Een importverbod op foie gras is wel degelijk juridisch haalbaar. Dit blijkt uit onderzoek van Wakker Dier, vanavond te zien in televisieprogramma EenVandaag. In 2009 informeerde oud-minister Verburg de kamer onvolledig: zij gaf aan ‘in beginsel’ niets te kunnen doen tegen de import van de dieronvriendelijke foie gras. Er zijn echter wel degelijk mogelijkheden.
De wijze waarop foie gras momenteel wordt geproduceerd is al vijftien jaar aantoonbaar in strijd met EU dierenwelzijnsregels. Afspraken over welzijnsverbeteringen worden niet nagekomen door productielanden als Frankrijk en de Europese Commissie verzuimt hiertegen op te treden. In een dergelijk geval kan er met een beroep op artikel 36 van het EU-Verdrag een uitzondering worden gemaakt op het beginsel van vrije handelsverkeer binnen de EU. “De juridische mogelijkheden voor een importverbod op foie gras zijn er, nu de politieke moed nog”, schrijft Wakker Dier vandaag in een brief aan staatssecretaris Dijksma waarin Wakker Dier een importverbod bepleit.
Ontwikkelingen rond de productie van foie gras
Al in 1998 concludeerden wetenschappers in opdracht van de Europese Commissie dat bij de productie van foie gras zowel de dwangvoedering als de kooien voor de eenden ernstig dierenleed veroorzaken en daarom in strijd zijn met de Europese dierenwelzijns-richtlijn 58/98. Er kwamen aanbevelingen om tot verbetering te komen. Zo zou er onderzoek gedaan moeten worden naar alternatieven voor de gebruikelijke dwangvoedering. Daarnaast moesten de kooien – waarin eenden vrijwel vastgeklemd zitten – worden vervangen door groepshuisvesting uiterlijk in 2005. Het vereiste onderzoek is echter nooit gedaan en met de vervanging van de kooien is nog amper gestart. 15 jaar na het vernietigende rapport van de wetenschappers en de invoering van de welzijnsnormen, is de situatie niet noemenswaardig verbeterd en slijten nog steeds miljoenen eenden in Frankrijk de laatste weken van hun leven in kooien om meermaals per dag een dwangvoedering te ondergaan. Frankrijk heeft zich sindsdien zelfs juridisch verder ingegraven ter verdediging van ‘haar’ foie gras productie: dwangvoedering werd wettelijk verplicht gesteld bij de productie van foie gras en foie gras werd zelfs tot cultureel erfgoed benoemd. Het lijkt dan ook onrealistisch dat Frankrijk uit vrije wil een einde maakt aan de dwangvoedering en de kooihuisvesting. De Europese Commissie zou daarom naleving moeten afdwingen maar faalt bij de uitvoering van haar handhavingstaak.
Juridische grond importverbod
In Nederland vindt geen productie van foie gras plaats. De foie gras die in veel restaurants nog op de menukaart staat wordt geïmporteerd uit met name Frankrijk. Het kabinet heeft eerder de Europese Commissie gevraagd om een einde aan de dwangvoedering te maken. In antwoord op Kamervragen bevestigde minister Verburg in 2009 “geen voorstander van deze productiemethode” te zijn, maar dat “een nationaal importverbod voor foie gras in beginsel in strijd met het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU) en de WTO-regels” is. Uit onderzoek blijkt dat een verbod echter wel degelijk juridisch houdbaar is.
In het EU-Verdrag VwEU is in beginsel vastgelegd dat er binnen Europa een vrij verkeer van goederen is. In artikel 36 van dit verdrag is echter een uitzonderingsclausule opgenomen. Op grond van dit artikel is een nationaal invoerverbod van producten uit andere landen gerechtvaardigd uit hoofde van de gezondheid van mens of dier. Deze uitzondering is in het geval van foie gras aan de orde vanwege de uitzonderlijke situatie: de productie is al 15 jaar in strijd met de Europese richtlijn 58/98, Frankrijk lijkt geenszins van plan zich aan deze regels te gaan houden en de Europese Commissie faalt bij de uitvoering van haar handhavingstaak. In een dergelijk geval kan Nederland, in tegenstelling tot wat minister Verburg beweerde, wel degelijk import van dit in strijd met de regels geproduceerde product verbieden.
Dierenleed
Foie gras is de extreem vette lever van een eend of gans. Deze vervetting treedt op nadat meermalen per dag een zeer vette maïspap door dwangvoedering – de zogeheten gavage – aan de dieren wordt opgedrongen. Dat gebeurt door de dieren letterlijk een metalen of plastic pijp door de strot te duwen waardoor de maïspap veelal pneumatisch in enkele seconden in de maag wordt geperst. De lever kan al dat vet niet meer natuurlijk verwerken en daardoor ontstaat een 5 tot 10 keer zwaardere lever. Tijdens deze periode van dwangvoedering sterven daarom ook veel vogels voortijdig, onder meer vanwege leverfalen. Veel dieren hebben ook verwondingen aan de keel. De meeste eenden zitten tijdens de dwangvoederperiode in individuele kooien opgesloten uit gemak voor de gaveur. Hij hoeft ze dan niet steeds te vangen. Deze kooien zijn zo krap dat de eenden letterlijk hun kont niet kunnen keren.
Bron Wakker Dier.
