid was. De roshi’s werden vergezeld door tai-san (thans Shimano Eido-roshi) een gedrongen jonge monnik met een gezicht vol zelfvertrouwen, vrij grove gelaatstrekken en de houding van een samoerai. Hoewel hij de vreemde, ’transparante’ tegenwoordigheid van zijn leraren moste, ging van Tai-san diezelfde indruk van ingehouden kracht uit.” Peter Matthiessen, “De rivier van de negenkoppige draak”.
Dit was in 1969, toen de grote ontluistering van vele Zen-helden nog moest beginnen. Desondanks, het blijft een prachtig stukje, dat me nog steeds laat voelen dat ik Zen mooi vind, ondanks die grote ontluistering. Uiteindelijk is het juist het besef van ons aller menselijk tekortkomen, dat de noodzaak van onvoorwaardelijke betrokkenheid bij de ander onderstreept. En dat, juist dat, is Zen, nog meer dan alle mooie aansprekende verhalen.